Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Εκπαιδευτικό αρμενικό ίδρυμα στη Λευκωσία, ένα από τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά κέντρα των Αρμενίων της διασποράς. Στις 3 Φεβρουαρίου 1926, ο Αρχιεπίσκοπος Ζαβέν Ντερ Γεγιαγιάν εγκαινίασε το Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Μελκονιάν, περίπου δύο μίλια έξω από τη Λευκωσία. Τα μαθήματα στο "Αρμένικο Ορφανοτροφείο" είχαν ξεκινήσει πριν από δέκα ημέρες, με τα πρώτα 78 ορφανά να είχαν επιλεγεί από το Γενικό Διευθυντή, Αρχιεπίσκοπο Ζαβέν, ανάμεσα σε επιζώντες της Γενοκτονίας από την Αίγυπτο και είχαν μεταφερθεί στην Αμμόχωστο με το ατμόπλοιο "Αικατερίνη Σκουλάτου". Κανένας δεν θα μπορούσε να προβλέψει πως το Μελκονιάν θα εξελισσόταν σύντομα σε μια φημισμένη δευτεροβάθμια σχολή με πολύ υψηλά ακαδημαϊκά πρότυπα, και θα γινόταν φάρος φωτός και ελπίδας για τους απανταχού Αρμένιους, καθώς και πρεσβευτής της Κύπρου και του προβλήματός της ανά την υφήλιο.

Η ίδρυση

Ιδρυτές του Ινστιτούτου ήταν οι Αρμένιοι αδελφοί Καραμπέτ και Κρικόρ Μελκονιάν οι οποίοι διέθεσαν όλη την περιουσία που απέκτησαν (είχαν δημιουργήσει στην Αλεξάνδρεια ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια σιγαρέτων στη Μέση Ανατολή), προς την Αρμενική Γενική Φιλανθρωπική  Ένωση (AGBU), τη μεγαλύτερη αρμενική οργάνωση της διασποράς, με σκοπό την ίδρυση, λειτουργία και διοίκηση του Ινστιτούτου Μελκονιάν. Η Κύπρος επελέγη ως ο καταλληλότερος τόπος για την ίδρυση της σχολής.

Μέχρι τον Μάρτιο του 1940 το Ινστιτούτο Μελκονιάν αναγνωρίσθηκε από την τότε αποικιακή κυβέρνηση της Κύπρου και ενεγράφη ως σχολή μέσης παιδείας. Το Ινστιτούτο πρόσφερε έξι χρόνια ακαδημαϊκής εκπαίδευσης. Στα πρώτα τρία χρόνια παρεχόταν γενική εκπαίδευση σε όλα τα θέματα. Από τον τέταρτο χρόνο οι μαθητές επέλεγαν είτε τον Εμπορικό είτε τον Επιστημονικό τομέα όπου τους παρεχόταν πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση. Η αρμενική γλώσσα και η αρμενική λογοτεχνία και ιστορία εθεωρούντο ως τα σπουδαιότερα μαθήματα σε όλες τις τάξεις. Οι απόφοιτοι του Ινστιτούτου συνέχιζαν ανώτερες σπουδές σε πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και της  Αρμενίας. Βασικά το Ινστιτούτο Μελκονιάν προετοίμαζε τους σπουδαστές του για τις εξετάσεις G.C.E. του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και για τις εξετάσεις του Εμπορικού Επιμελητηρίου του Λονδίνου. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ)

Στο Ινστιτούτο φοιτούσαν σπουδαστές από την Κύπρο και άλλες δώδεκα χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Ευρώπης και της Βορείου και Νοτίου Αμερικής. Πέρα από το καθαρά εκπαιδευτικό του έργο, το Ινστιτούτο πρόσφερε εκμάθηση εθνικών τραγουδιών και χορών της Αρμενίας, η δε χορωδία του αποτελούσε τη ραχοκοκκαλιά της πολιτιστικής δράσης της σχολής. Υπήρχαν επίσης όμιλοι για δραματική τέχνη, εκμάθηση μουσικών οργάνων, αρμενική ιστορία και λογοτεχνία, αθλητικές και προσκοπικές δραστηριότητες κ.α. Επίσης σπουδαστές εργάζονταν για την έκδοση των περιοδικών Tsolk  και Ayk  του Ινστιτούτου. Η Αρμενική Βιβλιοθήκη της σχολής, που ιδρύθηκε το 1927, διέθετε περίπου 30.000 τόμους βιβλίων, αρμενικές εφημερίδες και ανεκτίμητα χειρόγραφα του 19ου και 20ού αιώνα. Το Ινστιτούτο διέθετε επίσης οικοτροφείο.

Tο Μελκονιάν ήταν γνωστό και για τις αθλητικές του επιδόσεις, με ομάδες και γήπεδα ποδοσφαίρου, καλαθόσφαιρας, πετόσφαιρας και αντισφαίρισης.

Το κλείσιμο

Στις 16 Μαρτίου 2004 το Διοικητικό Συμβούλιο της AGBU  αποφάσισε να κλείσει το ιστορικό αυτό ίδρυμα, για να διαθέσει τη γη αξίας £40.000.000.

Η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων καταδίκασε την ενέργεια αυτή με ομόφωνο ψήφισμα στις 26 Μαρτίου 2004, ενώ το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε χορηγία £100.000 για το σχολείο. Παρά τις διαμαρτυρίες των μαθητών, των καθηγητών, του Συνδέσμου Αποφοίτων, του πατριάρχη Mesrob Mutafyan, του εκπροσώπου των Αρμενίων στη Βουλή Bedros Kalaydjian και άλλων, το σχολείο τελικά έκλεισε τον Ιούνιο του 2005. Οι περίπου 200 μαθητές μεταφέρθηκαν κυρίως στο American Academy, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2005 ιδρύθηκε Γυμνάσιο στο χώρο του Ναρέκ Λευκωσίας. Στις 2 Μαρτίου 2007 ο υπουργός Εσωτερικών, Νεοκλής Συλικιώτης, εξέδωσε μόνιμο διάταγμα απαγορευτικό για κάθε εμπορική εκμετάλλευση της γης του Μελκονιάν. Σύμφωνα με το διάταγμα, το 60% της συνολικής έκτασης (124.100 τετρ. μ.) – περιλαμβανομένων των δύο ιστορικών κτιρίων, της έπαυλης, του μνημείου και του ιστορικού αλσυλλίου – χαρακτηρίζεται διατηρητέο και «ειδικού αρχιτεκτονικού, ιστορικού και κοινωνικού χαρακτήρα και φυσικής καλλονής».

Πηγή:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια