Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μοναγρούλλι- Monagroulli. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Λεμεσού. Τα διοικητικά του όρια εκτείνονται στα νότια μέχρι τη θάλασσα.

Γεωγραφία 

Το Μοναγρούλλι είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 110 μέτρων, σε απόσταση 4,5 χιλιομέτρων από τη θάλασσα. Το ανάγλυφο στο βόρειο τμήμα του χωριού είναι ημιορεινό και το υψόμετρο στην περιοχή του δάσους της Λεμεσού φθάνει τα 488 μέτρα (κορφή Επίλας). Το υψόμετρο μειώνεται σταθερά προς τα νότια και κοντά στον οικισμό φθάνει τα 110 μέτρα, και τα 50 μέτρα κοντά στον παλαιό δρόμο Λευκωσίας - Λεμεσού. Νοτιότερα το ανάγλυφο γίνεται λοφώδες με ψηλότερη κορφή τον Γέροντα (179 μέτρα) ενώ ακόμη νοτιότερα το υψόμετρο μειώνεται σταθερά μέχρι τη θάλασσα.

Στη μακρόστενη έκταση του χωριού απαντάται μια μεγάλη ποικιλία γεωλογικών αποθέσεων. Στα βόρεια του οικισμού κυριαρχούν τα πυριγενή πετρώματα, κυρίως λάβες, διαβάσες και γάββροι, ενώ στα νότιά του κυριαρχούν τα ιζηματογενή πετρώματα που περιλαμβάνουν τους αργίλλους του σχηματισμού Μονής, τις αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), τις προσχώσεις των αναβαθμίδων και τις πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη και εδάφη του σχηματισμού των Μαμωνιών.

Το Μοναγρούλλι δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 440 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνται τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, τα εσπεριδοειδή, οι ελιές, οι χαρουπιές, τα λαχανικά (αγκινάρες, πατάτες, τομάτες, αγγουράκια, καρπούζια, πεπόνια και φασολάκια), τα όσπρια (κουκιά, λουβάνα και φακές) καθώς και λίγα αμπέλια (οινοποιήσιμες και επιτραπέζιες ποικιλίες) και αμυγδαλιές. Υπάρχουν επίσης αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις που καταλαμβάνονται από άγρια φυσική βλάστηση, κυρίως σχινιές, μαζιές, θυμαριές, σπαλαθκιές, ξισταρκές και πεύκα. Ένα μικρό μέρος της διοικητικής έκτασης του χωριού, στα βόρεια του οικισμού, καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος της Λεμεσού. Η κτηνοτροφία είναι αρκετά ανεπτυγμένη.

Στο Μοναγρούλλι εφαρμόστηκε σχέδιο αναδασμού σε έκταση γης 748 εκταρίων, το οποίο επέφερε ευεργετικές αλλαγές στο σύστημα ιδιοκτησίας της γης. Εξάλλου το χωριό περιλαμβάνεται στο μεγάλο αρδευτικό έργο του Νότιου Αγωγού από το οποίο ωφελήθηκε στα πλαίσια της δεύτερης φάσης του, με την άρδευση έκτασης γης 39 περίπου εκταρίων. Στην έκταση αυτή προωθήθηκε η εφαρμογή ενός δεύτερου σχεδίου αναδασμού.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Μοναγρούλλι συνδέεται στα βορειοδυτικά με το χωριό Ασγάτα (περί τα 5,5 χμ.) και στα νότια με τον παλαιό και τον νέο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού (περί τα 3 χμ.).

Πληθυσμός 

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Από το 1982 και εξής στον πληθυσμό του χωριού περιλαμβάνονται και οι μοναχές του μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου του Αλαμάνου, που βρίσκεται μέσα στα διοικητικά όρια του χωριού. Το μοναστήρι, που βρίσκεται στα αριστερά του νέου δρόμου Λευκωσίας - Λεμεσού (περί το 1 χμ.), προσεγγίζεται με ασφαλτόστρωτο δρόμο.

Ιστορία

Η ονομασία του χωριού είναι σύνθετη. Σχηματίστηκε από τις λέξεις μονή (= μοναστήρι) και αγρούλλιν (= μικρός αγρός). Σημαίνει δηλαδή (όπως και η ονομασία του χωριού Μονάγριν), μικρό μοναστηριακό κτήμα. Σε ποιο μοναστήρι ανήκε αρχικά η περιοχή, δεν γνωρίζουμε. Φαίνεται πάντως ότι το χωριό είχε ιδρυθεί κατά τα Βυζαντινά χρόνια, αρχικά ως μικρός οικισμός που ήταν μετόχι μοναστηριού, όπως προκύπτει από την ονομασία του. Στην περιοχή του χωριού, πάντως, υφίστατο το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Αλαμάνου, που λειτουργεί και σήμερα ως γυναικείο.

Υφίστατο, βέβαια, το χωριό και κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Αποτελούσε τότε φέουδο παραχωρημένο αρχικά στους Ναΐτες ιππότες και αργότερα, μετά τη διάλυση του τάγματός τους, στους Ιωαννίτες ιππότες που είχαν έδρα τους το Κολόσσι. Εξάλλου το χωριό βρίσκεται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Monagilli.

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Θεόδωρο.

Το Μοναγρούλλι ευρίσκεται σε μικρή σχετικά απόσταση από την αρχαία πόλη Αμαθούντα και η περιοχή του ασφαλώς θα πρέπει να περιλαμβανόταν, τόσο κατά την Αρχαιότητα όσο κι αργότερα, στα διοικητικά της όρια.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια