Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αυτοφυόμενο στην Κύπρο φυτό, γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Τάμιρας ή τάμαριξ, κοινώς μυρίκη (η) ή και αρμυρίκι (το). Επιστημονική ονομασία: Tamarix. Οικογένεια: Ταμαρικιδών (Tamaricaceae). Αγγλική ονομασία: Tamarisk. Το όνομα του γένους προέρχεται από τον ποταμό Ταμαρίς στην Ισπανία.

Φυτό που η οικογένειά του αποτελείται από 75 περίπου είδη (στην Κύπρο απαντώνται συνολικά 5 είδη), τα περισσότερα ιθαγενή των εύκρατων χωρών του βόρειου ημισφαιρίου. Εκτός από το είδος (Tamarix smyrnensis) στην Κύπρο φύονται άλλα τέσσερα ιθαγενή είδη του γένους, το Tamarix tetragyna, το Tamarix tetrandra, το Tamarix dalmatica, το Tamarix hampeana και ένα ξενικό είδος το Tamarix aphylla, το οποίο εισάχθηκε τη δεκαετία του 1940 και χρησιμοποιείται κυρίως σε χαμηλές περιοχές ως ανεμοθραύστης σε καλλιέργειες, επειδή είναι πολύ ταχυαυξές. Όλα τα είδη έχουν την ονομασία Μέρικος ή Μεριτζιά.

Ο μέρικος αυτοφύεται σε διάφορα μέρη της Κύπρου, σε περιοχές με υφάλμυρα νερά, σε νοτερά μέρη, συνήθως κατά μήκος της κοίτης ποταμών και ρυακιών.

Ο μέρικος είναι θάμνος ή χαμηλό δέντρο, με είδη που φθάνουν σε ύψος μέχρι και 7 μέτρα περίπου. Είναι από τα λίγα είδη στην Κύπρο που ευδοκιμούν σε υφάλμυρα νερά. Δίνει ωραία λουλούδια που ποικίλλουν σε χρωματισμούς: άσπρο, ροζ, βαθύ ροζ και μπλε.

Περιγραφή

Είναι αραιόκλαδος, φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο, ύψους μέχρι 4m. Έχει ερυθροκαστανό φλοιό και κλαδίσκους με σκούρο ερυθροκαστανό χρώμα, συχνά λεπτούς με μικρά ίχνη από την πτώση των φύλλων. Τα φύλλα είναι πολύ μικρά, λεπιοειδή, κατ’ εναλλαγή πιεσμένα στους βλαστούς, γλαυκοπράσινα.

Τα άνθη είναι επίσης πολύ μικρά, ρόδινα ή λευκωπά, σε επιμήκεις βότρεις 1-2,5 x 0,2-0,5cm, τα οποία σε αντίθεση με τα άλλα είδη, εκπτύσσονται από βλαστούς του τρέχοντος έτους. Τα πέταλα και οι στήμονες είναι συνήθως 5, ενώ οι στύλοι είναι συνήθως 3.

Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο, μετά την έκπτυξη των φύλλων.

Ο καρπός είναι διαρρηκτή μικρή κάψα 2,5-3 x 0,7mm. Οι σπόροι είναι καστανοί με τούφα από κοντές τρίχες. Η ωρίμανση καρπών λαμβάνει χώρα από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Εξάπλωση

Ο Μέρικος είναι ιθαγενές είδος της Κύπρου που απαντά σποραδικά σε ρεματιές, βαλτότοπους, υγρές θέσεις αμμόλοφων, βραχωδών περιοχών και πρανή δρόμων.

Το συναντάμε σε πολλές περιοχές, όπως στην επαρχία Πάφου, στη Λεμεσό, στο μεταλλείο Αμιάντου, στον Καρβουνά, στη Σολιά, στην Αθαλάσσα, τον Κόρνο, την Κυθρέα, την Κερύνεια κ.ά. σε υψόμετρο 0 - 1400m.

Επίσης, υπάρχει σε αρκετές χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της ανατολικής Μεσογείου μέχρι το Αφγανιστάν.

Ιστορικά Στοιχεία

Η λέξη αρμυρίκι προέρχεται από παρετυμολογία της λέξης «αλμυρός». Η μυρίκη (αρμυρίκι) των αρχαίων Ελλήνων ήταν αφιερωμένη στην Αφροδίτη, σύμβολο της ομορφιάς και της νεότητας. Στην Ελληνική μυθολογία, ο "Ησύχιος", γράφει πως η μυρίκη είναι είδος δέντρου το οποίο πήρε το όνομά του από την κόρη του βασιλιά της Κύπρου και ιερέα της Θεάς Αφροδίτης Κινύρα, τη Μύρρα, η οποία μεταμορφώθηκε από τη θεά Αφροδίτη σε Μυρίκη.

Βλέπε λήμμα: Κινύρας

Προφανώς πρόκειται για τα είδη Tamarix smyrnensis, Tamarix tetragyna και Tamarix tetranda. Ο Όμηρος, επίσης, στην Ιλιάδα αφηγείται πως ο Οδυσσέας κρέμασε σε ένα δέντρο «μυρίκης» την πανοπλία του Δόλωνα (κατάσκοπος των Τρώων που στάλθηκε από τον Έκτορα για να διαπιστώσει τις αληθινές προθέσεις των Αχαιών), ώστε να αποδώσει ιδιαίτερες τιμές στον νεαρό ήρωα που σκότωσε ο Διομήδης («…Είπε και πάνω υψώνοντας τα όπλα απ’ το κεφάλι, σ’ αρμυρικιά τα έκρυψε μ’ ένα καλό σημάδι, χλωρά κλαδιά αρμυρικιάς δένοντας με καλάμ» (Ομήρου Ιλιάδα στίχος 10.466).

Χρήσεις

Είναι είδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καλλωπιστικό. Στην αρχιτεκτονική τοπίου αξιοποιείται ως δέντρο που προσφέρει χρώμα και σχήμα στον χώρο που θα φυτευτεί. Ιδιαίτερα την άνοιξη τα χρώματα των φύλλων και τα πολυάριθμα ρόδινα ή λευκωπά του λουλούδια προσδίδουν στον "Μέρικο" κοσμητική αξία.

Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στην ξηρασία και στην αλατότητα του εδάφους, γι’ αυτό και καλλιεργείται κατά μήκος των ακτών ως καλλωπιστικό, για τη δημιουργία ανεμοφρακτών αλλά και για τη σκιά του στις παραλίες. Το ξύλο του μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή κάρβουνων και ως καυσόξυλο.

Προστασία και Διαχείριση

Ο "Μέρικος", είναι σχετικά κοινό είδος σε αρκετές περιοχές της Κύπρου. Αποτελεί συνοδό είδος σε αρκετούς τύπους οικοτόπων. Σημαντικό μέρος των εκτάσεων που καλύπτουν οι οικότοποι αυτοί έχει συμπεριληφθεί στο Δίκτυο Natura 2000 και η Κύπρος λαμβάνει όλα τα απαραίτητα διαχειριστικά και άλλα μέτρα για να τους διατηρεί σε ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης (favorable conservation status).

Στον τόπο μας υπάρχουν μερικά αιωνόβια δέντρα Μέρικου μεγάλων διαστάσεων και ηλικίας, όπως μια ομάδα με αιωνόβιους μέρικους στον Πωμό της επαρχίας Πάφου με περιφέρεια κορμού 1,95m, ύψος 8m και ηλικία πέραν των 200 χρόνων.

Για τα δέντρα αυτά γίνονται ενέργειες σε συνεργασία με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως ώστε να κηρυχθούν προστατευόμενα.

Για την υλοτομία όλων των ειδών Μέρικου απαιτείται άδεια από το Τμήμα Δασών όταν ή έμφλοια διάμετρος του κορμού σε ύψος εκατό τριάντα (130) cm πάνω από το έδαφος, είναι μεγαλύτερη από δεκαπέντε(15) cm.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Τμήμα Δασών Κύπρου