Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο κυπριακός μεζές είναι μεγάλη ποικιλία παραδοσιακών φαγητών, που όλα μαζί, σερβιρισμένα σε μικρές ποσότητες, αποτελούν πλούσιο γεύμα ή δείπνο. Συνήθως ο μεζές αποτελείται από 20 περίπου πιάτα με διαφορετικά παρασκευάσματα, αρχίζοντας από τα ορεκτικά, τα κρύα, τα ζεστά και, τέλος, τα επιδόρπια, γλυκά ή φρούτα.

Χαρακτηριστικό του μεζέ είναι η μεγάλη ποικιλία, όλα δε τα είδη που τον αποτελούν είναι παραδοσιακά κυπριακά παρασκευάσματα, όπως λούντζα, χαλλούμι, τσαμαρέλλα, αυγά ξιδάτα, χταπόδι, ελιές τσακκιστές, χούμοι, ζαλατίνα, διάφορες σαλάτες (ταραμοσαλάτα, πατατοσαλάτα, παντζαροσαλάτα), σαλιγκάρια (καράολοι), διάφορα χορταρικά μαγειρευμένα με διαφορετικούς τρόπους (όπως στρουθκιά με αυγά, αγρέλια με αυγά κ.α.), κολοκυθάκια και μανιτάρια, ψαρικά, ελιές οφτές, συκωτάκι, σιεφταλιές, σουβλάκια, αφέλια, οφτόν κλέφτικο και, τέλος, γλυκά όπως δάκτυλα, αναρή με μέλι, πουρέκκια.

Ο Μάριος Μουρτζής, στο βιβλίο του Ἡ Μαγειρική στήν Κύπρο, στο κεφάλαιο «Μεζέδες Ταβέρνας», ταξινομεί τους μεζέδες σε 7 στάδια (με πρώτο στάδιο τα «ορεκτικά» και τελευταίο τα «γλυκά») χωρίς τον καφέ και τα φρούτα, κι απαριθμεί 58 συνολικά πιάτα με διάφορα παρασκευάσματα, ενώ υπάρχουν και άλλα, που ξεπερνούν τα 70. Βέβαια απ' όλα αυτά γίνεται κάθε φορά επιλογή, ώστε ένα πλήρες γεύμα ή δείπνο αποτελείται από 20 περίπου πιάτα.

Τα διάφορα πιάτα σερβίρονται σταδιακά, έτσι που το δείπνο να κρατεί για ώρες, συνοδευόμενο βέβαια με τα ανάλογα παραδοσιακά κυπριακά κρασιά. Σήμερα στις ταβέρνες πολλά παραδοσιακά φαγητά δεν κατασκευάζονται πια, ενώ άλλα έχουν αντικατασταθεί από ξένες συνταγές.

Ο κυπριακός μεζές απασχολούσε για ώρες στο τραπέζι τους Κυπρίους σε παλαιότερες εποχές, όταν οι συνθήκες ήσαν διαφορετικές και οι ευκαιρίες ψυχαγωγίας ανύπαρκτες. Έτσι, στο τραπέζι λέγονταν και τραγούδια, ιστορίες, ανέκδοτα, μύθοι κλπ.

Πιστεύουμε ότι ο κυπριακός μεζές δημιουργήθηκε σε παλαιότερες εποχές, εξαιτίας δυο καταστάσεων, αφενός εξαιτίας της φτώχειας που επικρατούσε, κι αφ' ετέρου εξαιτίας του αισθήματος φιλοξενίας που χαρακτηρίζει τον Κύπριο. Ενώ δηλαδή έπρεπε ο Κύπριος χωρικός να φιλοξενεί τους επισκέπτες του με την παροχή πλούσιου φαγητού, ταυτόχρονα αδυνατούσε να εξασφαλίσει τέτοιο πλούσιο φαγητό, οπότε αναγκαστικά παρουσίαζε στο τραπέζι λίγα απ' όλα όσα εύρισκε στο σπίτι ή μπορούσε να μαγειρέψει, ή πρόχειρα να ετοιμάσει, πολλές φορές.

Η ποικιλία παρασκευασμάτων του κυπριακού μεζέ εντυπωσιάζει συνήθως τους ξένους επισκέπτες. Δίνει ταυτόχρονα πολλές δυνατότητες επιλογής φαγητών, που όλα διακρίνονται για τη νοστιμιά τους. Γι’ αυτό και ο καλοφαγάς λέγεται μεζετζ'ής.

Η λέξη μεζές είναι τούρκικη (meze), που σημαίνει τη μικρή ποσότητα εδέσματος, μεταφορικά δε μικρό μερίδιο σε κέρδος ή απόλαυση. Χρησιμοποιείται, επίσης, σε περίπτωση περιγελάσματος (επιάσαν μας στον μεζέν).