Λυσιώτης Κοσμάς
Διακεκριμένος εκπαιδευτικός και πνευματικός άνθρωπος. Γεννήθηκε στη Λάρνακα από γεωργική οικογένεια της Λύσης το 1871 και πέθανε το 1948. Πατέρας του ο πρωθιερέας της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου Λάρνακας (1834-1913) και μητέρα του η πρεσβυτέρα Μαργαρόνα (- 1915), επίσης από τη Λύση, της οικογένειας των Δίπλαρων. Η παράδοση αναφέρει ότι οι Δίπλαροι ήταν κατ’ ευθείαν απόγονοι μεταναστών από την Ηλεία που είχαν κτίσει στη Μεσαορία της Κύπρου το χωριό Ελισό προς τιμήν του Θράκα Καρδιανού που έπεσε στο Ελίσι (απ’ αυτό και το όνομα Λύση). Γυναίκα του ήταν η Αγγέλικα, το γένος Λοΐζου, οικογένειας εθνικών αγωνιστών και εγγονή του τουρκομάχου Ιωάννη Λοΐζου Μαυροΐδη, γνωστού ως Καπετάν Γιαννάκη.
Ο Κοσμάς Λυσιώτης σπούδασε στην Αθήνα. Ήταν ο πρώτος «νεομεθοδιστής» δημοδιδάσκαλος (φορέας νέων μεθόδων), κι όταν επέστρεψε από την Αθήνα, το Γραφείο Παιδείας του ανέθεσε να διδάξει στους δασκάλους την καινούρια μέθοδο διδασκαλίας.
Βλέπε λήμμα: Αγγλοκρατία- Εκπαίδευση
Υπηρέτησε την πόλη του πάνω από 40 χρόνια ως διευθυντής της Αστικής Σχολής Λάρνακος. Υπήρξε φλογερός πατριώτης, πνεύμα ευρύ, εγκυκλοπαιδικό, κι έγραψε διάφορα σχολικά βιβλία. Οι συμπολίτες του τον εκτιμούσαν πολύ για την κοινωνική και εθνική του δράση και δίκαια τον θεωρούσαν εθνικό δάσκαλο.
Ο Κοσμάς Λυσιώτης ήταν πατέρας του ποιητή και πεζογράφου Ξάνθου Λυσιώτη.
Εφημερίδα Ελευθερία- «Η αθλητική κίνησις» (5 Ιανουαρίου , 1929)
«Άμμες δε γ’ εσόμεθα…»
«Η Ελευθερία με εξαιρετικήν ευχαρίστησιν δημοσιεύει την εικόνα της Ποδοσφαιρικής Ομάδος Αστικής Σκάλας. Οι μικροί ποδοσφαιρισταί της μικροτέρας ομάδος Κύπρου επιδεικνύουν ζηλευτά προσόντα εις άμυναν και επίθεσιν, πάσας, συνδυασμούς και κόρνερ και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επιδοθέντες εξ απαλών ονύχων εις το ποδόσφαιρον θα καταστούν εντός 3-4 ετών σεβαστοί εις τους φίλους και εχθρούς των. Αποφοιτώντας όλοι της Αστικής κατά την λήξιν του τρέχοντος σχολικού έτους θα εγγραφούν όλοι εις το Παγκύπριον Εμπορικόν Λύκειον Λάρνακος του οποίου τα ‘χρώματα’ αναμφιβόλως θα τιμήσουν εις ποδοσφαιρικάς και παγκυπρίους συναντήσεις. Είναι αξιέπαινος ο διευθυντής της Αστικής κ. Κοσμάς Λυσιώτης δια το ενδιαφέρον του υπέρ της διαδόσεως του ποδοσφαίρου, και είναι άξιος θερμών συγχαρητηρίων ο διδάσκαλος της αυτής σχολής κ. Μ. Μίτας δια τον ζήλον τον οποίον επιδεικνύει υπέρ της σωματικής αναπτύξεως των μικρών ποδοσφαιριστών. Και είναι άξιοι πάσης ενισχύσεως οι ‘μικρούληδες’ οι οποίοι με την αθλητικήν παράστασίν των μας ενισχύουν εις την σκέψιν του ‘θαρσείν χρη τάχ’ αύριον έσετ’ άμεινον’ [χρειάζεται θάρρος, αύριο ίσως όλα θα είναι καλύτερα]».
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια