Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μαλάχη, κοινώς μολόχα ή και αμπελόχα όπως λέγεται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Επιστημονική ονομασία: Malva silvestris. Οικογένεια: Μαλαχιδών (Malvaceae). Αγγλική ονομασία: Mallow ή και Common mallow.

 

Κοινότατο τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα αγριόχορτο, γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Οι αρχαίοι   Έλληνες την ονόμαζαν μαλάχην. Έτσι την αναφέρουν ο Διοσκουρίδης και ο Ησίοδος. Ο δεύτερος μάλιστα την ονομάζει, χαρακτηριστικά, «τροφή των πτωχών». Ο Διοσκουρίδης την αναφέρει ως μαλάχην κηπευτικήν γιατί λαχανευόταν από τα αρχαία χρόνια.

 

Η κοινή ή άγρια μολόχα ανήκει σε γένος που περιλαμβάνει περί τα 30 είδη, ιθαγενή της Ευρώπης, της Ασίας και της βόρειας Αφρικής. Είναι φυτά ποώδη, ετήσια, διετή ή και πολυετή, τα περισσότερα ζιζάνια αλλά φαρμακευτικά, μερικά δε κοσμητικά. Το είδος Malva silvestris (άγρια μολόχα) που είναι τόσο κοινό στην Κύπρο, είναι διετές φυτό. Φθάνει σε ύψος μέχρι και το 1,5 μέτρο. Έχει μεγάλα φύλλα έντονου πράσινου χρώματος, πράσινο κορμό και δίνει ωραία άνθη άσπρου χρώματος με ροζ ραβδώσεις, συνήθως δε το ροζ χρώμα υπερισχύει.

 

Υπάρχουν όμως δυο υποείδη του είδους αυτού, εκ των οποίων το ένα μόνο τρώγεται. Το δεύτερο, που δεν είναι επικίνδυνο, δύσκολα ξεχωρίζει, γι' αυτό αρκετοί από λάθος το μαγειρεύουν, βρίσκοντάς το όμως άγευστο. Ο ασφαλής τρόπος για να ξεχωρίζουν τα δυο είδη, είναι: το μεν είδος που τρώγεται έχει γυαλιστερά (στιλβωτά) φύλλα αλλά και κορμό, σε αντίθεση προς το άλλο είδος, που τόσο στα φύλλα όσο και στον κορμό, έχει χνούδι.

 

Η μολόχα τρώγεται όταν είναι τρυφερή, παρασκευάζεται δε με διάφορους τρόπους όπως βραστή με λαδολέμονο, σούπα με ρύζι, τηγανητή με αυγά κλπ. Δίκαια χαρακτηρίστηκε ως η τροφή των πτωχών, διότι είναι φυτό που βλαστά άφθονο και μπορεί ο καθένας να το μαζέψει από τους κάμπους κατά τους χειμερινούς μήνες. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούνιο και πολλαπλασιάζεται με σπόρους. Βλαστά τόσο σε άγονα όσο και σε άλλα χωράφια, σε φυτείες (κυρίως ελιών και εσπεριδοειδών) και στις άκρες των δρόμων.

 

Τόσο τα φύλλα όσο και τα άνθη και ο σπόρος του φυτού, έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Εχρησιμοποιείτο, μεταξύ άλλων, ως μαλακτικό.

 

Εκτός από το είδος Malva silvestris, αυτοφύονται στην Κύπρο και τα ακόλουθα άλλα είδη:

 

1. Malva cretica: Φθάνει σε ύψος μέχρι και τα 60 εκατοστόμετρα.

2. Malva aegyptia: Φθάνει σε ύψος γύρω στα 15 μόνο εκατοστόμετρα.

3. Malva nicaeëņsis: Φθάνει σε ύψος μέχρι τα 40 εκατοστόμετρα.

4. Malva neglecta: Σχεδόν παρόμοια με την προηγούμενη.

5. Malva parviflora: Σχεδόν παρόμοια με την προηγούμενη.

 

* Εξάλλου, με την ονομασία μολόχα ήμερη ή δεντρομολόχα είναι γνωστό στην Κύπρο το είδος Althaea posea.

 

Πρόκειται για φυτό που το ύψος του κυμαίνεται γύρω στα 3 μέτρα.  Έχει ισχυρό ευθυτενές στέλεχος και μεγάλα φύλλα έντονου πράσινου χρώματος. Όταν το στέλεχος είναι τρυφερό, έχει και αυτό πράσινο χρώμα. Κατά μήκος του στελέχους αυτού, το φυτό δίνει πολλά ωραία και μεγάλα λουλούδια σε διάφορους χρωματισμούς: έντονο κόκκινο, ροζ και άσπρο.

 

Από το ίδιο ρίζωμα αναπτύσσονται περισσότερα του ενός στελέχη. Το φυτό πολλαπλασιάζεται με σπόρους. Αυτοφύεται και σε κατοικημένες περιοχές, είναι δε κοσμητικό.