Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λέγεται και λιθοσπάστης ή σπαστόλιθος ή καλόηρος ή πεντάνευρον ή και πατόνυχος. Επιστημονική ονομασία: Plantago major. Οικογένεια: Plantaginaceae (Πλανταγινιδών). Αγγλική ονομασία: Plantain.

Άγριο φυτό που αυτοφύεται στην Κύπρο όπου απαντάται κυρίως στις όχθες των αλυκών, στις κοίτες των ποταμών, σε μερικές παραλίες και σε ακαλλιέργητα χωράφια۬ αφθονεί στην αλυκή του Ακρωτηρίου και στους γύρω βάλτους. Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ως διουρητικό, βοηθά δε πολύ στην αποβολή ξένων ουσιών από τα νεφρά, όπως άμμους και πέτρες (πιθανότατα δε γι' αυτό πήρε την ονομασία λιθόσπαστος).

Είναι μικρό φυτό που η διάμετρός του φθάνει τα 25 εκατοστόμετρα και το ύψος του περίπου το ίδιο, συνηθέστερα όμως είναι γύρω στα 20 εκατοστόμετρα. Διακρίνεται από πολλά μακρόστενα βελονοειδή αλλά όχι σκληρά πράσινα φύλλα, ενώ προεξέχουν πάνω απ' αυτά οι μίσχοι με τα άνθη του. Όταν ωριμάσουν οι σπόροι του αρχίζουν να παίρνουν καφέ χρώμα, όπως και τα φύλλα του. Τότε μπορεί να μαζευτεί και αφού ξηρανθεί στη σκιά, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί ως φαρμακευτικό με τον ακόλουθο τρόπο: βράζεται καλά σε ποσότητες νερού۬ στη συνέχεια το νερό αυτό τοποθετείται σε μπουκάλες που μπαίνουν στο ψυγείο και χρησιμοποιούνται από τους νεφροπαθείς αντί νερού.

Ο λιθόσπαστος συσκευάζεται στην Κύπρο σε πλαστικά σακκουλάκια που πωλούνται σε φαρμακεία και παντοπωλεία. Γίνεται επίσης εξαγωγή του, ιδίως στις χώρες όπου υπάρχουν κυπριακές παροικίες.

Το φυτό αυτό ήταν γνωστό από την Αρχαιότητα. Ο Θεόφραστος το αναφέρει ως φαρμακευτικό και το ονομάζει ἀρνόγλωσσον. Ο Διοσκουρίδης το ονομάζει ἀρνόγλωσσον τό μεῖζον.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια