Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πλούσιος Κύπριος, προφανώς έμπορος, αλλά και λόγιος του 14ου αιώνα, σύγχρονος του σημαντικότατου Κυπρίου λογίου Γεωργίου Λαπίθη με τον οποίο και συνδεόταν ιδιαίτερα. Ο Γεώργιος Λαπίθης μετείχε τακτικά σε φιλολογικές και φιλοσοφικές συζητήσεις στην Αυλή και στην παρουσία του βασιλιά της Κύπρου Ούγου Δ΄ (1324-1359), που είχε στην περιοχή της Λαπήθου θερινή εξοχική κατοικία. Ο Αθανάσιος Λεπενδρηνός συμμετείχε προφανώς σε τέτοιες συγκεντρώσεις. Είχε, εξάλλου, κι αυτός κατοικία στην περιοχή της Λαπήθου όπου ζούσε και ο Γεώργιος Λαπίθης. Βλέπε περιοχή Παλαιόσοφος.

Στις κατοικίες τόσο του Λαπίθη όσο και του Λεπενδρηνού φιλοξενούνταν Βυζαντινοί και άλλοι ξένοι λόγιοι, μεταξύ δε αυτών και ο αριστοκράτης μαθητής του πολυμαθούς Βυζαντινού φιλοσόφου Νικηφόρου Γρηγορά, ο Αγαθάγγελος ο Καλλιστράτου. Ο τελευταίος, που έφθασε στην Κύπρο από την Κιλικία, φιλοξενήθηκε στα σπίτια του Λαπίθη και του Λεπενδρηνού για πολύν καιρό (1347-1349;), όπως κι ο ίδιος διηγήθηκε αργότερα. Ο Αγαθάγγελος εντυπωσιάστηκε πολύ και από τον Λαπίθη και από τον Λεπενδρηνό, που και οι δυο ενδιαφέρονταν ζωηρά για τα φιλοσοφικά και θρησκευτικά ρεύματα της εποχής τους και διατηρούσαν σχέσεις και αλληλογραφία με φημισμένους Βυζαντινούς λογίους του 14ου αιώνα. Μάλιστα ο Αγαθάγγελος κάνει αργότερα εκτενώς λόγο, στις 8 Δεκεμβρίου 1351 κ.ε., στον φυλακισμένο τότε φιλόσοφο Ν. Γρηγορά, για τον Αθανάσιο Λεπενδρηνό στην Κύπρο. Ομιλεί για τη φιλοξενία του τελευταίου, την πνευματική του στάθμη, τις αντιπαλαμικές του πεποιθήσεις, γιατί ο Λεπενδρηνός ήταν αντίθετος προς τη διδασκαλία του Γρηγορίου Παλαμά (1296-1359) που είχε επικυρωθεί και από τις τρεις συνόδους στην Κωνσταντινούπολη (βλέπε λήμμα Ησυχαστική έριδα).

Ο Γρηγοράς, που στη μεγάλη αυτή θεολογική έριδα είχε ταχθεί με την πλευρά των Βαρλααμιτών (οπαδών της διδασκαλίας του Βαρλαάμ του Καλαβρού) και κατά των Παλαμιστών, παρακινήθηκε από τις αφηγήσεις του Αγαθαγγέλου για τον Λεπενδρηνό για να γράψει στον τελευταίο στην Κύπρο, ρωτώντας τον για πολλά πράγματα. Ο Λεπενδρηνός, απαντώντας στον Γρηγορά, του γράφει μεταξύ άλλων, στις αρχές του 1352, ότι ο ίδιος και οι φίλοι του στην Κύπρο διαλαλούν το όνομά του και το έξοχο σύγγραμμά του που ο ίδιος ο Λεπενδρηνός θα προωθούσε και στη Φοινίκη και στη Συρία όπου «τρίγλωσσοι Κύπριοι» θα το μετέφραζαν κιόλας. 

Ο Λεπενδρηνός, λοιπόν, ήταν ένας από τους λογίους Κυπρίους του 14ου αιώνα που όχι μόνο ασπάζονταν τις απόψεις του Γρηγορά και γενικότερα των Βαρλααμιτών κατά την εποχή της Ησυχαστικής έριδας, αλλά μετείχαν ενεργά και στις διεθνείς συζητήσεις και προωθούσαν τις θέσεις που υποστήριζαν με διάφορους τρόπους. Η ενεργός, εξάλλου, συμμετοχή των Κυπρίων αυτών στις θεολογικές και φιλοσοφικές έριδες που συγκλόνιζαν τότε τη Βυζαντινή αυτοκρατορία, εντάσσεται στο πλαίσιο των αδιάλειπτων στενών δεσμών της Κύπρου με την αυτοκρατορία, έστω κι αν το νησί βρισκόταν τότε υπό την κυριαρχία των Φράγκων, επηρεαζόταν άμεσα από τη δυτική Ευρώπη και αποτελούσε, εν πάση περιπτώσει, χωριστή οντότητα.