Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην πλατεία Αρχιεπισκοπής, στη Λευκωσία, βρίσκονται το παλαιό και το νέο αρχιεπισκοπικό μέγαρο (Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείο ΡΙΚ). Μεταξύ τους παρεμβάλλεται ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννη.

Το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου είναι η έδρα της Εκκλησία της Κύπρου, αποτελεί την κατοικία του Αρχιεπίσκοπου Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου. Αν και το ίδιο το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο δεν είναι ανοιχτό στο κοινό, ωστόσο, το Βυζαντινό Μουσείο, η Βιβλιοθήκη της Αρχιεπισκοπής, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, καθώς και το Μουσείο Αγώνος τα οποία φιλοξενούνται στους χώρους του είναι ανοιχτά στο κοινό.

Το παλαιό μέγαρο: Είναι εντυπωσιακό όσο και λιτό διώροφο κτίσμα με πρόσοψη από καμάρες και μεγάλη βεράντα με ξύλινη στέγη στον επάνω όροφο. Η εξωτερική πετρόκτιστη σκάλα που οδηγεί στον όροφο βρίσκεται στην πλακόστρωτη αυλή της νότιας πλευράς του κτιρίου. Τα γενικά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά γνωρίσματα του μεγάρου αυτού το κατατάσσουν χρονολογικά στον 18ο αιώνα. Το συνοδικό βρισκόταν στην ανατολική (μπροστινή) πλευρά του πάνω ορόφου και, δίπλα, στη βορειοανατολική πλευρά, το αρχιεπισκοπικό διαμέρισμα. Μια αίθουσα του επάνω ορόφου είχε χρησιμοποιηθεί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως ελληνικό σχολείο. Το κτίριο αυτό είναι στενά συνδεδεμένο με τη νεότερη κυπριακή ιστορία γιατί για πολλά χρόνια απετέλεσε όχι μόνο το θρησκευτικό αλλά και το εθνικό και πολιτικό κέντρο των Ελλήνων Κυπρίων. Μεταξύ άλλων, εδώ συνελήφθη κι απ' εδώ οδηγήθηκε στην αγχόνη ο εθνομάρτυρας αρχιεπίσκοπος Κυπριανός το 1821, κι εδώ γεννήθηκε κι απ' εδώ προωθήθηκε το ενωτικό αίτημα των Ελλήνων του νησιού. Για πολλές δεκαετίες στο κτίριο αυτό παίρνονταν οι σημαντικές πολιτικές και άλλες αποφάσεις των υπόδουλων Κυπρίων, αποφάσεις που καθόριζαν την πορεία ολόκληρου του κυπριακού λαού.

Στενά συνδεδεμένα με το παλαιό αρχιεπισκοπικό μέγαρο, από ιστορική θεώρηση, είναι και τα κοντινά κτίρια του αρχοντικού του Χατζηγιωρκάτζη Κορνέσιου και του Παγκυπρίου Γυμνασίου.

Μετά την ανέγερση του νέου αρχιεπισκοπικού μεγάρου, το ισόγειο του παλαιού στέγασε στις μπροστινές του αίθουσες το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης ενώ αργότερα μετεφέρθη στις βόρειες αίθουσες του κτιρίου και το Μουσείο Αγώνος. Για σύντομο χρονικό διάστημα στεγάστηκε στο κτίριο αυτό και το Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών.

Το νέο μέγαρο: Είναι η κατοικία του αρχιεπισκόπου Κύπρου και τα γραφεία της Αρχιεπισκοπής. Άρχισε να κτίζεται το 1956 από τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ' και πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον ίδιο το 1960. Είναι κι αυτό πετρόκτιστο διώροφο κτίριο, με στέγη από κεραμίδια, και τα σχέδιά του έγιναν από τον Αθηναίο αρχιτέκτονα Γεώργιο Νομικό. Στο ισόγειο του κτιρίου βρίσκονται τα διάφορα γραφεία της Αρχιεπισκοπής. Το μέγα συνοδικό βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του ορόφου, ενώ στη νοτιοανατολική βρισκόταν το διαμέρισμα του αρχιεπισκόπου Μακαρίου που μετά τον θάνατό του παραμένει κλειστό. Το κτίριο της Αρχιεπισκοπής απετέλεσε έναν από τους κύριους στόχους των πραξικοπηματιών και σ' αυτό έγινε σκληρή μάχη στις 15.7.1974, κατά την οποία προκλήθηκαν σ' αυτό εκτεταμένες ζημιές.

Σημαντικές προσθήκες στο όλο οικοδόμημα έγιναν μεταξύ 1976 και 1981, οπότε κτίστηκαν και οι αίθουσες που στεγάζουν σήμερα το Βυζαντινό Μουσείο και το Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ'.