Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λουρουκίνα-  Louroukina. Χωριό λινοβαμβάκων της επαρχίας Λευκωσίας, περί τα 25 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Βλέπε λήμμα: Λινοβάμβακοι

Η Λουρουτζίνα είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 240 μέτρων με τα ανατολικά της σύνορα να αποτελούν μέρος των διοικητικών ορίων των επαρχιών Λευκωσίας - Λάρνακας. Το τοπίο του χωριού αποτελείται από εναλλασσόμενους κιμωλιούχους λόφους και κοιλάδες. Εξάλλου πολύ κοντά στα δυτικά του σύνορα ρέει το ρυάκι Λειβάδι, παραπόταμος του ποταμού Γιαλιά.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, μάργες και κρητίδες, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκωσίας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, κροκάλες και ψαμμιτικές μάργες) και οι γύψοι του σχηματισμού Καλαβασού. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη, ξερορεντζίνες και καφκάλλες.

Η Λουρουτζίνα δέχεται μέση ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται γύρω στα 350 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, οι ξηρικές καλλιέργειες, κυρίως σιτηρά και νομευτικά φυτά. Οι ίδιες καλλιέργειες εξακολουθούν να υφίστανται και σήμερα. Εξάλλου πολύ ανεπτυγμένη, πριν από την εισβολή, ήταν και η κτηνοτροφία με την οποία ασχολείτο μεγάλος αριθμός κατοίκων της Λουρουτζίνας. Το 1973 εκτρέφονταν από 274 κτηνοτρόφους 3.672 πρόβατα, 2.339 κατσίκες, 288 αγελάδες και 5.861 πουλερικά. Ο αριθμός των προβάτων ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος της επαρχίας μετά την πόλη της Λευκωσίας, και ο αριθμός των αγελάδων ο τρίτος μετά τα χωριά Δάλι και Λύμπια.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Λουρουτζίνα συνδέεται στα βορειοδυτικά με τα χωριά Δάλι (περί τα 4,5 χμ.) και Ποταμιά (περί τα 4,5 χμ.) και στα νότια με το γειτονικό χωριό Λύμπια (περί το 1,5 χμ.).

Η Λουρουτζίνα γνώρισε αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι το 1973. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Σύμφωνα με την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 1973 η Λουρουτζίνα ήταν ο 16ος σε πληθυσμό οικισμός της επαρχίας του. Εξάλλου το 1973 η Λουρουτζίνα είχε τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό Τουρκοκυπρίων κατοίκων απ’ όλα τα χωριά της Κύπρου μετά το χωριό Λεύκα.

Ιστορικά στοιχεία

Η Λουρουτζίνα, ως χριστιανικό χωριό, υφίστατο από τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σε παλαιούς χάρτες βρίσκεται σημειωμένη ως Lorthina, Lorebina και Lorthing. Ο ντε Μας Λατρί αναφέρει το χωριό ως φέουδο που ανήκε σε οικογένεια ευγενών, λανθασμένα όμως το τοποθετεί στην Καρπασία.

Σαφώς ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας μνημονεύει τη Λουρουτζίνα ο Φλώριος Βουστρώνιος, γράφοντάς την ως Lurichina. Αναφερόμενος στην αναδιανομή των φέουδων στην οποία προέβη ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, ο Φλώριος δίνει την πληροφορία ότι η Λουρουτζίνα είχε παραχωρηθεί σε δύο άτομα. Σε κάποιον Φαμπρίτσιο ντε Σοντίλ αλλά και στον ευγενή Μόρφου ντε Γκρινιέρ, κόμητα ντε Ρουχά. Ο κόμης είχε πάρει τότε στην κατοχή του και άλλα 5 χωριά. Η αναφορά της παραχώρησης της Λουρουτζίνας σε δύο διαφορετικά άτομα μάλλον σημαίνει παραχώρησή της με το καθεστώς του duario, δηλαδή της συνιδιοκτησίας.

Η ονομασία του χωριού δεν είναι βέβαιο από πού προήλθε. Μερικοί θεωρούν ότι έχει φράγκικη προέλευση, από το όνομα κάποιου φεουδάρχη πιθανού ιδιοκτήτη του, που λεγόταν Lorgina ή κάτι παρόμοιο, χωρίς τούτο ν’ αποδεικνύεται. Είναι πιθανό ότι η Λουρουτζίνα υπήρχε και πριν από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, οπότε η αρχική της ονομασία θα πρέπει να ήταν ελληνική που αργότερα παραφθάρηκε από τους Φράγκους. Προβλήθηκε ακόμη και η άποψη ότι η ονομασία του χωριού προήλθε από το Λορεντζίνα (γυναίκα κάποιου Λορέντζο), χωρίς όμως και πάλι να αποδεικνύεται.

Στην περιοχή του χωριού, πάντως, υπήρχε κατοίκηση από τα αρχαία χρόνια. Αρχαιολογικά κατάλοιπα που περιλαμβάνουν ένα ναό με αγάλματα, ήλθαν στο φως κατά τη διάρκεια ανασκαφών που έγιναν το 1932-1935 και χρονολογήθηκαν στον 6ο π.Χ. αιώνα.

Η Λουρουτζίνα ήταν ένα από τα κυριότερα κέντρα των λινοβαμβάκων, δηλαδή κρυπτοχριστιανών, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μέχρι και πρόσφατα.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ντε Μας Λατρί στον χάρτη του (1862) σημειώνει το χωριό ως ελληνοκυπριακό. Οι λινοβάμβακοι της Λουρουτζίνας παρέμειναν Χριστιανοί καθ’ όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας και αργότερα. Η πολιτογράφησή τους ως Μωαμεθανών έγινε με προσπάθειες του Εβκάφ και με την υποστήριξη των Άγγλων κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Προς τούτο βοήθησε πολύ και η ίδρυση και λειτουργία τουρκικού σχολείου μετά το 1922. Ωστόσο, μέχρι κι εντελώς πρόσφατα, οι κάτοικοι της Λουρουτζίνας εξακολουθούσαν να μιλούν, σε μεγάλο βαθμό, την ελληνική γλώσσα.

Τον χριστιανικό χαρακτήρα του χωριού αποδεικνύουν και οι εκκλησίες του. Σε λόφο, πάνω από το χωριό, βρίσκεται μικρή εκκλησία του 14ου αιώνα στο όνομα του αγίου Επιφανίου. Την αναφέρει μεταξύ άλλων ο Gunnis, που γράφει ότι ανακαινίστηκε άτυχα το 1864. Διέσωζε τοιχογραφίες που καταστράφηκαν κακόβουλα. Μια άλλη εκκλησία, αφιερωμένη στον άγιο Ανδρόνικο, κτίστηκε το 1831 και, όπως γράφει ο Jeffery, ανακαινίστηκε το 1856. Σ’ αυτήν ο Gunnis είχε επισημάνει εικόνα της Πανάγιας που χρονολόγησε στα τέλη του 16ου αιώνα. Επίσης, περί τα 3 χμ. από το χωριό, κοντά στον δρόμο Λευκωσίας -Λάρνακας, βρισκόταν μικρή ερειπωμένη εκκλησία αφιερωμένη στην αγία Αικατερίνη, με ίχνη από τοιχογραφίες. Ακόμη, υπήρχαν δυο ερειπωμένες εκκλησίες, στο όνομα της Παναγίας Φιλιδκιώτισσας και της αγίας Μαρίνας, στην περιοχή όπου υφίστατο συνοικισμός με την ονομασία Καταλύματα. Για τον συνοικισμό αυτό, που ήταν μεσαιωνικός και διαλύθηκε όταν οι κάτοικοί του μετακινήθηκαν στη Λουρουτζίνα. Στην ίδια περιοχή υφίστατο και άλλος μικρός συνοικισμός, με εκκλησία αφιερωμένη στον αρχάγγελο Μιχαήλ. Καταστράφηκε κι αυτός κατά την τουρκική εισβολή του 1570 και οι κάτοικοί του μετακινήθηκαν επίσης στη Λουρουτζίνα.

Βλέπε λήμμα: Καταλύματα

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, η διαχωριστική «γραμμή Αττίλα» διέρχεται μεταξύ των δυο γειτονικών χωριών Λουρουτζίνας και Λυμπιών. Η τουρκική ηγεσία, πιθανώς επειδή δεν εμπιστευόταν τους λινοβάμβακους κατοίκους της Λουρουτζίνας, μετακίνησε αρκετούς απ' αυτούς το 1975-76, μεταφέροντάς τους στην Καρπασία και άλλες περιοχές της κατεχόμενης Κύπρου, μακριά από τη «γραμμή αντιπαράταξης», ενώ στη Λουρουτζίνα προσετέθησαν άλλοι Τούρκοι. Η ονομασία την οποία οι Τούρκοι έδωσαν στο χωριό αυτό είναι Akincilar, που σημαίνει ιππέας.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια