Λαζάρου Σοφοκλής
Φιλόλογος, εκπαιδευτικός και λογοτέχνης. Γεννήθηκε στο χωριό Νατά της επαρχίας Πάφου το 1932. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Πάφου το 1950 και στη συνέχεια σπούδασε φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1950-1955). Επιστρέφοντας στην Κύπρο ως καθηγητής, πήρε ενεργό μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ. Από τον Φεβρουάριο του 1957 ως τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου ήταν τομεάρχης στην περιοχή Σολέας. Το 1958 συνελήφθη από τους Άγγλους και υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια. Φυλακίστηκε έπειτα στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως Πολεμίου και ακολούθως στα κρατητήρια Μάμμαρι, από τα οποία απολύθηκε μετά τις συμφωνίες του 1959 για την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από την πικρή εμπειρία των κελλιών, των ανακρίσεων και των βασανιστηρίων έγραψε αργότερα το πεζό του έργο Ὁδός Ἐλευθερίας, Στάση Θανάτου.
Από το 1963 ως το 1965 έκαμε διετή μετεκπαίδευση στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης των Αθηνών. Το 1970 προήχθη σε γυμνασιάρχη. Από την ίδια χρονιά ως το 1973 εξέδιδε, με ομάδα ποιητών, το λογοτεχνικό περιοδικό Ἐπιθεώρηση Λόγου καί Τέχνης. Διετέλεσε επίσης μέλος του κεντρικού διοικητικού συμβουλίου της ΟΕΛΜΕΚ και μέλος επιτροπών πνευματικών σωματείων.
Ανάμεσα σε άλλα, εξέδωσε και τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Ἀνήφορος (1958), Ἐνδοσκόπιο (1961), Ἐπιστροφή (1981), Ένδον πορευόμενος (1988), Ποιήματα (1993 και 2003). Εξέδωσε επίσης το πεζό Ὁδός Ἐλευθερίας, Στάση Θανάτου (1969), το αφήγημα Τίμημα ελευθερίας:στρατόπεδο συγκέντρωσης Πολεμίου (2005), το δοκίμιο Πασχάλης Πασχαλίδης, ο πονεμένος της πατρίδας (2002) και το σχολικό εγχειρίδιο Δημοτικό Τραγούδι (1976). Η ποιητική του συλλογή Ένδον πορευόμενος κέρδισε έπαινο του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Ποιήματά του μεταφράστηκαν στα αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά και άλλες γλώσσες.
Ο Σοφοκλής Λαζάρου, ολιγογράφος συγγραφέας, παρουσιάζει στην ποίησή του μια προς τα ένδον στροφή, μια διάθεση φιλοσοφική και μιαν υπαρξιακή αγωνία, που δίνουν την αίσθηση ενός ρήγματος ανάμεσα στον ίδιο και στον έξω κόσμο, τους άλλους ανθρώπους. Έτσι βρίσκεται σε μια πνευματική μοναξιά, που εκφράζεται με έναν λεπτό πεσιμισμό και μια συγκρατημένη θλίψη αλλά και με μιαν εγκαρτέρηση αντλημένη από τη θρησκευόμενή του συνείδηση, την ανενδοίαστη κατάφαση της ομορφιάς του φυσικού κόσμου και την αντίληψη της τραγικής κάθαρσης.
Η θεματογραφία του Σοφοκλή Λαζάρουβρίσκεται και στην εξωτερική πικρή εμπειρία του και στην εσωτερική του περιπέτεια: Είναι η πατρίδα, η γενέθλια γη με τον καθημερινό μόχθο και τη σκληρή ιστορική μοίρα των ανθρώπων της και με τους αιματηρούς εθνικούς αγώνες της. Είναι η ματαίωση των εθνικών ονείρων και οραματισμών του ίδιου και της γενιάς του˙ η πίστη στην αγάπη και στον απλό, αγνό άνθρωπο. Είναι η έννοια και η επιθυμία του Επέκεινα˙ η αναγωγή στις πηγές της ύπαρξής μας˙ η μυστική ένωση της ψυχής με το Είναι˙ η σύλληψη της ανθρώπινης υπόστασης μέσα στην αφθαρσία και την αιωνιότητα˙ η εμμονή, τέλος, στις θετικές δυνάμεις της ζωής. Όπως διατυπώθηκε από ξένο κριτικό, η ποίηση του Λαζάρουείναι μια «κραυγή αλήθειας και πόνου», μια «ζεστή, ανθρώπινη, υπαρξιακά δονούμενη ποίηση». Η ποιητική του τέχνη κινείται στο χώρο του υπερρεαλισμού˙ είναι κράμα λυρισμού, συγκινησιακών συμβόλων και υποβολής. Βασικό χαρακτηριστικό του ποιητικού του λόγου είναι η «ποιητική οικονομία», η λιτότητα, η αποφθεγματικότητα, που οδηγούν συχνά στον τόνο του επιγράμματος.
Το πεζό του έργο είναι μια μαρτυρία, ένα ρεαλιστικό χρονικό του κυπριακού αγώνα του 1955-1959. Σ’ αυτό, με μια σύνθεση λιτή και στερεή, με ζωηρή περιγραφή, διαγράφονται ήρωες με βαθύ, τραγικό εσωτερικό αγώνα, ψυχογραφούνται και αναλύονται ανθρώπινες μορφές σε κορυφαίες στιγμές της ζωής τους.