Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αμιγές ελληνικό χωριό της επαρχίας Πάφου, στη γεωγραφική περιφέρεια των αμπελοχωριών, περί τα 38 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου.

Τα Μέσανα είναι κτισμένα σε ημιορεινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 550 μέτρων. Το ανάγλυφο έχει μια κλίση από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Κοντά στα δυτικά σύνορα του χωριού το υψόμετρο φθάνει τα 700 περίπου μέτρα, πέφτει στα 550 κοντά στον οικισμό, και στα 350 μέτρα στα ανατολικά του κοντά στην όχθη του ποταμού Διαρίζου. Το τοπίο του χωριού δεν είναι μόνο επικλινές αλλά και διαμελισμένο από τους μικρούς παραπόταμους του Διαρίζου που ρέουν στην περιοχή.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη.

Τα Μέσανα δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 650 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή τους καλλιεργούνται κυρίως τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών (134 εκτάρια το 1985). Σε μικρότερη έκταση καλλιεργούνται τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι αμυγδαλιές, οι ελιές, τα εσπεριδοειδή και τα κουκιά. Υπάρχουν επίσης αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις που καταλαμβάνονται από φυσική βλάστηση, κυρίως πεύκα, λατζ'ιές και θυμαριές.

Η κτηνοτροφία του χωριού είναι περιορισμένη.

Η οδική σύνδεση των Μεσάνων με τα γύρω χωριά γίνεται με ελικοειδείς δρόμους, εξαιτίας του απότομου ανάγλυφου της περιοχής. Στα βορειοανατολικά συνδέεται με το χωριό Αρμίνου (περί τα 3 χμ.) και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Σαλαμιού (περί τα 2 χμ.) και μέσω του με την πόλη της Πάφου.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το χωριό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές και φαίνεται να είναι νεότερο των Μεσαιωνικών χρόνων. Η ονομασία του προήλθε, πιθανότατα, από το τοπωνύμιο Μεσ‘ιανά (τα), που σημαίνει στη μέση, ενδιάμεσα, μεταξύ των χωριών Σαλαμιού και Αρμίνου.

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον τοπικό άγιο Τυχικό*. Υπάρχουν επίσης ξωκλήσια αφιερωμένα στην αγία Ειρήνη και στον άγιο Γεώργιο. Ανατολικά του χωριού, επί της δεξιάς όχθης του ποταμού Διαρίζου, βρίσκεται ερειπωμένος ο ναός του μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου των Κομάνων (ή του Κομάνου ή της Οικουμένης), του 15ου αιώνα (βλέπε γι’ αυτόν στο λήμμα Γεωργίου Αγίου εκκλησίες).