Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (8500 π.Χ.- 330 μ.Χ.)

Προϊστορικοί χρόνοι

ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ

ΕΠΟΧΗ

7000-3900 π.Χ.

8500-8300 π.Χ.

7900-7500 π.Χ.

7000-5310 π.Χ.

Νεολιθική ΙΑ

Περίοδος

Ακεραμική περίοδος.

Ακρωτήρι- Αετόκρεμμος

Πάφος- Άης Γιώρκης

Συνοικισμοί Χοιροκοιτίας (κατώτερα στρώματα), Τέντας (Καλαβασού), Πέτρας του Λιμνίτη, Τρουλλιού (κατώτερα στρώματα), Κάστρους (Απόστολος Ανδρέας), Φρενάρους, Καταλιόντα.

5310-4500 π.Χ.

Νεολιθική IB

περίοδος

Πρωτοκεραμική περίοδος. Συνοικισμοί Αγριδίου (Δάλι), Τρουλλιού (ανώτερα στρώματα), Βρύσης (Αγίου Επικτήτου), Δένειας και Δράκου (Φιλιάς, κατώτερα στρώματα). Εμφάνιση των πρώτων δειγμάτων κεραμικής.

4500-3900 π.Χ.

Νεολιθική II

περίοδος

Κεραμική περίοδος. Συνοικισμοί Σωτήρας, Καλαβασού Α', Χοιροκοιτίας και Δράκου Β' (Φιλιάς, ανώτερα στρώματα). Χαρακτηριστική κεραμική με «κτενιστή» διακόσμηση. Ιδιομορφίες που παρατηρούνται στους συνοικισμούς Καλαβασού και Σωτήρας οδηγούν στην υπόθεση για πιθανή άφιξη κι εγκατάσταση αποίκων από συροπαλαιστινιακή ή/ και μικρασιατική ακτή.

ΧΑΛΚΟΛΙΘΙΚΗ

ΕΠΟΧΗ

3900-2500

π.Χ.

3900-2900 π.Χ.

Χαλκολιθική Ι

περίοδος

Συνοικισμοί  Κισσόνεργας, Παμπούλας (Ερήμης), Καλαβασού Β' και νεκροταφείο Βαθυρκάκα (Σουσκιού Πάφου). Ανακάλυψη του χαλκού, αλλ' όχι πλατιά εκμετάλλευσή του.

2900-2500 π.Χ.

Χαλκολιθική II

περίοδος

Συνοικισμοί Λάκκων (Λέμπας), Μοσφυλιών και Μηλουδκιών (Κισσόνεργας), Φιλιάς Β', Αγίου Γεωργίου (Αμπελικού), Κυράς, Διορίου και Χρυσηλιού.

ΠΡΩΙΜΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ

ΧΑΛΚΟΥ

2500-1900

π.Χ.

2500-2075π.Χ. Πρώιμη εποχή του Χαλκού Ι

Έναρξη εντατικής εκμετάλλευσης του χαλκού. Συνοικισμοί Φιλιάς, Βασίλειας, Μόρφου, Χρυσηλιού, Αγίας Παρασκευής (Λευκωσίας), Σωτήρας, Κυράς.

2075-2000 π.Χ. Πρώιμη εποχή του Χαλκού II

Συνέχιση εκμετάλλευσης του χαλκού. Συνοικισμός Βουνών Α'.

2000-1900 π.Χ. Πρώιμη εποχή του Χαλκού III

Έναρξη εμπορίας του χαλκού. Πρώτες επαφές με τις χώρες της Εγγύς Ανατολής και με το Αιγαίο. Συνοικισμοί Βουνών Β', Λαπήθου, Καλαβασού, Επισκοπής, Λεμεσού, Λάρνακας, Κοτσιάτη, Μαργί, Αγίου Σωζομένου, Δένειας και Αυδήμου.

ΜΕΣΗ

ΕΠΟΧΗ

ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

1900-1650 π.Χ.

1900-1650 π.Χ.

Μέση εποχή του

Χαλκού

Επιδρομές των Υκσώς. Κτίζονται φρούρια (Νιτοβίκλα κ.α.). Ο συνοικι­σμός της Καλοψίδας βασικό εμπορικό κέντρο. Πυκνές επαφές με τις γύρω χώρες. Πιθανή εγκατάσταση αποίκων από κοντινές χώρες. Αρχίζει να αναπτύσσεται η Έγκωμη.

Ύστερη εποχή του

ΧΑΛΚΟΥ

1650-1050 π.Χ.

1650-1400 π.Χ.

Ύστερη εποχή

του Χαλκού

ΙΑ και IB

Ανάπτυξη της Έγκωμης. Εμφάνιση της Κυπρομινωικής γραφής.

Συνοικισμοί Τούμπα του Σκούρου (Μόρφου), Σανίδα Λεμεσού, Μαρώνι-Βούρνες.

1400-1300 π.Χ. Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΑ

Εγκατάσταση Μυκηναίων εμπόρων στις παραλιακές κυρίως πόλεις του νησιού. Φημολογούμενη κατοχή μέρους της Κύπρου από Χετταίους. Ανάπτυξη των πόλεων και έναρξη δημιουργίας των μεγάλων αστικών κέντρων. Εμφάνιση μυκηναϊκών αγγείων του ζωγραφικού ρυ­θμού.

1300-1230 π.Χ. Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΒ

Ανάπτυξη στενότερων σχέσεων με τον ελλαδικό χώρο και με την Εγγύς Ανατολή.

1230-1190 π.Χ. Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΙΑ

Αποικισμός της Κύπρου από τους Αχαιούς και έναρξη εξελληνισμού του νησιού. Δημιουργία νέων πόλεων, που οργανώνονται στη συνέχεια σε ανεξάρτητες πολιτείες - βασίλεια.

1190-1150 π.Χ. Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΙΒ

Επιδρομές των «Λαών της Θάλασσας».

1150-1050 π.Χ.

Ύστερη εποχή

του Χαλκού IIIC

Νέα κύματα Αχαιών αποίκων εγκαθίστανται στην Κύπρο. Καταστροφή των κυπριακών πόλεων από σεισμούς. Μερικές εγκαταλείπονται.

Ιστορικοί χρόνοι (εποχή του Σιδήρου)

ΚΥΠΡΟ-ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ

ΕΠΟΧΗ 1050- 725 π.Χ.

1050-950 π.Χ.

Κυπρο-γεωμετρική Ι

Ανοικοδόμηση μερικών πόλεων και ίδρυση νέων.

950-725 π.Χ. Κυπρο-γεωμετρική II και ΙII

Σκοτεινή περίοδος, ιδίως ο αιώνας από το 950 μέχρι το 850 π.Χ. (Κυπρο-γεωμετρική II περίοδος). Κατά την Κυπρο-γεωμετρική II περίοδο εγκαθίστανται στην Κύπρο Φοίνικες που κυριαρχούν κυρίως στην πόλη του Κιτίου η οποία και γίνεται η κύρια και ισχυρότερη αποικία τους στο νησί. Ακμάζουν επίσης οι πόλεις Σαλαμίς, Πάφος, Κούριον, Σόλοι, ενώ αρχίζει να αναπτύσσεται και η Αμαθούς.

ΚΥΠΡΟ-ΑΡΧΑΪΚΗ

ΕΠΟΧΗ 725-475 π.Χ.

725-600 π.Χ.

Κυπρο-αρχαϊκή Ι

Κυριαρχία των Ασσυρίων επί της Κύπρου (περίπου από το 709 μέχρι το 669 π.Χ.). Τα κυπριακά βασίλεια βρίσκονται υπό καθεστώς υποτέλειας και πληρώνουν φόρους. Επιγραφή στη στήλη του Ασσύριου βασιλιά Σαργώνος Β' που βρέθηκε στο Κίτιον, αναφέρει ότι 7 Κύπριοι βασιλιά­δες τον προσκύνησαν περί το 709 π.Χ. Στο «πρίσμα» του βασιλιά Εσσαρχαδώνος (673/2 π.Χ.) αναγράφονται 10 κυπριακές πόλεις που πλήρωναν φόρο: Ιδάλιον, Χύτροι, Πάφος, Κούριον, Ταμασσός, Κίτιον, Σαλαμίς, Σόλοι, Λήδρα και Αμαθούς. Μετά την ασσυριακή κυριαρχία, η Κύπρος παρέμεινε για λίγο ανεξάρτητη.

600-475 π.Χ.

Κυπρο-αρχαϊκή II

Η σύντομη περίοδος ανεξαρτησίας της Κύπρου συνεχίζεται μέχρι το 565 π.Χ., συμπληρώνοντας ένα περίπου αιώνα. Στη συνέχεια το νησί έγινε υποτελές στους Αιγυπτίους. Τα κυπριακά βασίλεια διατήρησαν την αυτονομία τους αλλά πλήρωναν φόρους. Η αιγυπτιακή κυριαρχία διάρκεσε μέχρι το 546 π.Χ., οπότε αντικαταστάθηκε από την περσική κυριαρχία. Το σύντομο όμως διάστημα της αιγυπτιακής κυριαρχίας άφησε τα ίχνη του στο νησί με σαφείς επιδράσεις κυρίως στις τέχνες. Η κυριαρχία των Περσών θα είναι μακρόχρονη (μέχρι το 332 π.Χ.). Το 499 π.Χ. επανάσταση των Κυπρίων κατά των Περσών υπό τον Ονήσιλο της Σαλαμίνος, σε συνεργασία με τους επίσης επαναστατημένους Ίωνες, αποτυγχάνει. Μερικές κυπριακές πόλεις (Σόλοι, Πάφος) πολιορκούνται για μήνες πριν υποκύψουν και πάλι στους Πέρσες και τιμωρηθούν. 50 χρόνια αργότερα (το 449 π.Χ.) εκστρατεία των Αθηναίων υπό τον στρατηγό Κίμωνα για απελευθέρωση της Κύπρου αποτυγχάνει. Οι Κύπριοι φιλοπέρσες όπως ο βασιλιάς της Σαλαμίνος Γόργος, μετέχουν στην περσική εκστρατεία κατά της Ελλάδος το 480 π.Χ., που καταλήγει άδοξα με πανωλεθρία τους στη ναυμαχία της Σαλαμίνος.

ΚΥΠΡΟ-ΚΛΑΣΙΚΗ

ΕΠΟΧΗ 475-325 π.Χ

475-325 π.Χ. Κυπροκλασσική Ι και II

Κυρίαρχη μορφή ο βασιλιάς της Σαλαμίνος Ευαγόρας Α' (411-374 π.Χ.), που ηγείται πολύχρονων πολέμων κατά των Περσών, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα και σημαντική διεθνή πολιτική. Στενότατες σχέσεις του με την Αθήνα, από την οποία δέχεται επανειλημμένες ανώτατες τιμές για προσφορά σπουδαίων υπηρεσιών. Η κυπριακή πόλη Σαλαμίς καθίσταται το προπύργιο του Ελληνισμού στην Ανατολή. Η Ανταλκίδειος ειρήνη (386 π.Χ.) μεταξύ Αθηναίων και Περσών, αποδέχεται αθηναϊκή εγκατάλειψη της Κύπρου υπό περσική κυριαρχία και πλήττει καίρια τις απελευθερωτικές προσπάθειες του Ευαγόρα. Η περσική κυριαρχία συνεχίζεται,

μέχρι τα χρόνια της θυελλώδους προελάσεως του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά των Περσών. Το 332 π.Χ. οι Κύπριοι βασιλιάδες προσχωρούν με το μέρος του Αλεξάνδρου και η περσική κυριαρχία τερματίζεται. Κυπριακές δυνάμεις ενισχύουν τον Αλέξανδρο, ιδίως στην πολιορκία και κατάληψη της Τύρου, αρκετοί δε Κύπριοι ακολουθούν τον Μακεδόνα στρατηλάτη στα βάθη της Ασίας.

Ελληνι­στική περίοδος

325-50 π.Χ.

325-150 π.Χ. Ελληνιστική Ι

Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) η Κύπρος γίνεται το μήλο της έριδος μεταξύ επιγόνων, κυρίως του Πτολεμαίου και του Αντιγόνου. Στρατιωτικές επιχειρήσεις και των δυο για κατάληψη της Κύπρου. Κατά­ληψή της, για λίγο, από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή (γιο του Αντιγό­νου), τελική όμως επικράτηση του Πτολεμαίου Α' του Λάγου. Κατάργη­ση των κυπριακών βασιλείων (312 π.Χ.) και ένταξη της Κύπρου, ως ενιαίου χώρου, στο πτολεμαϊκό βασίλειο με έδρα την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η Κύπρος διοικείται από στρατηγό /κυβερνήτη. Δημιουργία του «Κοινού» των κυπριακών πόλεων. Ανάπτυξη των τεχνών και οικοδό­μηση λαμπρών δημοσίων κτιρίων (γυμνάσια, θέατρα κλπ.).

150-50 π.Χ. Ελληνιστική II

Συνέχιση της πτολεμαϊκής κυριαρχίας. Η Πάφος ακμάζει ιδιαίτερα, ως πρωτεύουσα της Κύπρου. Κατάληψη της Κύπρου από τους Ρωμαίους (58 π.Χ.).

ΡΩΜΑΪΚΗ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ

50 π.Χ. -

330 μ.Χ.

50 π.Χ. -330 μ.Χ.

Προσφορά της Κύπρου από τον Ιούλιο Καίσαρα και κατόπιν από τον Μάρκο Αντώνιο στην Κλεοπάτρα την Ωραία της Αιγύπτου. Μετά την ήττα του δευτέρου στο Άκτιον (31 π.Χ.), η Κύπρος οριστικά ρωμαϊκή επαρχία. Η Πάφος εξακολουθεί να είναι πρωτεύουσα της Κύπρου. Διά­δοση του Χριστιανισμού στην Κύπρο με τις περιοδείες των αποστόλων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου (45 μ.Χ.) και Βαρνάβα και Μάρκου (49 μ.Χ.). Ίδρυση των πρώτων επισκοπών. Μαρτυρικός θάνατος του Βαρνά­βα στη Σαλαμίνα. Σεισμός το 79 μ.Χ. Μεγάλη εξέγερση των Εβραίων το 116 μ.Χ. με χιλιάδες νεκρούς (γίνεται λόγος για 240.000) και τεράστιες καταστροφές στη Σαλαμίνα η οποία ανοικοδομείται με ενίσχυση του αυτοκράτορα Αδριανού. Εξακολουθεί να υφίσταται ο θεσμός του «Κοι­νού Κυπρίων». Η Κυπριακή Εκκλησία εκπροσωπείται με επισκόπους της στη Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.). Η αχανής Ρωμαϊκή αυτοκρατορία διαχωρίζεται σε Ανατολική (Βυζαντινή) και Δυτική. Η Κύπρος υπάγεται στην Ανατολική. Τέλος της Αρχαιότητας.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (330- 1570/71)

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

330-1191 μ.Χ.

330-647 μ.Χ. Πρωτοβυζαντινοί χρόνοι (Α' περίοδος)

Ένταξη της Κύπρου στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος (330 μ.Χ.) υπό τον Μέγα Κωνσταντίνο. Καταστρεπτικοί σεισμοί (332/3). Κίνημα του Καλό-καιρου και ήττα του από τον Δαλμάτιο. Νέοι καταστροφικοί σεισμοί (342). Μεγάλη ανομβρία. Καταστροφή της Σαλαμίνος και ανοικοδόμησή της με την ονομασία Κωνσταντία. Επισκέψεις της αγίας Ελένης στην Κύπρο. Συμμετοχή της Κυπριακής Εκκλησίας στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο (325). Άγιος Σπυρίδων. Συμμετοχή της Κυπριακής Εκκλησίας στις Συνόδους της Σαρδικής (343) και Κωνσταντινουπόλεως (381). Μέ­γας Επιφάνιος (τέλη 4ου αι.). Συμμετοχή της Κυπριακής Εκκλησίας στην τρίτη Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου (431) και αναγνώριση του αυτο­κεφάλου της. Επικύρωση του αυτοκεφάλου από τον αυτοκράτορα Ζή­νωνα (488). Οικοδόμηση πολλών παλαιοχριστιανικών βασιλικών στο νησί. Σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη.

647-965 μ.Χ.

Πρωτοβυζαντινοί χρόνοι (Β' περίοδος)

Περίοδος καταστροφικών αραβικών επιδρομών. Επιδρομή Μωαβία (647) και Αβού λ' Αβάρ (653/4). Καταστροφή της Κωνσταντίας και άλλων πόλεων. Νέες καταστροφικές επιδρομές των Αράβων (743, 747, 773, 790 και 806). Από νωρίς πόλεις σημαντικές όπως η Κωνσταντία και το Κούριον, αλλά και πολλοί άλλοι παράλιοι οικισμοί εγκαταλείπονται. Η Κύπρος υπό καθεστώς «ουδέτερης συγκυριαρχίας» Βυζαντινών και Αράβων. Οικοδόμηση των αρχικών φρουρίων στον Πενταδάκτυλο. Με­τανάστευση κυπριακού πληθυσμού στην Ιουστινιανούπολη (692-698). Η Εικονομαχία έχει επιδράσεις και στην Κύπρο. Οικοδόμηση πολλών εκ­κλησιών. Εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά κατά των Αράβων και ορι­στική απαλλαγή της Κύπρου από τους Άραβες, υπό του Βυζαντινού στρατηγού Νικήτα Χαλκούτζη (965)

965-1191

Μεσοβυζαντινοί

χρόνοι

Επανένταξη της Κύπρου στη Βυζαντινή αυτοκρατορία (965). Η Λευκωσία πρωτεύουσα του νησιού. Αποσχιστικό κίνημα του Θεόφιλου Ερωτικού (1042). Αποσχιστικό κίνημα Ραψομάτη (1092). Ο δούκας Μανουήλ Βουτουμίτης στην Κύπρο. Ίδρυση μονής Κύκκου. Επιδρομή βενετικού στόλου στην Κύπρο (1122). Εκχώρηση εμπορικών προνομίων στην Κύπρο προς τους Βενετούς (1148) και διείσδυση των Δυτικών. Καταστρο φικές επιδρομές του Ρεϋνάλδου Σιατιγιόν (1156), των Αιγυπτίων (1158) και του Ραϋμόνδου Τριπόλεως (1161) κατά της Κύπρου. Ίδρυση μονών Μαχαιρά, Αγίου Νεοφύτου, Χρυσορροϊάτισσας.  Άγιος  Νεόφυτος ο Έγκλειστος. Αποσχιστικό κίνημα Ισαακίου Κομνηνού (1185). Εισβολή του Ριχάρδου Λεοντόκαρδου (1191) και κατάληψη/ λεηλασία της Κύπρου. Πώληση του νησιού στους Ναΐτες ιππότες (1191). Τέλος της Βυζαντινής κυριαρχίας.

ΦΡΑΓΚΟ­ΚΡΑΤΙΑ

1192-1489

Πώληση της Κύπρου στον ευγενή Γουίδο (Γκυ) Λουζινιανό (1192), ο οποίος και γίνεται κύριος του νησιού. Μετά τον θάνατό του, ο αδελφός του Αμωρύ Λουζινιανός γίνεται βασιλιάς της Κύπρου η οποία κι αναγνωρίζεται ως βασίλειο (1197). Οργάνωση του νησιού σε βασίλειο δυτικού μεσαιωνικού τύπου. Εγκατάσταση δυτικών ευγενών - φεουδαρχών στο νησί. Οι Κύπριοι σε κατάσταση δουλείας. Εγκαθίδρυση της Λατινικής Εκκλησίας και δυτικών εκκλησιαστικών Ταγμάτων στο νησί και διωγμοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οικοδόμηση ανακτόρων, καθεδρικών ναών των Λατίνων, κάστρων και άλλων οχυρώσεων. Ίδρυση λατινικών μονών. Εγκατάσταση ξένων εμπόρων στο νησί (Βενετών, Γενουατών, Καταλανών κ.α.). Συχνές πολεμικές περιπέτειες με τις γύρω χριστιανικές χώρες. Συγκέντρωση μεγάλου πλούτου εξαιτίας του εμπορίου Ανατολής - Δύσης που διεξάγεται μέσω Κύπρου. Διαμάχες των Λουζινιανών με τους Βενετούς, τους Γενουάτες και τους λοιπούς που διατηρούν ισχυρές παροικίες στην Κύπρο. Βασιλεία 17 συνολικά βασιλιάδων και βασιλισσών της δυναστείας των Λουζινιανών, με πιο σημαντικούς τους Ούγο Α' (1205-1218), Ερρίκο Β' (1285-1324), Ούγο Δ' (1324-1359), Πέτρο Α' (1359-1369) και Ιάκωβο Β' (1460-1473). Μεσαιωνικοί χρονογράφοι Λεόντιος Μαχαιράς και Γεώργιος Βουστρώνιος. Κατά καιρούς μεγάλες καταστροφές από επιδημίες, ανομβρίες και επιδρομές ακρίδων. Εισβολές των Γενουατών (1373-74) και των Μαμελούκων (1426) προκαλούν πολλές καταστροφές. Κατά την εποχή της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως (1453), βασίλισσα της Κύπρου η Ελένη Παλαιολογίνα. Μεταβίβαση της κυριαρχίας από την τελευταία βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο στη Δημοκρατία της Βενετίας (1489).

ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ

1489-1570/71

Η Κύπρος επίσημα υπό βενετική κυριαρχία (1489). Κατάργηση του μεσαιωνικού κυπριακού βασιλείου. Ανέγερση νέων οχυρώσεων στη Λευκωσία, ενίσχυση των οχυρώσεων στην Αμμόχωστο και εγκατάλειψη αρκετών φρουρίων που καταστρέφονται. Η Κύπρος διοικείται από Βενετούς αξιωματούχους. Τουρκική εισβολή (1570) και αδυναμία της Βενετίας και των λοιπών Δυτικών να προσφέρουν επαρκή βοήθεια. Άλωση της πρωτεύουσας Λευκωσίας από τους Τούρκους (9.9.1570) και πολιορκία της Αμμοχώστου που αναγκάζεται να παραδοθεί μετά από 11 μήνες (5.8.1571).

ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (1570/71)

ΤΟΥΡΚΟ­ΚΡΑΤΙΑ

1570/71 - 1878

Εδραίωση της τουρκικής κυριαρχίας. Η Κύπρος τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Εγκατάσταση Τούρκων στο νησί. Εκδίωξη Λατίνων και Λατινικής Εκκλησίας και παλινόρθωση της Ορθόδοξης Κυπριακής Εκκλησίας. Προσπάθειες υποκινούμενες από τους Βενετούς και άλλους δυτικούς για εξεγέρσεις και εκδίωξη των Τούρκων αποτυγχάνουν. Επιδημίες πανώλους με μεγαλύτερη εκείνη του 1691 που εξολοθρεύει το ένα τρίτο του πληθυσμού. Η άγρια φορολογία, η κακοδιοίκηση και άλλες καταστάσεις οδηγούν σταδιακά ολόκληρη την Κύπρο σε πλήρη παρακμή. Επιδρομές ακρίδων και άλλες συμφορές, κατά καιρούς. Παρατηρείται το φαινόμενο του εξισλαμισμού πολλών Χριστιανών, που αρχικά παραμένουν Κρυπτοχριστιανοί (Λινοβάμβακοι). Διάφορες εξεγέρσεις κατά καιρούς, κυρίως κοινωνικού χαρακτήρα. Μέγας δραγομάνος Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος (1779-1809). Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός (1810-1821). Ίδρυση της Ελληνικής Σχολής στη Λευκωσία (1812). Εκτέλεση αρχιεπισκόπου Κυπριανού και πολλών άλλων Ελλήνων (Ιούλιος, 1821). Συμμετοχή πολλών Ελλήνων Κυπρίων στην ελληνική επανάσταση. Επαναστατικά κινήματα στην Κύπρο των Ν. Θησέως, Ιωαννικίου και Γκιαούρ Ιμάμη (1833) που καταπνίγονται. Γαλλικές, γερμανικές, αγγλικές και αιγυπτιακές βλέψεις επί της Κύπρου. Γέννηση του ενωτικού κινήματος στην Κύπρο αμέσως μετά την απελευθέρωση τμήματος της Ελλάδος, επί ημερών Ιωάννη Καποδίστρια. Μεταρρυθμίσεις Χαττ-ι-σερίφ (1839) και Χάττ-ι-χουμαγιούν (1856). Ο σουλτάνος παραχωρεί την Κύπρο στην Αγγλία (1878).

ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑ

1878- 1960

Η Αγγλία καταλαμβάνει αναίμακτα την Κύπρο (1878). Αναζωπύρωση του εθνικού αιτήματος των Ελλήνων Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα. Δημιουργία σταδιακά συνθηκών ανάπτυξης του νησιού και έναρξη εκτέλεσης έργων υποδομής. Η αγγλική κυριαρχία «άνοιγμα» προς την Ευρώπη. Προσάρτηση της Κύπρου από την Αγγλία (1914). Προσφορά της Κύπρου στην Ελλάδα αμέσως μετά, απορρίπτεται. Μεθόδευση του ενωτικού αγώνα. Η Κύπρος ανακηρύσσεται αποικία του Στέμματος (1925). Εξέγερση των Ελλήνων Κυπρίων (Οκτώβριος του 1931). Εξορία επισκόπων και άλλων ηγετών κι επιβολή σκληρών δικτατορικών μέτρων. Συμμετοχή Κυπρίων εθελοντών στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Ανασυγκρότηση της Κυπριακής Εκκλησίας (1948) και επαναφορά του ενωτικού αιτήματος. Ενωτικό δημοψήφισμα (15.1.1950). Εκλογή ως αρχιεπισκόπου του Μακαρίου Γ' (1950). Πρώτη (ελληνική) προσφυγή στον ΟΗΕ για αυτοδιάθεση της Κύπρου (1954) και δεύτερη (1955). Έναρξη ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα (1.4.1955) υπό τον συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα, αρχηγό της ΕΟΚΑ. Κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης από τον κυβερνήτη Χάρτιγκ (27.12.1955). Συνομιλίες Μακαρίου - Χάρτιγκ χωρίς αποτέλεσμα, και εξορία του πρώτου από τον δεύτερο (9.3.1956). Αποτυχία προσπαθειών του λόρδου Ράντκλιφ για επιβολή νέου συντάγματος (1956). Τρίτη (ελληνική) προσφυγή στον ΟΗΕ (1957). Απελευθέρωση του Μακαρίου από την εξορία του στις Σεϋχέλλες, αλλά απαγόρευση επιστροφής του στην Κύπρο (29.3.1957). Τέταρτη (ελληνική) προσφυγή στον ΟΗΕ (1957). Επιθέσεις σε μεγάλη κλίμακα των Τουρκοκυπρίων κατά των Ελλήνων του νησιού, με αγγλική υποκίνηση (Ιούνιος, 1958). Πέμπτη (ελληνική) προσφυγή στον ΟΗΕ (Σεπτέμβριος, 1958). Απειλές των Βρετανών για προώθηση διχοτομικού σχεδίου Μακμίλλαν. Ελληνοτουρκικές συνομιλίες καταλήγουν σε συμφωνία στη Ζυρίχη, που προσυπογράφεται λίγες μέρες αργότερα στο Λονδίνο (Φεβρ., 1959), για δημιουργία της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας. Λήξη του ένοπλου αγώνα. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος επιστρέφει στην Κύπρο (1.3.1959). Μεταβατική περίοδος. Ο Γρίβας αναχωρεί για την Ελλάδα (17.3.1959). Ο Μακάριος εκλέγεται πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας (13.12.1959). Επίσημη εγκαθίδρυση της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας (16.8.1960).

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

1960 κ.ε.

Η Κύπρος ισότιμο μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Επίσης εντάσσεται στην ομάδα των χωρών της Κοινοπολιτείας και στο κίνημα των Αδεσμεύτων. Προβλήματα στην πρακτική εφαρμογή των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου. Υποβολή προτάσεων του προέδρου Μακαρίου για τροποποίηση του Συντάγματος (Νοέμβρ., 1963). Ανταρσία Τουρκοκυπρίων (Δεκ., 1963 κ.ε.). Κλιμάκωση διακοινοτικών ταραχών. Διάσκεψη Λονδίνου (Ιαν., 1964) και ψήφισμα Συμβουλίου Ασφαλείας (4.3.1964). Αεροπορικές επιθέσεις της Τουρκίας κατά της Κύπρου (Αύγ., 1964). Άφιξη του στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο και μυστική αποστολή ελληνικού στρατού. Αυτοεγκλωβισμός των Τουρκοκυπρίων σε θυλάκους. Νέες διακοινοτικές συγκρούσεις το 1965 και το 1967. Επιβολή δικτατορίας στην Ελλάδα (21 Απριλίου 1967). Ανάκληση της ελληνικής μεραρχίας και του Γρίβα μετά την κρίση της Κοφίνου (Νοέμβρ., 1967).   Έναρξη διακοινοτικών διαπραγματεύσεων το 1968. Σταδιακή όξυνση των σχέσεων του προέδρου Μακαρίου με την ελληνική χούντα. Πραξικόπημα κατά του προέδρου Μακαρίου (15.7.1974) που ακολουθείται από την τουρκική στρατιωτική εισβολή (20.7.1974). Στην Ελλάδα αποκαθίσταται η δημοκρατία. Η Κύπρος στην πράξη διχοτομείται αλλά το Κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο. Ο πρόεδρος Μακάριος αναλαμβάνει ξανά τα καθήκοντά του στις 7. Δεκεμβρίου 1974, αλλά πεθαίνει στις 3 Αυγούστου 1977. Νέος πρόεδρος της Κύπρου ο Σπύρος Κυπριανού. Το Κυπριακό πρόβλημα εξακολουθεί να είναι άλυτο.