Μεντερές Αντνάν
Τούρκος πολιτικός. Γεννήθηκε το 1899 και πέθανε στις 17 Σεπτεμβρίου 1961. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια γαιοκτημόνων. Σπούδασε νομικά στο Αμερικανικό Κολλέγιο της Σμύρνης και στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας. Εξελέγη βουλευτής το 1930, με το Λαϊκό Κόμμα του Κεμάλ Ατατούρκ. Το 1946, μαζί με άλλους, ίδρυσε το Δημοκρατικό Κόμμα, που ήταν ουσιαστικά η πρώτη αντιπολιτευτική πολιτική κίνηση στην Τουρκία. Το 1950 το κόμμα του πέτυχε σαρωτική νίκη στις εκλογές και ο Μεντερές έγινε πρωθυπουργός. Ξανακέρδισε τις εκλογές το 1954 και το 1957, κι ο Μεντερές παρέμεινε πρωθυπουργός μέχρι το 1960˙ τότε, για οικονομικούς και άλλους λόγους, αναγκάστηκε να πάρει σκληρά μέτρα με αποτέλεσμα να στραφεί εναντίον του η κοινή γνώμη, ιδίως με κινητοποιήσεις φοιτητών. Του χρεώθηκε επίσης εκ των υστερων το πογκρόμ στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Επενέβη ο στρατός, που επέβαλε τον στρατιωτικό νόμο στις 27 Μαϊου 1960 (επικεφαλής ο στρατηγός Γκιουρσέλ). Ο Μεντερές συνελήφθη. Οι περισσότεροι συνεργάτες του φυλακίστηκαν, ο δε ίδιος καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε το 1961.
Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, από το 1950 μέχρι το 1960, ο Αντνάν Μεντερές ακολούθησε σαφώς φιλοδυτική πολιτική και, μεταξύ άλλων, ενέταξε την Τουρκία στο NATO (1952), υποστήριξε το Βαλκανικό Σύμφωνο (1953) και το Σύμφωνο της Βαγδάτης (1955). Μαζί με τον υπουργό του των Εξωτερικών Φατίν Ζορλού χειρίστηκαν από τουρκικής πλευράς το Κυπριακό ζήτημα και αντιπροσώπευσαν την Τουρκία στη συνάντηση που οδήγησε στη συνομολόγηση των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, βάσει των οποίων η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος.
Η πολιτική των Μεντερές και του Τούρκου ΥΠΕΞ Φατίν Ζορλού στο Κυπριακό υπήρξε επιτυχής, ξεκινώντας από την Τριμερή Διάσκεψη στο Λονδίνο. Με τη βοήθεια και της αγγλικής διπλωματίας, ο Μεντερές όχι μόνο ανέμειξε ενεργά τη χώρα του στις κυπριακές εξελίξεις, αλλά έφθασε στο σημείο να διαδραματίζει και πρωταγωνιστικό ρόλο και να έχει απαιτήσεις και «δικαιώματα». Τελικά με τις συμφωνίες της Ζυρίχης (1959) μεταξύ των Ελλήνων πολιτικών Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ευάγγελου Αβέρωφ αφ’ ενός και των Μεντερές και Ζορλού αφ’ ετέρου, που προσυπεγράφησαν λίγες μέρες αργότερα και από τους Άγγλους και από τους εκπροσώπους των Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου αρχιεπίσκοπο Μακάριο και Φαζίλ Κουτσιούκ, οι Τουρκοκύπριοι απέκτησαν πολιτική ισότητα σε ένα Ενιαίο αλλά Δικοινοτικό Κράτος στην Κύπρο (αν και μειονότητα του 18%. Το κράτος που δημιουργήθηκε από τις συνφωνίες Ζυρίχης -Λονδίνου δεν κατάφερε να επιβιώσει. Το 1963 ξεκίνησαν Διακοινοτικές Ταραχές ενώ το πραξικόπημα κατά της νόμιμης Κυβέρνησης Μακαρίου, οδήγησε στην τουρκική εισβολή του 1974 και την κατάληψη της μισής Κύπρου.
Πηγές:
2. Μηχανή του Χρόνου: Απαγχονίστηκε ο Ατνάν Μέντερες
Φώτο Γκάλερι
