Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αμιγές ελληνικό χωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 6 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου.

Το Μέσα Χωριό είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 310 μέτρων. Από πλευράς αναγλύφου παρατηρείται μια κλίση προς τη θάλασσα. Το υψόμετρο από τα 550 μέτρα κοντά στα ανατολικά σύνορα του χωριού, πέφτει στα 310 μέτρα κοντά στον οικισμό, και στα 200 μέτρα στα δυτικά του σύνορα, στα βόρεια του χωριού Αναβαργός. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν από τα βόρεια και ανατολικά του χωριού και ακολουθούν δυτική διεύθυνση, για να χυθούν στη θαλάσσια περιοχή της Πάφου.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μαργών και ψαμμιτών), οι προσχώσεις των αναβαθμίδων και οι αποθέσεις του σχηματισμού Κανναβιού (μπεντονίτες και ψαμμίτες). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη, τέρρα ρόζα και εδάφη του σχηματισμού των Μαμωνιών.

Το Μέσα Χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 540 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνται τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών, οι λεμονιές, οι αμυγδαλιές, οι καρυδιές, οι χαρουπιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, καθώς και λίγα λαχανικά και κουκιά.

Η κτηνοτροφία στο χωριό είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Μέσα Χωριό συνδέεται στα βόρεια με το χωριό Μεσόγη (περί το 0,5 χμ.) και μέσω του με την πόλη της Πάφου. Συνδέεται επίσης στα νοτιοανατολικά με το χωριό Άρμου (περί το 1,5 χμ.), και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Αναβαργός (περί τα 2 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το χωριό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές και φαίνεται ότι είναι νεότερο, ιδρυμένο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (μετά το 1570). Ωστόσο στη διοικητική του έκταση υπάρχει αρχαιολογικός χώρος, πιθανότατα των Προϊστορικών χρόνων. Συστηματικές ανασκαφές δεν έχουν γίνει.

Η ονομασία του χωριού υποδηλώνει ότι τούτο ευρίσκεται «μέσα» από τον κύριο δρόμο Πάφου-Τσάδας-Πόλης, ή ακόμη στα ενδότερα, σε σχέση προς την πόλη της Πάφου.

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην αγία Μαρίνα και είναι σύγχρονη. Στα νότια του Μέσα Χωριού βρίσκεται άλλο, ερειπωμένο σήμερα, εκκλησάκι, αφιερωμένο επίσης στην αγία Μαρίνα۬ μια τοπική παράδοση, που την αναφέρει και ο R. Gunnis (1935), λέγει ότι οι χωρικοί ήθελαν να αφιερώσουν το εκκλησάκι αυτό στον άγιο Νικόλαο, το έκτισαν δυο φορές αλλά και τις δυο κατέρρευσε. Τελικά η αγία Μαρίνα εμφανίστηκε στον προεστό και του είπε ότι το εκκλησάκι θα έστεκε εάν αφιερωνόταν σ' αυτήν, πράγμα που έγινε. Στην περιοχή πιστεύουν ότι η αγία Μαρίνα συμβάλλει στην αποκατάσταση αγαθών σχέσεων ανάμεσα σε ανδρόγυνα.