Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μικρός οικισμός της επαρχίας Πάφου, περί τα 4 χμ. βορειοδυτικά του χωριού Πόλη, στα διοικητικά όρια του οποίου περιλαμβάνεται. Βρίσκεται στον κόλπο της Χρυσοχούς, ακριβώς δίπλα στο ομώνυμο γραφικό λιμανάκι.

Το Λατσί είναι κτισμένο πάνω σε μια θαλάσσια αναβαθμίδα, σε μέσο υψόμετρο δυο μόλις μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Από γεωλογικής απόψεως, ο οικισμός είναι τοποθετημένος πάνω στις αποθέσεις των θαλάσσιων αναβαθμίδων (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, άμμοι και χαλίκια) πάνω στις οποίες αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη. Η περιοχή του δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 460 χιλιοστόμετρα.

Ο οικισμός του Λατσιού αναπτύχθηκε δίπλα στις παλιές μεγάλες αποθήκες των χαρουπιών και κοντά σε μια παλιά αποθήκη αλατιού, όπου τις πρώτες δεκαετίες του 20ούαιώνα αποθηκευόταν αλάτι από την αλυκή της Λάρνακας για να διανεμηθεί αργότερα στα γύρω χωριά.

Βλέπε λήμμα: Αλάτι

Στις μεγάλες αποθήκες των χαρουπιών, που ανήκαν σε διαφορετικούς εμπόρους, μαζεύονταν στο παρελθόν τα χαρούπια από τους παραγωγούς της γύρω περιοχής. Τα χαρούπια ή τεράτσ’ια τις πρώτες δεκαετίες του 20ούαιώνα ήταν το πιο πολύτιμο γεωργικό προϊόν για εξαγωγή και δίκαια αποκαλούνταν «μαύρος χρυσός» της Κύπρου. Κρίνοντας από τον μεγάλο αριθμό χαρουποδέντρων που απαντώνται γύρω από το Λατσί και στον Ακάμα, θα πρέπει να αναπτύχθηκε στο λιμανάκι του Λατσιού μεγάλο εμπόριο του προϊόντος αυτού. Όταν έφθαναν τα ξένα καράβια για να αδειάσουν από τ' αμπάρια τους το σιτάρι ή το κριθάρι και να φορτώσουν τα χαρούπια, ο πληθυσμός του Λατσιού, έστω και προσωρινά, αυξανόταν αφού απαιτούντο αρκετοί εργάτες, ιδιαίτερα για τη φόρτωση των μεγάλων ποσοτήτων χαρουπιών.

Βλέπε λήμμα: Τερατσιά, τεράτσι

Το όμορφο γαλήνιο τοπίο γύρω από το Λατσί με τα ωραία καθαρά ακρογιάλια, πλαισιωμένα από σχετικά ψηλούς λόφους και δασοσκεπείς κορφές, ήταν επόμενο να προσελκύσει το ενδιαφέρον για τουριστική ανάπτυξη. Κατά τα πρόσφατα χρόνια οι αποθηκευτικοί χώροι των χαρουπιών έδωσαν τη θέση τους σε κέντρα διασκέδασης και τουριστικά καταλύματα και η περιοχή άρχισε να αναπτύσσεται τουριστικά. Η χρήση της γης στην περιοχή του Λατσιού αλλάζει συνεχώς και αναπτύχθηκε εδώ μια σύγχρονη τουριστική περιοχή. Το καλοκαίρι τα τουριστικά διαμερίσματα που ανεγέρθηκαν στην περιοχή του Λατσιού, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός σπιτιών του χωριού Πόλη αλλά και των γειτονικών χωριών Προδρόμι και Νέο Χωριό, ενοικιάζονται σε ξένους τουρίστες, αλλά και ντόπιους παραθεριστές, κυρίως Λευκωσιάτες, οι οποίοι έρχονται εδώ μακριά από το συνωστισμό και το θόρυβο για λίγη ξεκούραση αλλά και για να απολαύσουν την καθαρή θάλασσα και τις σπάνιες ομορφιές της γύρω περιοχής. Από το Λατσί μπορεί ένας με βάρκα να περιδιαβάσει τις όμορφες ακτές του Ακάμα μέχρι τα Λουτρά της Αφροδίτης, τη Φοντάνα Αμορόζα, αλλά και πιο πέρα μέχρι το ακρωτήρι του Ακάμα.

Το λιμανάκι

Το γραφικό λιμανάκι του Λατσιού αποτελεί επίσης πόλο έλξης για τους ξένους και ντόπιους που επισκέπτονται την περιοχή. Έχει σχήμα πετάλου με δυο βράχινους λιμενοβραχίονες που στα άκρα έχουν δυο μικρούς φάρους. Κάπου στο κέντρο του λιμανιού υπάρχει μια ξύλινη αποβάθρα μήκους 45 μέτρων. Η αμμουδιά στα δυτικά του μικρού λιμανιού φιλοξενεί τα καλοκαίρια πολυάριθμους κολυμβητές. Εξάλλου στο Λατσί λειτουργεί σχολή για καταδύσεις με ξένο εκπαιδευτή για όσους ενδιαφέρονται να εκπαιδευθούν στο άθλημα αυτό. Το λιμανάκι σήμερα χρησιμοποιείται ως αλιευτικό καταφύγιο. Αλιεύεται μια σημαντική ποσότητα ψαριών, που είτε διατίθενται στα εστιατόρια της περιοχής είτε διοχετεύονται σ' όλες σχεδόν τις πόλεις της ελεύθερης Κύπρου για κατανάλωση. Τα ψάρια, που προέρχονται από τις βραχώδεις ακτές του Ακάμα, είναι εξαιρετικά εύγευστα. Δίπλα στο λιμανάκι βρίσκεται το τελωνείο του Λατσιού, που σπάνια λειτουργεί.

Ιστορικά στοιχεία

Το 1911 οι κάτοικοι του Λατσιού ήσαν 10 ενώ κατά την απογραφή πληθυσμού του 1921 ο οικισμός εμφανίζεται ως εγκαταλειμμένος. Το 1931 οι κάτοικοί του ήσαν 29 (25  Έλληνες και 4 Τούρκοι) ενώ στις δυο επόμενες απογραφές του 1946 και 1960 παρουσιάζεται και πάλι ως εγκαταλειμμένος. Το 1973 το Λατσί είχε 14 κατοίκους (όλοι Έλληνες) που αυξήθηκαν στους 15 το 1976. Στην απογραφή πληθυσμού του 1982 οι κάτοικοι του Λατσιού περιελήφθησαν στον πληθυσμό του χωριού Πόλη Χρυσοχούς.

Το Λατσί βρίσκεται δίπλα στον ασφαλτόστρωτο δρόμο Πόλης - Προδρομιού -Λουτρών Αφροδίτης. Από το Νέο Χωριό, που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του, απέχει περί τα 4,5 χμ.

Κατά τον G. Jeffery στην περιοχή του Λατσιού βρισκόταν το λιμάνι της αρχαίας πόλεως του Μαρίου (που βρισκόταν στην περιοχή του χωριού Πόλη). Ο ίδιος επιστήμων αναφέρει ότι είχε επισημάνει τα κατάλοιπα προκυμαίας κατασκευασμένης από τεράστιους ογκόλιθους.

Βλέπε λήμμα: Μάριον

Αλλά το Λατσί, ως λιμάνι, σχετίζεται και με τον θρύλο: από εδώ μπάρκαρε σε καράβι η θρυλική Ρήγαινα των Μεσαιωνικών χρόνων για να φύγει, ξεχνώντας τη συμφωνία με τον Διγενή. Είχε συμφωνήσει να παντρευτεί τον Διγενή εάν αυτός κατόρθωνε να διοχετεύσει νερό στην έπαυλή της. Ο Διγενής, αγανακτισμένος που την είδε ν' αναχωρεί, άρπαξε δυο βράχους από τη δική του έπαυλη στην Ακουρδάλια και τους έριξε ενάντια στο καράβι της Ρήγαινας. Οι βράχοι αυτοί, που φαίνονται ως σήμερα στην περιοχή, είναι γνωστοί ως Πέτρες του Διγενή.

Όπως παρατηρεί κι ο Σίμος Μενάρδος στο Τοπωνυμικόν του, ὑποκοριστικόν τοῦ «λάκκος» εἶναι τό Λατσίν. Φαίνεται ότι παλαιότερα υπήρχε στην περιοχή αυτή αβαθής λάκκος απ' όπου πιθανώς υδρεύονταν οι ναυτικοί, κι απ' όπου προήλθε η ονομασία Λατσίν, όπως κι η ονομασία του χωριού Λατσιά κοντά στη Λευκωσία. Επίσης, με την ίδια ονομασία απαντώνται τοποθεσίες και αλλού στην Κύπρο. Όπως στην περιοχή του χωριού Σούνι (επαρχία Λεμεσού) και κοντά στο Ριζοκάρπασο (Καρπασία), όπου και αρχαιολογικός χώρος.

Κατά τα τελευταία χρόνια το Λατσί γνώρισε ραγδαία και εντυπωσιακή ανάπτυξη. Στην περιοχή του κτίστηκαν πολλά οργανωμένα τουριστικά διαμερίσματα που ενοικιάζονται τόσο σε Κυπρίους παραθεριστές (ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες) όσο και σε ξένους τουρίστες. Στην ίδια περιοχή έχουν ανεγερθεί επίσης εστιατόρια (κυρίως ψαροταβέρνες), καταστήματα τουριστικών και άλλων ειδών, και διάφορες άλλες εγκαταστάσεις. Κυρίως κατά τα καλοκαίρια, η όλη περιοχή σφύζει από ζωή.

Στην περιοχή του Λατσιού, λίγο προς τα ενδότερα του λιμανιού, ορθώνεται σε μία πεδινή έκταση ένας μεγάλος κόκκινος βράχος, που θεωρείται και αυτός ως «πέτρα του Διγενή», ένα δηλαδή από τα θεόρατα «βλήματα» που, σύμφωνα προς τους θρύλους, έριχνε ο Διγενής Ακρίτας εναντίον Σαρακηνών εχθρών. Ο όρθιος αυτός βράχος είναι πράγματι εντυπωσιακός.

Σε παλαιούς χάρτες (όπως εκείνος του Abraham Ortelius του 1573) στην περιοχή του Λατσιού αλλά όχι επί της ακτής παρά κάπως προς τα ενδότερα, σημειώνεται παλαιός οικισμός που δεν υφίσταται σήμερα, με την ονομασία Potanios (προφανώς Potamos = Ποταμός).

Βλέπε λήμμα: Ποταμός ή Ποτάμιος

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια