Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λιβάδι-  Livadi. Χωριό της επαρχίας Πάφου, που εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του μετά το 1946. Βρίσκεται στο δάσος της Πάφου, περί τα 56 χμ. βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου.

Το Λειβάδι είναι κτισμένο κοντά στη δυτική όχθη του ομώνυμου ποταμού, σε μέσο υψόμετρο 420 μέτρων. Ο οικισμός περιβάλλεται από ψηλές κορφές που το ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 500 και 750 μέτρων. Οι κοιλάδες είναι στενές και βαθιές και οι πλευρές τους απότομες. Το τοπίο του χωριού είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού Λειβάδι.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν τα πυριγενή πετρώματα του Οφιολιθικού Συμπλέγματος του Τροόδους, κυρίως διαβάσες και γάββροι. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη.

Το Λειβάδι δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 620 χιλιοστόμετρα. Ολόκληρη η διοικητική έκταση του χωριού (3.987 εκτάρια) καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος της Πάφου. Κύρια είδη βλάστησης στην περιοχή είναι τα πεύκα, οι θυμαριές και οι ξισταρκές. Στα βόρεια του οικισμού βρίσκεται ο ομώνυμος δασικός σταθμός, που είναι σήμερα εγκαταλειμμένος.

Η οδική σύνδεση του χωριού με τη γύρω περιοχή γίνεται με ελικοειδείς σκυρόστρωτους δρόμους, εξαιτίας του απότομου ανάγλυφου. Στα βορειοδυτικά συνδέεται με το χωριό Πωμός (περί τα 9 χμ.), στα δυτικά με την Κάτω Γιαλιά (περί τα 10 χμ.) και στα νοτιοανατολικά με τον Σταυρό της Ψώκας (περί τα 14 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Αργότερα το Λειβάδι εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του που μετακινήθηκαν σε γειτονικά χωριά.

Η μετακίνηση των κατοίκων και η εγκατάστασή τους σε άλλους οικισμούς έγινε το 1954 με εντολή της τότε αποικιακής κυβέρνησης, και ύστερα από επιμονή της υπηρεσίας δασών. Ως βασικός λόγος για εγκατάλειψη του χωριού από τους κατοίκους του είχε προβληθεί η εξεύρεση γι' αυτούς άλλων απασχολήσεων αλλού, και η άμεση ανάγκη προστασίας του δάσους, επειδή οι κάτοικοι ασχολούνταν εκτεταμένα με την υλοτομία αλλά και για ν' αποφευχθεί η βόσκηση στην περιοχή. Η εγκατάλειψη του χωριού εντασσόταν στο πλαίσιο σειράς μέτρων που είχαν πάρει οι Βρετανοί για προστασία του δάσους της Πάφου.

Ιστορικά στοιχεία

Η ονομασία του χωριού υποδηλώνει τοποθεσία επίπεδη, με τρεχούμενα νερά και άφθονη βλάστηση για βοσκή. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη λειμών, που έδωσε και την ονομασία ενός άλλου χωριού της επαρχίας Πάφου, του χωριού Λεμώνα. Επίσης άλλα τρία χωριά της Κύπρου φέρουν την ονομασία Λειβάδια, ενώ με την ίδια ονομασία υφίσταντο κι άλλοι οικισμοί αλλά απαντώνται και πολλά τοπωνύμια.

Βλέπε λήμμα: Λειβάδι - Λειβάδια

Στη διοικητική έκταση του χωριού υπάρχει αρχαιολογικός χώρος που κατά το παρελθόν είχε υποστεί μεγάλη λεηλασία από τυμβωρύχους και αρχαιοκαπήλους. Φαίνεται ότι στην περιοχή υπήρχε αρχαίος οικισμός που είχε ακμάσει κατά την Κλασσική και την Ελληνιστική εποχή, δηλαδή από περίπου τον 5ο μέχρι και τον 1ο π.Χ. αιώνες. Ιδιαίτερα στην τοποθεσία «Άγιος Φιλήμων» έχει ανασκαφεί αγροτικό ιερό στο οποίο, μεταξύ άλλων, βρέθηκε και ελληνιστική αλφαβητική επιγραφή που μνημονεύει κάποια «θυγατέρα Καλλιστράτειαν».

Είναι ενδιαφέρον να τονιστεί ότι στην αυτή τοποθεσία και ακριβώς πάνω στα ερείπια του αρχαίου αγροτικού ιερού είχε οικοδομηθεί πολύ αργότερα και ένα μεσαιωνικό κτίσμα που ίσως να ήταν ένας ναός, πιθανό ναός μικρού μοναστηριού.

Με τη διάλυση του χωριού το 1954, μερικοί των κατοίκων του εγκαταστάθηκαν σε έκταση που τους παραχωρήθηκε τότε, δυτικά της Μόρφου, όπου ίδρυσαν μικρό αγροτικό οικισμό με την ονομασία Νέο Λειβάδι. Ο οικισμός αυτός ουσιαστικά ενίσχυσε την κοινότητα του χωριού Πραστειόν, γεγονός που διακρίνεται και στις απογραφές πληθυσμού του χωριού αυτού: το Πραστειόν είχε 382 κατοίκους κατά την απογραφή του 1946 και 545 κατά την επόμενη απογραφή, του 1960.

Η τότε αποικιακή κυβέρνηση είχε αγοράσει από το μοναστήρι του Κύκκου ολόκληρη την κτηματική ιδιοκτησία του μοναστηριού του Μπάρατζ΄η, στην περιοχή Πραστειού Μόρφου, που ανερχόταν σε 800 περίπου σκάλες, την οποία και διέθεσε στους Λειβαδιώτες που μεταφέρθηκαν εκεί στην τιμή των 23 λιρών ανά σκάλα γης. Προσέφερε επίσης αποζημίωση και χορηγίες που ανέρχονταν στις 150 λίρες για κάθε άντρα, στις 125 για κάθε γυναίκα, στις 100 για κάθε πρώτο παιδί και στις 50 για κάθε άλλο παιδί. Μάλιστα ο κοινοτάρχης του Νέου Λειβαδιού ήταν και ο διαχειριστής της κτηματικής περιουσίας του γειτονικού (και ήδη εγκαταλειμμένου) μοναστηριού του Πάρατζ΄η ή Μπάρατζ΄η.

Πηγή

Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Εγκυκλοπαίδεια