Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βυζαντινός αξιωματούχος, πρωτοσπαθάριος (=αρχηγός της αυτοκρατορικής φρουράς) που διετέλεσε κυβερνήτης της Κύπρου γύρω στα 902 μ.Χ. κ.ε., επί αυτοκράτορος Λέοντος Στ' του Σοφού (886-912 μ.Χ.).

Σύμφωνα προς μαρτυρία του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, γιου του Λέοντος Στ' του Σοφού, στο έργο του Πρός τόν ἴδιον υἱόν Ρωμανόν, επί ημερών του αυτοκράτορα Λέοντος η Κύπρος είχε περιέλθει για κάποιο σύντομο διάστημα ξανά υπό την κατοχή των Βυζαντινών. Σημειώνεται ότι το νησί τελούσε υπό ένα περίεργο καθεστώς ουδετερότητας για μεγάλο διάστημα κατά την περίοδο των αραβικών επιδρομών (7ος -10ος μ.Χ. αιώνας), σύμφωνα προς τις συνθήκες μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων του 653, 688 και 705 μ.Χ. Κατά τα μέσα του 9ου αιώνα η Κύπρος είχε γίνει ξανά για 7 περίπου χρόνια θέμα (=επαρχία) της αυτοκρατορίας, για ν' απολεσθεί σύντομα, να περιέλθει και πάλι στην αυτοκρατορία επί Λέοντος Στ', να δεχθεί νέες καταστροφές και τέλος ν' απαλλαγεί οριστικά από τους Άραβες το 965, επί αυτοκράτορος Νικηφόρου Φωκά.

Ότι ο Λέων πρωτοσπαθάριος, γιος του Συμβατίκη, κυβέρνησε για λίγο την Κύπρο, οπότε συνεργάστηκε στενά κατά των Αράβων με τον Βυζαντινό ναύαρχο Ιμέριο, προκύπτει από χωρίον του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου που μας πληροφορεί ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του Ιμερίου στην Κύπρο, ἐδέξατο ὁ πρωτοσπαθάριος Λέων καί ἄρχων Κύπρου ὁ τοῦ Συμβατίκη ἀποστεῖλαι ἀκριβεῖς κατασκόπους εἰς τε τόν κόλπον τῆς Ταρσοῦ καί εἰς τά Στόμια, ἔτι δέ καί πρός Τρίπολιν καί Λαοδίκειαν, ἵνα ἐκ τῶν ἀμφοτέρων μερῶν ἐνεγκῶσι μανδάτα εἵς τι διά μελέτης ἔχουσιν οἱ Σαρακηνοί...

Κατά τη διάρκεια των ναυτικών του επιχειρήσεων κατά των Αράβων, ο Ιμέριος* είχε χρησιμοποιήσει την Κύπρο ως ναυτική του βάση για επιδρομές στην ανατολική Μεσόγειο. Είχε πάρει επίσης σημαντική βοήθεια από την Κύπρο, κυρίως προμήθειες, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Κρήτη το 904, είχε δε βοηθηθεί από τον πρωτοσπαθάριο Λέοντα και με άλλους τρόπους, που περιελάμβαναν κατασκοπικές δραστηριότητες κατά των Αράβων, όπως μαρτυρεί ο Πορφυρογέννητος.

Λόγω του ότι η Κύπρος χρησιμοποιήθηκε από τους Βυζαντινούς ως βάση κατά των Αράβων, το νησί δέχθηκε το 912 μια από τις καταστροφικότερες επιδρομές, της οποίας είχε ηγηθεί ο εξωμότης ναύαρχος Νταμιάνα*.

Η παρουσία στο νησί ως κυβερνήτη, αυτή την περίοδο, του πρωτοσπαθαρίου Λέοντος Συμβατίκη, φανερώνει ότι οι δεσμοί της Κύπρου με την αυτοκρατορία είχαν επανασυγκολληθεί επί αυτοκράτορος Λέοντος Στ' του Σοφού, υπόθεση που υποστηρίζεται και από το γεγονός ότι την ίδια εποχή μετεφέρθη στην Κωνσταντινούπολη και το σκήνωμα του αγίου Λαζάρου* που είχε ανευρεθεί στη Λάρνακα, χωρίς αντίδραση εκ μέρους των Κυπρίων για τη μεταφορά αυτή, αλλά και από το κτίσιμο του ναού του Αγίου Λαζάρου με χρηματοδότηση του αυτοκράτορα.

Πάντως το 904 έχουμε και την πληροφορία ότι η Πάφος τουλάχιστον βρισκόταν αν όχι υπό την πλήρη κατοχή, τουλάχιστον υπό την ισχυρή επίδραση των Αράβων. Η μαρτυρία προέρχεται από τον ιστορικό Ιωάννη Καμενιάτη (Περί ἁλώσεως τῆς Θεσσαλονίκης, 77) που γράφει ότι ο ίδιος είχε αιχμαλωτιστεί από τους  Άραβες στη Θεσσαλονίκη το 904. Μεταφερόμενος στην Αφρική, γράφει ότι το καράβι στο οποίο βρισκόταν είχε προσεγγίσει την Πάφο προκειμένου το μουσουλμανικό πλήρωμά του να εκπληρώσει θρησκευτικές υποχρεώσεις.

Η τετράμηνη καταστροφική επιδρομή του Νταμιάνα κατά της Κύπρου φαίνεται ότι είχε ως αποτέλεσμα την απόσπαση και πάλι του νησιού από την αυτοκρατορία, ίσως με ανανέωση κάποιας συνθήκης, μέχρι το 965 μ.Χ. Δεν γνωρίζουμε όμως τον ρόλο του Λέοντος Συμβατίκη κατά και μετά την επιδρομή αυτή, ούτε κι αν βρισκόταν στην Κύπρο ακόμη, όταν πραγματοποιήθηκε.