Αρχίας
Ιστορικό πρόσωπο, στρατηγός και αρχιερέας της Κύπρου επί εποχής του Πτολεμαίου Στ' Φιλομήτορος (186 -146 π.Χ.). Σε επιγραφή στη βάση αγάλματος, που βρέθηκε στην Παλαίπαφο, μαρτυρείται ο Αρχίας ως στρατηγός (κυβερνήτης) και αρχιερέας. Η βάση με την επιγραφή πρέπει να στήριζε άγαλμα του Αρχία, που δεν σώθηκε. Το άγαλμα, όπως αναφέρεται στην επιγραφή, ήταν αφιέρωμα από τις πεζικές και ιππικές δυνάμεις (του Πτολεμαίου) που στάθμευαν στην Κύπρο. Ακόμη, στην ίδια επιγραφή επαινείται η αφοσίωση του Αρχία προς τον Πτολεμαίο Φιλομήτορα και τη σύζυγό του Κλεοπάτρα.
Ο Αρχίας αυτός ήταν το ίδιο πρόσωπο που αναφέρεται σε άλλες πηγές ως πιστότατος ακόλουθος του Πτολεμαίου Φιλομήτορος, τον οποίο και εξυπηρέτησε, ιδιαίτερα στη διαμάχη για την εξουσία με τον αδελφό του Φύσκωνα. Στη διαμάχη Φιλομήτορος και Φύσκωνος υπερίσχυσε τελικά ο πρώτος, γι’ αυτό και ο Αρχίας ανταμείφθηκε με το υψηλό αξίωμα του στρατηγού (κυβερνήτη) της Κύπρου για τις υπηρεσίες που είχε προσφέρει στον βασιλιά του.
Όμως, ως κυβερνήτης της Κύπρου, ο Αρχίας δεν στάθηκε το ίδιο πιστός στον Πτολεμαίο. Σύμφωνα με τη διήγηση του Πολυβίου ( Ιστορίαι, 33,5.1-4), ο Αρχίας εξαγοράστηκε από τον βασιλιά της Συρίας Δημήτριο Α' Σωτήρα και συμφώνησε να παραδώσει σ' εκείνον την Κύπρο έναντι αμοιβής 500 ταλάντων. Ο Δημήτριος Α' Σωτήρας ήταν ξάδελφος αλλά και αντίπαλος του Πτολεμαίου Στ' Φιλομήτορος, βασιλιά της Αιγύπτου, στην εξουσία του οποίου ανήκε η Κύπρος. Στον ανταγωνισμό των δυο βασιλιάδων, ο Αρχίας προτίμησε τώρα τον Δημήτριο.
Ο ιστορικός Πολύβιος αναφέρει ακόμη ότι η συνωμοσία του Αρχία με τον Δημήτριο της Συρίας έγινε τελικά γνωστή προτού εφαρμοστεί. Ο Αρχίας παραπέμφθηκε σε δίκη, προτίμησε όμως ν' αυτοκτονήσει και κρεμάστηκε το 155 π.Χ.