Αρτύβιος
Πέρσης στρατηγός. Έφτασε στην Κύπρο το 498/7 π.Χ. με στρατό και στόλο που έφερε από την Κιλικία, προκειμένου να καταστείλει την επανάσταση του Ονήσιλου*. Οι δυνάμεις του συγκρούστηκαν μ' εκείνες των Κυπρίων στην πεδιάδα κοντά στη Σαλαμίνα. Στη διάρκεια της μάχης εκείνης ο Ονήσιλος τον εξουδετέρωσε με τη βοήθεια ενός πιστού του ιπποκόμου που καταγόταν από την Καρία. Ο Ηρόδοτος διηγείται το επεισόδιο ως εξής:
Ο Αρτύβιος είχε ένα άλογο που ήταν εκπαιδευμένο να στέκεται όρθιο απέναντι ενός αντιπάλου. Ο Ονήσιλος το έμαθε και φώναξε τον ιπποκόμο του, κάποιον από την Καρία που γνώριζε πολλά από την πολεμική τέχνη αλλά που ήταν και γενναίος, και του είπε: «Μαθαίνω ότι το άλογο του Αρτύβιου είναι εκπαιδευμένο να σηκώνεται ορθό και να σκοτώνει με τα πόδια και τα δόντια του όποιον στέκεται μπροστά του. Σκέψου και πες μου τώρα, ποιόν από τους δυο αντιπάλους θέλεις εσύ να χτυπήσεις, το άλογο ή τον ίδιο τον Αρτύβιο;» Ο ιπποκόμος απάντησε: «Βασιλιά μου, είμαι έτοιμος να χτυπηθώ και με τους δυο ή όποιον από τους δυο με διατάξεις. Εκείνο όμως που θέλω να σου πω ως το σωστότερο για σένα, είναι τούτο: Ένας βασιλιάς ή ένας στρατηγός έχει νομίζω χρέος να συγκρούεται με βασιλιά ή με στρατηγό. Αν σκοτώσεις στρατηγό, το κατόρθωμά σου θα είναι μεγάλο, αν πάλι, μη κακό, σκοτωθείς από ισάξιό σου, η συμφορά θα είναι μικρότερη. Άφησε λοιπόν εμένα τον υπηρέτη να χτυπηθώ με το άλογο και μη φοβάσαι τα τεχνάσματά του. Σου υπόσχομαι ότι ποτέ πια δε θα ορθωθεί μπροστά σε κανέναν».
Μετά απ' αυτά άρχισε η μάχη και στη ξηρά και στη θάλασσα. Στη ναυμαχία οι Ίωνες (που βοηθούσαν τον Ονήσιλο και τους Κυπρίους) πολέμησαν σπουδαία την ημέρα εκείνη και νίκησαν τους Φοίνικες, καλύτερα δε απ' όλους πολέμησαν οι Σαμιώτες. Στη ξηρά, μόλις οι δυο παρατάξεις συγκρούστηκαν, συνέβη το εξής: Ο Αρτύβιος προχώρησε προς τον Ονήσιλο με το άλογό του. Ο Ονήσιλος, όπως ήταν συμφωνημένος με τον ιπποκόμο του, χτύπησε τον Αρτύβιο που προχωρούσε, ενώ το άλογο του Πέρση όρθωσε τα πόδια του πάνω στην ασπίδα του Ονήσιλου. Εκείνη τη στιγμή ο ιπποκόμος χτύπησε κι έκοψε τα πόδια του αλόγου μ' ένα δρεπάνι. Έτσι, λοιπόν, ο στρατηγός των Περσών και το άλογό του κυλίστηκαν στη γη...
Στην αποφασιστική εκείνη μάχη σκοτώθηκε ο Ονήσιλος ενώ έπεσε μαχόμενος κι ο Αριστόκυπρος, βασιλιάς των Σόλων. Κι ενώ στη θάλασσα οι Πέρσες και οι σύμμαχοί τους Φοίνικες ηττήθηκαν, στη ξηρά οι Κύπριοι ηττήθηκαν κι η επανάσταση του Ονήσιλου κατεστάλη.