Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η αλυκή Ακρωτηρίου βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Λεμεσού και είναι μία από τις δύο αλυκές που έχουμε στον τόπο μας και ένας από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους της Κύπρου αλλά και ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου. Αποτελεί τη μεγαλύτερη λίμνη της Κύπρου και έχει έκταση γύρω στα 10,6 χιλιόμετρα,  ενώ ολόκληρη η χερσόνησος Ακρωτηρίου καλύπτει έκταση 60 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Η κύρια εισροή νερού γίνεται από τη βροχόπτωση και από τη διείσδυση θαλάσσιου νερού υπογείως, καθώς η αλυκή είναι πιο χαμηλά από τη στάθμη της θάλασσας, με το χαμηλότερο σημείο της να είναι 2,7 μέτρα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Πρόκειται για αβαθή λίμνη με μέγιστο βάθος το ένα μέτρο. Νερό σε αυτήν υπάρχει από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο, ενώ το καλοκαίρι όταν το νερό εξατμίζεται αφήνει πίσω του το αλάτι με την αλυκή να φαίνεται σαν χιονισμένο τοπίο. Σε ορισμένα σημεία όμως υπάρχει ολόχρονα νερό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν φλαμίνγκο αλλά και πολλά άλλα είδη πουλιών ακόμα και το καλοκαίρι. Παλαιότερα η περιοχή της αλυκής ήταν ενωμένη με τη θάλασσα και η περιοχή Ακρωτηρίου ήταν ένα νησί αποκομμένο από την ηπειρωτική χώρα. Κατά τις ισχυρές βροχοπτώσεις της τότε εποχής οι δύο ποταμοί Κούρης και Γαρίλλης μετέφεραν υλικά από την οροσειρά του Τροόδους στις εκβολές τους με αποτέλεσμα σταδιακά το νησί να ενωθεί με την υπόλοιπη Κύπρο. Με αυτή την ένωση εγκλωβίστηκε μεγάλη ποσότητα θαλασσινού νερού σχηματίζοντας την αλυκή όπως την ξέρουμε σήμερα.

Η αλυκή Λεμεσού αλλά και η αλυκή Λάρνακας είναι παγκοσμίως γνωστές για τα χιλιάδες φλαμίνγκο, Greater Flamingo (Phoenicopterus roseus) που την επισκέπτονται κατά τους χειμερινούς μήνες προσφέροντας ένα εντυπωσιακό θέαμα. Στην Κύπρο καταφθάνουν σε μεγάλα κοπάδια τον χειμώνα λόγω του ότι στις βόρειες χώρες που ήταν προηγουμένως επικρατεί βαρυχειμωνιά. Τα φλαμίνγκο χρησιμοποιούν κατά χιλιάδες την αλυκή ως σταθμό για ξεκούραση και τροφή και μετά συνεχίζουν το ταξίδι τους προς την Αφρική. Μερικές χιλιάδες όμως μένουν και διαχειμάζουν εδώ αν βρουν ιδανικές συνθήκες νερού και τροφής. Χιλιάδες άλλα πουλιά επίσης βρίσκουν καταφύγιο στην αλυκή όπως, πάπιες, χήνες, γλάροι, γλαρόνια, καλαμοκάνες, πελλοκατερίνες, αρπαχτικά και πολλά άλλα παρυδάτια πουλιά που προστατεύονται από διεθνείς νομοθεσίες. Μερικές χρονιές η αλυκή φιλοξενεί μέχρι και 20.000 φλαμίνγκο. (Βίντεο Politis WebTv).

Το πιο βασικό στοιχείο της τροφικής αλυσίδας στο οικοσύστημα της λίμνης είναι η μικρή γαρίδα, (Branchinella spinosa). Ο υγροβιότοπος της αλυκής σε πολλά σημεία περιμετρικά είναι πλαισιωμένος με καλαμιώνες όπου τα πουλιά βρίσκουν καταφύγιο, αλλά και τόπο αναπαραγωγής. Σε αντίθεση με την αλυκή Λάρνακας ευτυχώς στην αλυκή Ακρωτηρίου δεν υπάρχει πρόσβαση για να πάει κάποιος κοντά, καθώς δεν υπάρχουν δρόμοι περιμετρικά της λίμνης και με τα πόδια είναι αδύνατο να πλησιάσεις λόγω λάσπης. Έτσι τα πουλιά δεν δέχονται ενοχλήσεις όπως αυτά στην αλυκή Λάρνακας.

Συνθήκη Ramsar

Αποτελεί μια περιοχή σημαντικής περιβαλλοντικής σημασίας και έχει κηρυχθεί, τον Μάρτιο του 2003, ως υγρότοπος διεθνούς σημασίας στο πλαίσιο της συνθήκης RAMSAR και έχει ανακηρυχθεί σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ – SPA) σύμφωνα με τη συνθήκη της Βαρκελώνης. Έχει επίσης χαρακτηριστεί ως σημαντική περιοχή πτηνοπανίδας από το Birdlife International. Έχουν καταγραφεί περίπου 300 είδη πουλιών, από τα 410 που έχουν συνολικά καταγραφεί στην Κύπρο, ένα ποσοστό περίπου 70%. Από αυτά τα είδη πουλιών τα 200 είναι μεταναστευτικά.

Η αλυκή βρίσκεται εντός των ορίων της Βρετανικής Βάσης του Ακρωτηρίου, έναν τομέα που διέπεται από το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό τους όρους που καθορίζονται από την ανεξαρτησία του 1960. Το 2003 υπήρξε αντιπαράθεση από την ανέγερση δύο γιγαντιαίων κεραιών ως τμήμα του δικτύου κατασκοπείας στη Μέση Ανατολή. Τοπικοί παράγοντες και οργανώσεις Οικολόγων ισχυρίζονταν ότι οι κεραίες κοντά σε αυτό το εύθραυστο οικοσύστημα μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην άγρια πανίδα. Μετά από έρευνα θνησιμότητας πουλιών που κράτησε 14 μήνες και στην οποία συμμετείχε το Ταμείο Θήρας, καταδείχθηκε ότι λόγω των προσκρούσεων με τις κεραίες στην περιοχή σκοτώνονται χιλιάδες πουλιά ετησίως.

Μεγάλη οχληρία στην περιοχή δημιουργεί το στρατιωτικό αεροδρόμιο των Βρετανικών Βάσεων με τις καθημερινές χαμηλές πτήσεις των μαχητικών αεροσκαφών. Πολλές είναι οι φορές που οι Βρετανοί στρατιώτες των Βάσεων σταματούν τα αυτοκίνητα των παρατηρητών πτηνών και απαιτούν από αυτούς να τους δείξουν ταυτότητες και τις φωτογραφίες που έβγαλαν στην περιοχή, κάτι που σε εμένα συνέβη τέσσερις φορές μέχρι στιγμής. Η αλυκή Ακρωτηρίου πλαισιώνεται από ένα εκτεταμένο δίκτυο υγροβιοτόπων και βιοτόπων που φιλοξενούν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, όπως την περιοχή της Ζαπάλο που αναπαράγονται οι γύπες και οι μαυροπετρίτες, η περιοχή με το έλος Φασουρίου, τις αμμοθίνες, τη δεσποτική λίμνη, το σύμπλεγμα αβαθών λιμνών στην παράλια της απλώστρας, τον υδροβιότοπο και το πυκνό δάσος στο Ζακάκι. Εκατοντάδες είναι οι ξένοι και ντόπιοι παρατηρητές πτηνών, που επισκέπτονται την αλυκή και θα έπρεπε να γίνουν μερικά υπερυψωμένα παρατηρητήρια πτηνών για να εξυπηρετούνται. Αυτό του είδος τουρισμού έχει αρχίσει να αυξάνεται στην Κύπρο και δεν πρέπει να τον αγνοούμε. Η αλυκή Ακρωτηρίου και η αλυκή Λάρνακας αποτελούν τις φυσικές κληρονομίες μας και είμαστε υπόχρεοι να τις προστατεύσουμε ως κόρη οφθαλμού συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση της άγριας ζωής στον πλανήτη μας.