Λουκάς Γεώργιος
Λαογράφος, από τους σκαπανείς της κυπριακής λαογραφίας, που επίσης έχει αξιόλογη προσφορά στον τομέα της συλλογής κυπριακού γλωσσικού υλικού. Γεννήθηκε το 1843 στο Όμοδος όπου διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα. Στη συνέχεια πήγε στη Λεμεσό και τη Λάρνακα για ανώτερες σπουδές. Σε ηλικία 16 χρόνων πήγε στην Αθήνα και πήρε πτυχίο δημοδιδασκάλου. Το 1864 ενεγράφη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών απ’ όπου αποφοίτησε το 1869. Φοιτητής ακόμη άρχισε να δημοσιεύει τις πρώτες συλλογές κυπριακών λέξεων σε αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά: Ἡ Ἐφημερίς τῶν Φιλομαθῶν, η Πανδώρα και η Χρυσαλλίς φιλοξένησαν επανειλημμένα μικρά κυπριακά γλωσσάρια του Γ. Λουκά.
Με την επιστροφή του στην Κύπρο άρχισε να υπηρετεί ως δημοδιδάσκαλος και διορίστηκε διευθυντής στο αλληλοδιδακτικό σχολείο της Αγίας Νάπας Λεμεσού. Συνολικά ο Γ. Λουκάς υπηρέτησε τη δημοτική εκπαίδευση 38 χρόνια. Κατά τη μακρά υπηρεσία του στην ύπαιθρο είχε την ευκαιρία να γνωρίσει την κυπριακή διάλεκτο, συγκεντρώνοντας συνεχώς γλωσσολογικό υλικό, που περιελάμβανε ετυμολογίες λέξεων, παραδείγματα από κυπριακά τραγούδια, παροιμίες, αινίγματα, καθαρογλωσσήματα κ.α.
Το 1874 πήγε στην Αθήνα και εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο Φιλολογικαί Ἐπισκέψεις που περιελάμβανε τη μυθολογία, τον ιδιωτικό βίο των Κυπρίων και τη συλλογή κυπριακών ηθών και εθίμων σε παραβολή προς εκείνα των αρχαίων. Τον επόμενο χρόνο επέστρεψε στην Κύπρο και συνέχισε την υπηρεσία του στη δημοτική εκπαίδευση.
Το 1892 και το 1894 βραβεύθηκε από τον σύλλογο «Κοραής» των Αθηνών σε γλωσσικούς διαγωνισμούς, όπου υπέβαλε κυπριακό γλωσσάριο, γραμματική της κυπριακής γλώσσας, μύθους, άσματα, παροιμίες κ.α. Επίσης για τις λαογραφικές του μελέτες βραβεύθηκε με δίπλωμα και χάλκινο μετάλλιο σε κυπριακή έκθεση στο Ζάππειο το 1901.
Κατά τα έτη 1898, 1899 και 1902 εξέδωσε ο ίδιος στη Λεμεσό, με τον τίτλο Λεξιλόγιον τῆς Λαλουμένης γλώσσης τῶν Κυπρίων, φυλλάδια γλωσσαρίων με υλικό που είχε βραβευθεί στους διαγωνισμούς του συλλόγου «Κοραής».
Ο Γεώργιος Λουκάς πέθανε στη Λεμεσό το 1925.
Έργα του:
1. Φιλολογικαί Ἐπισκέψεις τῶν εν τῷ βίῳ τῶν νεωτέρων Κυπρίων μνημείων τῶν ἀρχαίων, Αθήνα, 1874˙ Β΄ έκδοση, Κυπριολογική Βιβλιοθήκη 2, Λευκωσία, 1974.
2. Λεξιλόγιον τῆς λαλουμένης γλώσσης τῶν Κυπρίων, φυλλάδ. Αον, Λεμεσός, 1898, φυλλάδ. Βον και Γον, Λεμεσός, 1899, φυλλάδ. Δον, Λεμεσός, 1902 Β΄ έκδοση συμπληρωμένη μέχρι το Ω: Δημοσιεύματα τοῦ Κέντρου Ἐπιστημονικῶν Ἐρευνῶν, VII, Ὑλικά διά τήν Σύνταξιν Ἱστορικοῦ Λεξικοῦ τῆς Κυπριακῆς Διαλέκτου, Μέρος Α΄, «Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκᾶ», ἐκδιδόμενον ὑπό Θεοφανοῦς Δ. Κυπρῆ, Λευκωσία, 1979.