Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεσαιωνική οικογένεια της Κύπρου (περίοδοι Φραγκοκρατίας και Βενετοκρατίας). Όπως γράφει ο Estienne de Lusignan (Description..., f 82, r.), ήταν μια από τις πέντε αρχαιότερες και μεγαλύτερες, αν και όχι και πλουσιότερες, οικογένειες της μεσαιωνικής Κύπρου. Μεταξύ των μελών της, γνωστότερα είναι τα ακόλουθα:

Ιάκωβος Λαζέ: Αναφέρεται από τον Λεόντιο Μαχαιρά (Χρονικόν, παρ. 119) ως σίρ Τζάκ Λαζέ, ευγενής στην υπηρεσία του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Α΄ (1359-1369). Μαζί με δυο άλλα μέλη της ίδιας οικογένειας, τον Πέτρο Λαζέ και τον Νικόλαο Λαζέ, είχε πάρει μέρος στις επιτυχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις του Πέτρου Α΄ στη Μικρά Ασία. Και οι τρεις Λαζέ ήσαν κυβερνήτες πολεμικών καραβιών του στόλου του Πέτρου Α΄ κατά το 1361.

Ο Ιάκωβος Λαζέ ήταν ένας από τους Κυπρίους ευγενείς που συνελήφθησαν ως όμηροι από τους Γενουάτες μετά τη γενουάτικη εισβολή στο νησί το 1373-74, και κρατήθηκαν αιχμάλωτοι εκτός Κύπρου από το 1375.

Ιωάννης Λαζέ: Υποστηρικτής του βασιλιά της Κύπρου Ερρίκου Β΄ (1285-1324) στο διάστημα κατά το οποίο ο βασιλιάς εκθρονίστηκε από τον αδελφό του Αμωρύ ύστερα από πραξικόπημα του τελευταίου που τον ανέβασε στην εξουσία από το 1306 μέχρι το 1310 οπότε δολοφονήθηκε. Ο Ιωάννης Λαζέ ήταν ένας από τους λίγους ιππότες (15 ή 16 σύμφωνα προς τα Χρονικά) που στα 1308 προσπάθησαν να βοηθήσουν έμπρακτα τον αιχμάλωτο βασιλιά Ερρίκο με στρατιωτικό κίνημα κατά του Αμωρύ. Εκτός από τον Λαζέ, επικεφαλής των ιπποτών που ήσαν ενισχυμένοι και από μικρό αριθμό πεζών στρατιωτών και τουρκοπούλων*, βρισκόταν και ο Ιάκωβος ντ’ Ιμπελέν μέλος της μεγάλης μεσαιωνικής οικογένειας των Ιβελίνων.

Δεν είναι γνωστό αν ο Ερρίκος γνώριζε τις ενέργειες του Ιακώβου και του Λαζέ, που είχαν ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 1308 από την Πάφο με κατεύθυνση τη Λευκωσία. Ο Αμωρύ όπλισε δικούς του άνδρες προς απόκρουση της αναμενόμενης επίθεσης. Η Λευκωσία βρέθηκε υπό πολεμική ατμόσφαιρα, ενώ οι Τεμπλάροι (=Ναΐτες) και οι Γενουάτες κινήθηκαν κατά του βασιλιά Ερρίκου που τον θεώρησαν υποκινητή του Ιακώβου ντ’ Ιμπελέν και του Λαζέ. Έγιναν συλλήψεις οπαδών του βασιλιά, λεηλασίες σπιτιών και κτημάτων τους, ενώ οι Λαζέ και Ιάκωβος πέρασαν από τη Λεμεσό χωρίς να μπορέσουν να παρασύρουν μαζί τους, τους εκεί ιππότες υποστηρικτές του Ερρίκου, φθάνοντας έξω από τη Λευκωσία με λάβαρό τους τη βασιλική σημαία. Έμαθαν τότε ότι ο βασιλιάς Ερρίκος ήταν πολιορκημένος στο παλάτι του μέσα στη Λευκωσία. Σε αγγελιαφόρο τους, ωστόσο, που εισέδυσε στο παλάτι ντυμένος σαν χωρικός, ο βασιλιάς έδωσε εντολή στον Λαζέ και στον ντ' Ιμπελέν να διασκορπιστούν και να φύγουν αφού ήσαν ολιγάριθμοι. Τελικά συνελήφθησαν κι υποχρεώθηκαν να ζητήσουν έλεος από τον Αμωρύ, που τους φυλάκισε μαζί με άλλους της ομάδας τους, συνολικά 7 φεουδάρχες και 5 μισθωτούς.

Δυο χρόνια αργότερα, το 1310, ο Λαζέ και οι άλλοι αφέθηκαν ελεύθεροι. Όταν όμως πληροφορήθηκαν ότι η ζωή τους βρισκόταν ακόμη σε κίνδυνο, δυο απ’ αυτούς, ο Λαζέ κι ο Ιάκωβος ντε Μοντολίφ, διέφυγαν στη Ρόδο. Επανήλθαν, πιθανότατα, στην Κύπρο μετά τη δολοφονία του Αμωρύ και την άνοδο ξανά στον θρόνο του Ερρίκου.

Λουί Λαζέ: Ο Λεόντιος Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 360) τον αναφέρει ως σίρ Λογής Λαζέ. Ήταν ευγενής στην υπηρεσία του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Β' (1369 - 1382) κι είχε πάρει μέρος σε διαπραγματεύσεις με τους Γενουάτες οι οποίοι είχαν εισβάλει στην Κύπρο το 1373.

Νικόλαος Λαζέ: Ευγενής στην υπηρεσία του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Α' (1359-1369) και αργότερα του γιου και διαδόχου του Πέτρου Β΄ (1369-1382). Ο Λεόντιος Μαχαιράς τον αναφέρει ως σίρ Νικολή Λαζέ ή και σέρ Νίκολο Λαζέν ή και Νικόλ Λαζές. Μαζί με δυο άλλα μέλη της ίδιας οικογένειας, τον Ιάκωβο Λαζέ και τον Πέτρο Λαζέ, είχε πάρει μέρος στις επιτυχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις του Πέτρου Α΄ στη Μικρά Ασία. Και οι τρεις Λαζέ ήσαν κυβερνήτες πολεμικών καραβιών του στόλου του Πέτρου Α΄ κατά το 1361. Το 1363 απαντούμε τον Νικόλαο Λαζέ να είναι και πάλι κυβερνήτης ενός από τα δυο καράβια που εστάλησαν για να μεταφέρουν προμήθειες στην Αττάλεια η οποία βρισκόταν υπό κυπριακή κατοχή. Το δεύτερο καράβι βούλιαξε από θαλασσοταραχή, ενώ εκείνο του Λαζέ κατέφυγε στην Πάφο. Στρατιωτική αποστολή στην Αττάλεια, ως κυβερνήτης καραβιού, ανέλαβε ο Νικόλαος Λαζέ και το Σεπτέμβριο του 1364. Στη συνέχεια, ο ίδιος μαζί με άλλους καπετάνιους, εκ των οποίων ένας ήταν ο Ιωάννης Γονέμης, αποδύθηκαν σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Τούρκων στα παράλια της Μικράς Ασίας. Σε μια περίπτωση όπου τα κυπριακά καράβια ήταν μόνο 3 ενώ τα τουρκικά που συνάντησαν ήταν 5, ο Γονέμης παράκουσε εντολή του Λαζέ να επιτεθεί και να εμβολίσει το πλησιέστερο τουρκικό καράβι. Αργότερα ο Λαζέ κατηγόρησε γι’ αυτό τον Γονέμη, που συνελήφθη στην Κερύνεια.

Το 1366 ο Νικόλαος Λαζέ υπηρέτησε και πάλι ως κυβερνήτης καραβιού, στον στόλο που ετοίμασε ο βασιλιάς Πέτρος Α΄ για τη νικηφόρα εκστρατεία του στην Κώρυκο.

Το 1373, κατά τη διάρκεια της εισβολής των Γενουατών στην Κύπρο, ο Νικόλαος Λαζέ ήταν ένας από τους αξιωματούχους της δύναμης του πρίγκιπα και κοντοσταύλη Ιακώβου Λουζινιανού (μετέπειτα βασιλιά Ιακώβου Α΄), θείου του βασιλιά Πέτρου Β΄, που υπερασπίστηκε τη Λευκωσία. Αναφέρεται μάλιστα ότι κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων προς τους Γενουάτες στους δρόμους της ίδιας της πρωτεύουσας, ο Νικόλαος Λαζέ είχε διακριθεί. Μετά από εντολή της βασίλισσας Ελεονώρας για εγκατάλειψη της Λευκωσίας, ο Λαζέ πολέμησε υπό τον Ιάκωβο Λουζινιανό στην Κερύνεια κατά των Γενουατών, με επιτυχία.

Πέτρος Λαζέ: Αναφέρεται από τον Λεόντιο Μαχαιρά (Χρονικόν, παρ. 119) ως Πιέρ Λαζές. Ευγενής στην υπηρεσία του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Α΄ (1359-1369). Μαζί με δυο άλλα μέλη της ίδιας οικογένειας, τον Ιάκωβο Λαζέ και τον Νικόλαο Λαζέ, είχε πάρει μέρος στις επιτυχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις του Πέτρου Α΄ στη Μικρά Ασία. Και οι τρεις Λαζέ ήσαν κυβερνήτες πολεμικών καραβιών του στόλου του Πέτρου Α΄ κατά το 1361.

Επί ημερών του Πέτρου Β΄ (1369-1382), κι ύστερα από την εισβολή των Γενουατών στην Κύπρο το 1373-74, ένας αριθμός Κυπρίων ευγενών εστάλησαν στη Γένουα ως όμηροι, για την εγγύηση πληρωμής στους Γενουάτες των «πολεμικών αποζημιώσεων» που είχαν συμφωνηθεί. Μεταξύ των ομήρων που εστάλησαν κι εκρατήθησαν στη Γένουα, ήταν κι ένας Πέτρος Λαζέ (Μαχαιράς, Χρονικόν, παρ. 542). Πιθανώς ήταν ο ίδιος, ίσως να ήταν άλλος Πέτρος Λαζέ, ή και γιος κάποιου από τους υπόλοιπους. Ο Πέτρος Λαζέ πάντως, που εστάλη στη Γένουα το 1374, ήταν μέλος της ομάδας από τους Κυπρίους ομήρους, η οποία ετοιμάστηκε να δραπετεύσει αργότερα, αλλά προδόθηκε και τα μέλη της συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Απελευθερώθηκαν πιο ύστερα, όταν οι οικογένειές τους στην Κύπρο κατέβαλαν στους Γενουάτες τα συμφωνηθέντα λύτρα.

Πέτρος Λαζέ: Ο τελευταίος της οικογένειας Λαζέ, που αναφέρεται στα τέλη του 15ου αιώνα, κι όταν πια η Κύπρος είχε περιέλθει υπό την κατοχή των Βενετών, ως λόρδος της Ψημολόφου. Υπάρχει αίτησή του προς τις βενετικές αρχές σχετικά με την τύχη της περιουσίας του, που περιοριζόταν στην κατοχή της Ψημολόφου μόνο, μετά τη δική του αναχώρηση από την Κύπρο. Σύμφωνα και προς τις διατάξεις των Ασσιζών, ο Πέτρος ντε Λαζέ ζητούσε τη μεταβίβαση της περιουσίας του (φέουδο Ψημολόφου) στον μεγαλύτερο από τους γιους του˙ ανέφερε ότι είχε και μια παντρεμένη κόρη, που θα κληρονομούσε υπό ορισμένες περιστάσεις.

Δεν είναι γνωστό από πότε το χωριό Ψημολόφου είχε περιέλθει στην κατοχή της οικογένειας Λαζέ. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ανήκε, για μεγάλο διάστημα, στους ιππότες του Τέμπλους.