Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η εκκλησία των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου στο χωριό Μεννόγεια είναι σήμερα μονόκλιτη με τρούλλο. Η εκκλησία προέρχεται από πολλές μετασκευές που έχουν αλλάξει τις αρχικές διαστάσεις και τις αναλογίες της. Σήμερα έχει εξωτερικές διαστάσεις 9,50X6,40 μ. ενώ οι εσωτερικές διαστάσεις της είναι μόνο 7,75X4,55 μ. Οι παραστάδες του βόρειου τοίχου έχουν πάχος που ξεπερνά το 1 μ. και κατά συνέπεια και τα τυφλά τόξα που τις ενώνουν έχουν βάθος πέραν του 1 μ. Αντίθετα οι παραστάδες του νότιου τοίχου έχουν πάχος μόλις 0,29-0,30 μ. Επίσης η δυτική παραστάδα του βόρειου τοίχου έχει ενισχυθεί κατά 0,50-0,50 μ. με πρόσθετο κτίσμα, με αποτέλεσμα το άνοιγμα του κεντρικού τυφλού τόξου του βόρειου τοίχου να περιοριστεί σε 2,35 μ. Το αρχικό άνοιγμα του τόξου αυτού ήταν 2,85 μ. Άλλη προσθήκη ενισχυτικού τόξου υπάρχει στο δυτικό άκρο της ανατολικής καμάρας της εκκλησίας. Τα ποδαρικά του τόξου αυτού ενώνονται με τις ανατολικές παραστάδες του βόρειου και του νότιου τοίχου της εκκλησίας. Ο δυτικός τοίχος της εκκλησίας ενισχύθηκε εσωτερικά σε κάποια περίοδο με αποτέλεσμα να καλύψει τμήμα του δυτικού τυφλού τόξου του νότιου τοίχου και του δυτικού τόξου του βόρειου τοίχου, μήκους 0,45 μ.

Η εκκλησία καταλήγει στ' ανατολικά σε ημικυκλική αψίδα που έχει διάμετρο 3,06 μ. και βέλος 1,06 μ. Στο κέντρο του ημικυκλικού τοίχου της αψίδας υπάρχει μικρό στενό παράθυρο, ορθογώνιο εσωτερικά και με μικρό τόξο μονόλιθο εξωτερικά.  Όμοια παράθυρα υπάρχουν και στον τρούλλο, κατά τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Όπως πολλοί άλλοι τρούλλοι σε εκκλησίες της Κύπρου, έτσι και ο τρούλλος της εκκλησίας των Αγίων Κυρίλλου και Αθανασίου έχει ακανόνιστο κυλινδρικό τύμπανο. Ο τρούλλος που υπάρχει σήμερα δεν είναι ο αρχικός, γιατί στο βόρειο μέρος στηρίζεται σε τόξο μεταγενέστερο που προστέθηκε κοντά στο αρχικό βόρειο τόξο, που το πλάτος του δεν ξεπερνά το 0,65 μ.

Προσαρτημένο στον βόρειο τοίχο της εκκλησίας υπήρχε βόρειο κλίτος που καταστράφηκε ολοσχερώς. Την ύπαρξή του μαρτυρεί η γέννηση της καμάρας του, στον βόρειο τοίχο της εκκλησίας, εξωτερικά, και οι κατακόρυφοι αρμοί των πρόσθετων τυμπάνων που κλείουν τα τόξα του βόρειου τοίχου, με τα οποία επικοινωνούσε η εκκλησία με το κατεστραμμένο, σήμερα, βόρειο κλίτος.

Η εκκλησία έχει δυο εισόδους. Μια στο μέσο του δυτικού τοίχου πλάτους 1,20 μ. και μια στο μέσο περίπου του νότιου τοίχου πλάτους 1,18 μ.

Η εκκλησία ήταν αρχικά διακοσμημένη με τοιχογραφίες. Σήμερα σώζονται κομμάτια από τις τοιχογραφίες αυτές στο δυτικό μισό του εσωρραχίου του βόρειου κεντρικού τόξου (όρθιος άγιος πολύ κατεστραμμένος), στο νότιο μισό της δυτικής καμάρας (Μεταμόρφωση του Χριστού πολύ κατεστραμμένη) και στο τμήμα του δυτικού τυφλού τόξου που κάλυψε ο δυτικός τοίχος (δεξιό ήμισυ όρθιου του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου). Από τα σωζόμενα μορφολογικά και τυπολογικά στοιχεία είναι πολύ δύσκολο να χρονολογηθεί η εκκλησία. Εξάλλου τα σωζόμενα τμήματα των τοιχογραφιών έχουν ανάγκη από συντήρηση και καθαρισμό για να βοηθήσουν στη σωστή χρονολόγηση. Με βάση τα ανεπαρκή στοιχεία που υπάρχουν φαίνεται ότι η εκκλησία πρωτοκτίστηκε τον 12ο αιώνα και επισκευάσθηκε σε μεγάλη έκταση στα τέλη του 15ου ή τις αρχές του 16ου αιώνα.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια