Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 7 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου.

Η Μαραθούντα είναι κτισμένη κοντά στη δυτική όχθη του Κοτσιάτη, παραπόταμου του ποταμού Έζουσα, σε μέσο υψόμετρο 310 μέτρων. Το τοπίο του χωριού χαρακτηρίζεται από λοφώδη τοπογραφία και είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του Κοτσιάτη.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι σερπεντινίτες, τα πετρώματα του συμπλέγματος των μαμωνιών, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), οι άργιλλοι του σχηματισμού Μονής, και οι αποθέσεις του σχηματισμού Κανναβιού (μπεντονίτες και ψαμμίτες). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη του σχηματισμού των μαμωνιών, τέρρα ρόζα και ασβεστούχα εδάφη.

Η Μαραθούντα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 540 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται κυρίως τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών και οι αμυγδαλιές. Καλλιεργούνται επίσης λίγα εσπεριδοειδή, σιτηρά και νομευτικά φυτά καθώς και ελάχιστες ελιές και χαρουπιές.

Η κτηνοτροφία του χωριού είναι περιορισμένη.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Μαραθούντα βρίσκεται πολύ κοντά στον κύριο δρόμο Πάφου - Επισκοπής (Πάφου). Στα νοτιοδυτικά συνδέεται με την πόλη της Πάφου, και με το χωριό Κονιά (περί τα 3 χμ.). Συνδέεται επίσης στα ανατολικά με το χωριό Επισκοπή (περί τα 7 χμ.) και στα βορειοδυτικά με το χωριό Άρμου (περί το 1,5 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το χωριό υφίστατο από τα Μεσαιωνικά χρόνια και κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας αποτελούσε βασιλικό φέουδο σύμφωνα προς τον ντε Μας Λατρί. Και ο G. Jeffery (1918) εξάλλου, γράφει ότι το χωριό θα πρέπει να ήταν πολύ μεγαλύτερο στο παρελθόν, σύμφωνα προς επισκόπηση που είχε κάμει κι είχε εντοπίσει τα ερείπια αρκετών μικρών εκκλησιών. Ο Hogarth, πάλι, γράφει ότι στην κύρια εκκλησία του χωριού, την αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο, είχε δει στην αγία τράπεζα μαρμάρινη πλάκα με επιγραφή των Ελληνιστικών χρόνων. Η επιγραφή ήταν αφιερωματική στον Απόλλωνα Μυρτάτην (= θεό του μερσινιού) και χρονολογήθηκε στον 3ο π.Χ. αιώνα. Δεν μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα εάν στην περιοχή υφίστατο κατά την Αρχαιότητα ιερό του Απόλλωνος ή εάν απλώς η επιγραφή είχε μεταφερθεί από αλλού. Η περιοχή πάντως, ευρισκόμενη πολύ κοντά στη Νέα Πάφο των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων και όχι μακριά από την έδρα του βασιλείου της Παλαιπάφου (τα σημερινά Κούκλια), θα πρέπει να ήταν ανεπτυγμένη κατά την Αρχαιότητα.

Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το φυτό μάραθος (Foeniculum vulgare) και η κατάληξη σε -ούντα σημαίνει περιοχή όπου το φυτό αυτό αφθονούσε.

Εκτός από την κύρια εκκλησία του χωριού (Άγιος Γεώργιος), στην περιοχή του αναφέρονται και εκκλησίες αφιερωμένες στον άγιο Δημητριανό, στην αγία Ελένη, στον άγιο Μάμα και στην αγία Μαρίνα. Επίσης στην περιοχή αναφέρεται λατρεία του περίεργου αγίου Δόντα καθώς και του αγίου Κουρνούτα.

Σύμφωνα προς πληροφορίες που συγκέντρωσε ο Λοΐζος Φιλίππου, στη Μαραθούντα δεν είχε λειτουργήσει κανονικό σχολείο πριν από την αγγλική κατοχή. Δίδασκαν όμως τα «εκκλησιαστικά γράμματα» μερικοί κάτοικοι του χωριού, ενώ ασχολούνταν ταυτόχρονα και με γεωργικές εργασίες στα κτήματά τους. Τέτοιοι «δάσκαλοι» μνημονεύονται ο ιερομόναχος Ιωακείμ, ο παπά Ιωάννης Μαρτής καί ο Ιωάννης Καννέττης.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια