Λαχανεστούρηδες
Μεσαιωνική πάμπλουτη οικογένεια Νεστοριανών εμπόρων της Αμμοχώστου, που έζησαν κι έδρασαν στην πόλη κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και συγκεκριμένα μέχρι την εισβολή των Γενουατών το 1373, εξαιτίας της οποίας καταστράφηκαν.
Το οικογενειακό τους επίθετο ήταν Λαχάς, επειδή όμως ήσαν Νεστοριανοί, έγιναν γνωστοί ως Λαχανεστούρηδες κι έτσι τους αναφέρει ο μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς, από την περιγραφή του οποίου παρέμειναν θρυλικοί οι δυο αδελφοί Νικόλας και Φραγκίσκος.
Ο Λεόντιος Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 91-96), αφηγείται πώς και πόσο πλούτισαν οι δυο αυτοί έμποροι της μεσαιωνικής Αμμοχώστου που συναλλάσσονταν με την Ανατολή και τη Δύση. Έτσι, εξαιτίας των εμπορικών δραστηριοτήτων στην Αμμόχωστο τότε ἦτον πλῆθος τοῦ πλούτου, οὖλοι ἄρχοντες πλούσιοι, ὡς γοιόν ἦτον ὁ σίρ Φρασές ὁ Λαχανεστούρης καί ὁ ἀδελφός του ὁ σίρ Νικόλ ὁ Λαχανεστούρης. Καί δέν ἡμπορῶ νά γράψω τήν πλουσιότηταν τήν εἶχαν...
Ο χρονογράφος αφηγείται, μεταξύ άλλων, και μια δεξίωση που οργάνωσε ο Φραγκίσκος Λαχάς (ή Φράσες Οὐλαχά) στην Αμμόχωστο, προς τιμήν του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Α' (1359-1369) και όλων των ευγενών της αυλής του, οπότε τους κέρασε πολύτιμα πετράδια και χρυσά δουκάτα και μαργαριτάρια, τόσα όσα μπορούσε ο καθένας από τους καλεσμένους να μεταφέρει. Και πήραν όλοι αρκετά, καί ὅ, τι τοῦ 'πῆραν δέν τοῦ ἐφάνην τίποτες...
Για να καταδείξει πάλι τα τεράστια κέρδη των εμπόρων της Αμμοχώστου, ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει και μια άλλη περίπτωση κατά την οποία ο Φραγκίσκος Λαχάς με μια μόνο εμπορική πράξη μιας ημέρας, είχε κερδίσει 30.000 χρυσά δουκάτα, οπότε έστειλε ως δώρο στον βασιλιά Πέτρο Α' τις 10.000, διότι ὁ ρέ Πιέρ ἐποῖκεν ἀδελφοσύνην μιτά του...
Σε μια άλλη πάλι περίπτωση, έφθασε στην Αμμόχωστο με το καράβι του ένας Καταλανός κουρσάρος, που ζητούσε να πωλήσει ένα πολυτιμότατο λίθο. Επειδή κανένας δεν ενδιαφέρθηκε, ο κουρσάρος ἐδισφάμιασεν [=εδυσφήμησεν] τήν Κύπρον. Όταν το έμαθε ο Λαχανεστούρης πήγε στο λιμάνι, βρήκε τον Καταλανό και αγόρασε τον πολύτιμο λίθο. Στη συνέχεια τον προσκάλεσε στο σπίτι του, όπου κοπάνισε τον λίθο, τον έκαμε σκόνη και την έριξε, ὡς γοιόν ἀρτύματα, στο φαγητό που πρόσφερε στον κουρσάρο. Ύστερα πήρε τον κουρσάρο στις αποθήκες του, όπου είχε στοίβες ασήμι, χρυσάφι και πολλά άλλα πολύτιμα αντικείμενα, και του ζήτησε να διαλέξει από ποιόν σωρό προτιμούσε να πληρωθεί!
Ο Φραγκίσκος Λαχανεστούρης ήταν εκείνος που έκτισε ἀποῦ γῆς τη γνωστή εκκλησία των Νεστοριανών στην Αμμόχωστο (βλέπε γι' αυτήν στο λήμμα Νεστοριανών εκκλησία).
Ο τεράστιος πλούτος των αδελφών Λαχανεστούρηδων λεηλατήθηκε από τους Γενουάτες το 1373, όταν εισέβαλαν στην Κύπρο και κατέλαβαν την Αμμόχωστο. Όπως σημειώνει και πάλι ο Μαχαιράς (Χρονικόν. παρ. 452), οι Γενουάτες ἐπιάσαν τόν ρήγαν [=Πέτρο Β'] καί ἐφυλακίσαν τον καί τούς καβαλλάριδες [=ιππότες], καί ἐκουρτζέψαν καί μικρούς καί μεγάλους, καί αἰχμαλωτίσαν τό νησσίν καί ἐπῆραν καί τόσον βίον ἀπέ τόν Λαχανεστούρην καί τόν ἀδελφόν του, ὁποῦ εἶχαν δύο μιλούνια [=εκατομμύρια] δουκάτα...
Ο ένας από τους δυο αδελφούς, ο Φραγκίσκος, που πρέπει να είχε πεθάνει λίγο μετά την εισβολή των Γενουατών και την κατάληψη της Αμμοχώστου, γνωρίζουμε από τον Λεόντιο Μαχαιρά ότι είχε δυο γιους: τον Ιωσήφ (Τζολέ) και τον Γεώργιο (Τζετζίους). Ο δεύτερος διέφυγε από την Αμμόχωστο ύστερα από ένα φόνο που διέπραξε, κι ήλθε να ζήσει στη Λευκωσία. Δυστύχησε όμως τόσο πολύ, ώστε πάμπτωχος κατάντησε να εργάζεται σαν κωδωνοκρούστης στην εκκλησία των Ιωαννιτών. Ο αδελφός του ο Ιωσήφ κατάντησε επίσης πάμπτωχος κι έκανε τον μικροπωλητή στην Αμμόχωστο, αλλά γύριζε και τα χωριά πουλώντας γλυκά (ἐγίνην γρουτάρης καί ἐγύριζεν εἰς τά χωργιά, λέει ο Μαχαιράς, καί κάθα λλίον ἔρχετον εἰς τήν χώραν [Λευκωσία] καί ἐκάθετον μέ τόν ἀδελφόν του πτωχούλλικος...).
Οι δυο αυτοί αδελφοί ήσαν σύγχρονοι του Λεοντίου Μαχαιρά, που γράφει ότι είχε συναντήσει και τους δυο στη Λευκωσία. Το κατάντημά τους ήταν ενδεικτικό της μεγάλης καταστροφής που προξένησε στην Αμμόχωστο (και στην Κύπρο γενικότερα) η εισβολή των Γενουατών στο νησί.