Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μυλικούρι- Mylikouri. Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μαραθάσας, περί τα 80 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Λευκωσίας. Είναι το μεγαλύτερο σε διοικητική έκταση χωριό της επαρχίας του (9.517 εκτάρια).

 

Γεωλογία 

Το Μυλικούρι είναι κτισμένο σε ορεινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 800 μέτρων. Το τοπίο του χωριού είναι τραχύ βουνίσιο και είναι διαμελισμένο από τους παραπόταμους του Ξερού ποταμού και του Διαρίζου που ρέουν στην περιοχή του. Στα βορειοδυτικά του οικισμού και πολύ κοντά στα διοικητικά του όρια βρίσκεται η κορφή Τρίπυλος, ύψους 1.362 μέτρων. Άλλες ψηλές κορφές στην περιοχή του Μηλικουριού είναι η Μούττη της Τριμιθιάς (1.223 μ.) στα νοτιοδυτικά του οικισμού και το Μαυρογένι (1.174 μ.) στα βορειοανατολικά του.

 Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν τα πυριγενή πετρώματα, κυρίως οι διαβάσες και οι λάβες. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη και φαιοχώματα.

 

 Κλίμα 

Το Μυλικούρι δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται περί τα 900 χιλιοστόμετρα. Παρά τη ψηλή βροχόπτωση, το βουνίσιο ανάγλυφο δεν αφήνει πολλά περιθώρια για γεωργική ανάπτυξη. Η καλλιεργούμενη γη αποτελεί μόνο το 1% της ολικής διοικητικής έκτασης του χωριού. Καλλιεργούνται κυρίως τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών, διάφορα φρουτόδεντρα (μηλιές, κερασιές, δαμασκηνιές, αχλαδιές, ροδακινιές και κυδωνιές), τα λαχανικά (πατάτες, φασολάκια και τομάτες), οι καρυδιές και λίγες ελιές. Μεγάλο μέρος της διοικητικής έκτασης του χωριού καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος της Πάφου. Η ψηλή βροχόπτωση που δέχεται το δάσος επέτρεψε την ανάπτυξη μιας πλούσιας φυσικής βλάστησης από πεύκα, λατζιές, τρεμιθιές, ξισταρκές και πολλά άλλα είδη δέντρων και θάμνων. Στην περιοχή του Τρίπυλου φυτρώνει επίσης ο κέδρος που είναι ενδημικό είδος της Κύπρου. Η κτηνοτροφία στο χωριό είναι ανύπαρκτη.

 

Δρόμοι 

Η οδική σύνδεση του Μυλικουριού γίνεται με ελικοειδείς δρόμους εξαιτίας του βουνίσιου ανάγλυφου της περιοχής. Στα βόρεια συνδέεται με ασφαλτόστρωτο δρόμο με το μοναστήρι του Κύκκου (περί τα 5 χμ.). Συνδέεται επίσης με σκυρόστρωτους δρόμους στα νότια με τα χωριά Άγιος Νικόλαος (περί τα 14 χμ.) και Αρμίνου (περί τα 17 χμ.).

 

Πληθυσμός

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	-
1891	234
1901	252
1911	299
1921	322
1931	323
1946	448
1960	418
1973	199
1976	311
1982	145
1992	76
2001	39
2011	17
2021	11

 

Ιστορικά στοιχεία- Ονομασία

Το Μυλικούρι υφίστατο με την ίδια ονομασία κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια και κατά τον ντε Μας Λατρί (που το μνημονεύει ως Milichouri), αποτελούσε βασιλικής ιδιοκτησίας φέουδο.

 

Παλαιά τοπική παράδοση, την οποία καταγράφει ο Νέαρχος Κληρίδης, αναφέρει ότι το χωριό είχε σχηματιστεί από κατοίκους δυο κοντινών χωριών που τα είχαν εγκαταλείψει (σε ακαθόριστο χρόνο) ύστερα από θανατικό εξαιτίας επιδημιών. Τα εγκαταλειφθέντα δυο χωριά ονομάζονταν Μήλον και Κούριον, οι δε κάτοικοί τους που έκτισαν νέο χωριό, το ονόμασαν Μηλικούριον, σμίγοντας τις ονομασίες των δυο παλαιότερων χωριών τους.

 

Υπάρχει επίσης η άποψη ότι η ονομασία του χωριού είναι φυτώνυμη, από το φυτό μυρίκη, που λέγεται και μυρίκουρον (ο γνωστός μέρικος - tamarix), απ’ όπου Μυρικούριον και, τελικά Μυλικούρι. Γι’ αυτό και μερικοί γράφουν το χωριό ως Μυλικούρι αντί Μηλικούρι.

 

Εκκλησίες

Η μεγάλη εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο. Σύμφωνα προς επιγραφή πάνω από τη δυτική θύρα, η παλαιά αυτή εκκλησία είχε ανακαινιστεί το 1811. Το εικονοστάσιό της είναι του τέλους του 17ου αιώνα και, κατά τον R. Gunnis (1935), οι πολύ ενδιαφέρουσες εικόνες του καταστράφηκαν από κάποιον ζωγράφο από την Ελλάδα ο οποίος είχε αναλάβει να τις ανακαινίσει. Η παλαιότερη απ' αυτές είναι εκείνη της Παναγίας (του 1523), με καλυμμένο το πρόσωπο από κεντημένο ύφασμα. Άλλη εικόνα, της Παναγίας Ελεούσας, είναι του 1612. Ανέπαφη παρέμεινε εικόνα του αγίου Σπυρίδωνος που περιλαμβάνει και προσωπογραφία του δωρητή με ενδυμασία του 16ου αιώνα.

 

Ο G. Jeffery (1918), αναφέρει άλλη «γραφική» παλαιά ερειπωμένη εκκλησία, που είχε δει.

 

Κύκκος

Το Μυλικούρι βρίσκεται πολύ κοντά στο μοναστήρι της Παναγίας του Κύκκου, υπήρχε δε στα παλαιότερα χρόνια, και ως ένα βαθμό υπάρχει και σήμερα, αλληλοεξάρτηση μεταξύ του χωριού και του μοναστηριού. Εξάλλου οι δυο οικισμοί που σχημάτισαν το Μυλικούρι, οι οικισμοί Μήλον και Κούριον της τοπικής παραδόσεως, αναφέρεται ότι ανήκαν αρχικά στο μοναστήρι του Κύκκου, ως «χαρίσματα» αυτοκρατορικά, όπως αναφέρει ο Εφραίμ ο Αθηναίος στο έργο του Περιγραφή... τῆς Μονῆς Κύκκου. Σύμφωνα προς όσα γράφει ο Εφραίμ, που βέβαια θα πρέπει να άντλησε από παλαιά έγγραφα που χάθηκαν σε πυρκαγιά, όταν το μοναστήρι του Κύκκου ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα, ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός το προικοδότησε χαρίζοντάς του τα χωριά Περιστερώνα, Μήλον και Κούριον. Από τα χωριά αυτά η μεν Περιστερώνα αφαιρέθηκε από το μοναστήρι μετά την έναρξη της Φραγκοκρατίας, ενώ τα δυο άλλα διαλύθηκαν, σχηματίζοντας νέο χωριό, το Μυλικούρι.

 

Γράμματα

Το χωριό ωφελήθηκε από το γειτονικό μοναστήρι τόσο οικονομικά όσο και σε τομείς όπως της εκπαίδευσης και της υγείας, τομείς για τους οποίους δεν υπήρχαν, σε παλαιότερες εποχές, παροχές υπηρεσιών εκ μέρους των διοικήσεων, με αποτέλεσμα τέτοιες υπηρεσίες να προσφέρονται βασικά από την Εκκλησία και ιδίως τα μοναστήρια. Εξάλλου, αρκετοί Μυλικουριώτες που διδάχθηκαν τα πρώτα γράμματα στο μοναστήρι του Κύκκου ακολούθησαν τελικά την ιερατική σταδιοδρομία. Ένας σημαντικός Κύπριος ιεράρχης που είχε γεννηθεί στο Μυλικούρι και είχε αρχίσει τη σταδιοδρομία του ως μοναχός στον Κύκκο, ήταν ο Αγαθάγγελος ο Μυριανθούσης (1780-1852).

 

Παραδοσιακά προϊόντα

Το Μυλικούρι είναι γνωστό για την ποιότητα ορισμένων προϊόντων του, ιδιαίτερα για το σουτζ'ιούκκο και τη ζιβανία που παράγει, καθώς και το ροδόστεμμα (ροδόσταγμα από αγριοτριανταφυλιές).

Το Μυλικούρι είναι από τα γραφικά ορεινά χωριά της Κύπρου και διατηρεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό στοιχεία της παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής.

 

Η συμβολή του στην ΕΟΚΑ

Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955-59, το χωριό (όπως και το μοναστήρι του Κύκκου) υπέφερε από συνεχείς έρευνες και σκληρούς περιορισμούς που είχαν επιβάλει οι Βρετανοί. Ιδιαίτερα κατά τα μέσα του 1956, κατά τις μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις των Βρετανών στην περιοχή Κύκκου για εντοπισμό και σύλληψη του αρχηγού της ΕΟΚΑ Γεωργίου Γρίβα-Διγενή (που βρισκόταν πράγματι στην περιοχή), το Μυλικούρι γνώρισε πρωτοφανή καταπιεστικά μέτρα ενώ νέα σκληρά μέτρα το 1957 (Μάρτιος-Μάιος) περιελάμβαναν και αυστηρότατο αποκλεισμό του που κράτησε 54 μέρες. Από το Μυλικούρι καταγόταν και ο πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Αλέκος Μιχαηλίδης.

 

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια