Μηλιά
Με την ονομασία μηλιά υπάρχουν στην Κύπρο διάφορα έθιμα, ως ακολούθως:
α) Έθιμα γάμου: Κυρίως σε χωριά της τουρκοκρατούμενης σήμερα επαρχίας Κερύνειας, το έθιμο της μηλιάς γινόταν με τον ακόλουθο τρόπο: Στο καθιερωμένο συμπόσιο του γάμου, ετοποθετείτο στο μέσο του τραπεζιού ομοίωμα δέντρου μηλιάς, στα κλαδιά του οποίου ετοποθετούντο πουλάκια φτιαγμένα από ψημένο ζυμάρι. Οι καλεσμένοι προσπαθούσαν να διαφύγουν της προσοχής των υπολοίπων και να κλέψουν τα πουλάκια αυτά. Πιστευόταν ότι το ανδρόγυνο θα έκαμνε τόσα παιδιά, όσα πουλάκια θα έμεναν πάνω στη μηλιά.
Με την ονομασία μηλιά υπήρχε ακόμη ένα γαμήλιο έθιμο (Αστρομερίτης). Κατά τη Δευτέρα του γάμου ο κουμπάρος έμπαινε στο νυφικό δωμάτιο κρατώντας ένα τσέστον που περιείχε βρασμένα περιστέρια, άλλα φαγητά και ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, καρύδια κ.α.). Στο μέσο του τσέστου υπήρχε ένα κλαδί, που θα πρέπει να ήταν κλαδί μηλιάς. Οι νεόνυμφοι πλησίαζαν το νυφικό κρεβάτι, ο κουμπάρος ένωνε τα κεφάλια τους και τους έρριχνε τους ξηρούς καρπούς. Αυτό το έθιμο στην Αρχαιότητα λεγόταν καταχύσματα και σκοπός του ήταν να υπάρχει αφθονία καρπών για το ζευγάρι. Τα περιστέρια, εξάλλου (σύμβολο της θεάς της γονιμότητας Αφροδίτης κατά την Αρχαιότητα), τα έτρωγε το ανδρόγυνο για να είναι γόνιμο και αγαπημένο.
Βλέπε λήμμα:Πεζούνιν ή περιστέρι
β) Έθιμα θερισμού: Κατά το τέλος του θερισμού υπήρχε η συνήθεια να αφήνεται ένα κυκλικό μέρος του χωραφιού αθέριστο, μέσα στο οποίο θεριζόταν ένα κομμάτι σε σχήμα σταυρού. Στο κέντρο του σταυρού καθόταν ο ιδιοκτήτης του χωραφιού. Οι θεριστές καθώς θέριζαν τοποθετούσαν δρεπάνι τους στο λαιμό του ιδιοκτήτη και «απειλούσαν» ότι θα του έκοβαν το κεφάλι αν δεν υποσχόταν ότι θα τους παρέθετε το βράδυ δείπνο που περιελάμβανε απαραιτήτως και ξεροτήανα. Αυτός τότε υποσχόταν, σηκωνόταν από τη θέση του και θέριζαν και το τελευταίο μέρος του χωραφιού. Με τα στάχυα του κομματιού αυτού έπλεκαν τον λεγόμενο σταυρό ή ψαθαρκάν. Στο χωριό Κρίτου Μαρόττου της επαρχίας Πάφου, ανεμείγνυαν το σιτάρι του σταυρού με τα κόλλυβα της Πρωτοχρονιάς και τα έριχναν κατά τη νύκτα στα βόδια, που πιστευόταν ότι μιλούσαν μεταξύ τους και έλεγαν: φάε να φάμεν που τον κόπον μας. Σε διάφορες περιοχές της Κύπρου υπάρχουν παραλλαγές του εθίμου της μηλιάς κατά το θερισμό.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια