Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λέγεται και πομηλόχορτον (το), ή και πομηλορκά του λαού (η), ή σταφύλιν του λαού, ή και σταφύλιν τ' Άη Γιωρκού (το), ή και αρκοπομηλορκά (η).

Με τις πιο πάνω ονομασίες είναι γνωστά στην Κύπρο δυο αυτοφυή φυτά της οικογένειας των Στρυχνωδών (Solanaceae), τα Solanum nigrum και Solanum luteum (το δεύτερο ο R.D. Meikle, στο Flora of Cyprus, vol. II, 1985, pp. 1182 -1183, ονομάζει Solanum villosum).

Solanum  luteum: Αυτοφύεται σε καλλιεργημένα χωράφια αλλά και σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, σε κήπους εσπεριδοειδών και σε ελαιώνες, σε υγρές περιοχές (κοντά σε λίμνες και υδατοφράκτες, σε φυτείες τριφυλλιών κλπ.) και σε κοίτες ποταμών. Απαντάται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο περίπου 1.350 μέτρων. Έχει σπαθωτά φύλλα. Ανθίζει μεταξύ Δεκεμβρίου και Ιουνίου και δίνει μικρά άσπρα άνθη. Ο καρπός του είναι πράσινος όταν είναι άωρος και έντονος κόκκινος όταν ωριμάσει, μοιάζει δε με μικροσκοπική ντομάτα (πομηλόριν) απ' όπου και οι ονομασίες του. Το μέγεθος του καρπού είναι περίπου όσο ένα ρεβίθι.

Όταν ο καρπός ωριμάσει (κατά τον Αύγουστο) είναι περιζήτητη τροφή των λαγών (όπως υποδηλώνει και η ονομασία του φυτού) και των φρουτοφάγων πουλιών. Το ύψος του φυτού είναι γύρω στο μισό μέτρο.

Solanum nigrum: Περίπου παρόμοιο με το προηγούμενο, από το οποίο όμως διαφέρει στα εξής: το ύψος του είναι μεγαλύτερο (πλησιάζει το ένα μέτρο) και οι καρποί του, όταν ωριμάσουν, έχουν χρώμα μαύρο. Αυτοφύεται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο περίπου 1.525 μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου.

Σημ: Για το είδος αυτό γίνεται αναφορά και στο λήμμα αρκοπομηλορκά.

Και τα δυο αυτά είδη φυτών έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες γιατί περιέχουν σολανίνη (solanine), που έχει ιδιότητες παυσίπονου αλλά και ναρκωτικού. Σε παλαιότερες εποχές από τους καρπούς του είδους Solanum luteum κατασκεύαζαν μια «πάστα» που την έδιναν σε παιδιά με στομαχικές διαταραχές ή πόνους στην κοιλιά. Τα παιδιά συνήθιζαν επίσης να τρώνε τις μικροσκοπικές «ντομάτες» του φυτού, όταν όμως κατανάλωναν πολλές,

παρουσιάζονταν συμπτώματα σολανίνης. Τέτοιοι καρποί δίνονταν επίσης στα βρέφη που είχαν πόνους όταν φύτρωναν τα δόντια τους.

Τα φυτά ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες, που τους είχαν δώσει την ονομασία στρυχνός. Ιδίως τον μέλανα στρύχνον (Solanum nigrum) περιγράφει λεπτομερώς ο Διοσκουρίδης ενώ αναφέρει κι ο Θεόφραστος. Είναι φυτά ποώδη, η δε οικογένειά τους περιλαμβάνει πέραν των 80 ειδών εκ των οποίων τα περισσότερα είναι ιθαγενή των τροπικών χωρών.