Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σημαντικός σύγχρονος συγγραφέας που υπηρέτησε για πολλά χρόνια και ως διπλωμάτης. Από τους βασικούς συμβούλους και συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Γεννήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1911 στην Κερύνεια και πέθανε στην Αθήνα στις 24 Αυγούστου 1997. Είναι γιος του Ιωάννη Κρανιδίωτη.  Παντρεύτηκε την Χρυσούλα Βύζακα, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Ο γιός του Γιάννος Κρανιδιώτης διετέλεσε υφυπουργός εξωτερικών της Ελλάδας.

Βλέπε αφιέρωμα: Γενεαλογικά Κρανιδιώτη

Φοίτησε στο γυμνάσιο της Κερύνειας και στη συνέχεια στο Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας. Μετά την αποφοίτησή του πήγε στην Αθήνα όπου σπούδασε φιλολογία στο εκεί Πανεπιστήμιο. Αργότερα έκαμε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μετά το τέλος των σπουδών του εργάστηκε στην Κύπρο ως καθηγητής της μέσης εκπαίδευσης (1937-1956). Διετέλεσε γυμνασιάρχης του Γυμνασίου της Κερύνειας (1937-1941), γενικός γραμματέας της Εθναρχίας Κύπρου (1952), γραμματέας της Β΄ και Γ΄ Παγκύπριας Εθνοσυνέλευσης (1954 και 1955). Για τη δράση του διώχτηκε από τις αγγλικές αρχές και κλείστηκε στις φυλακές Ομορφίτας και Κοκκινοτριμιθιάς (1956-1957). 

Ως γραμματέας της Εθναρχίας άρχισε και η ενεργός ανάμειξή του στα εθνικοπολιτικά πράγματα του τόπου, που συνεχίστηκε για τα επόμενα 25 περίπου χρόνια. Διετέλεσε δε, για μεγάλο χρονικό διάστημα, ένας από τους στενότερους συνεργάτες του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ', τον οποίο και συνόδευσε σε πολλά ταξίδια του, ενώ ανέλαβε και ο ίδιος κατά καιρούς αρκετές αποστολές για την προώθηση του Κυπριακού ζητήματος. Μεταξύ άλλων, εξελέγη γραμματέας των δυο παγκυπρίων εθνοσυνελεύσεων που είχε συγκαλέσει ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος το 1954 και το 1955 (δεύτερη και τρίτη εθνοσυνέλευση) και μετείχε στις διαπραγματεύσεις Μακαρίου και Κυβερνήτη Χάρτιγκ για επίλυση του Κυπριακού (μερικές μάλιστα από τις συναντήσεις έγιναν στο σπίτι του). Μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων αυτών και την εξορία του Μακαρίου στις Σεϋχέλλες, το 1956, ο Νίκος Κρανιδιώτης συνελήφθη από τους Άγγλους και φυλακίστηκε. Απολύθηκε από τις φυλακές τον επόμενο χρόνο, οπότε πήγε στην Αθήνα. Στην ελληνική πρωτεύουσα, όπου πήγε και ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος μετά την απελευθέρωσή του από τις Σεϋχέλλες, ο Νίκος Κρανιδιώτης συνέχισε να εργάζεται από τη θέση του στην Εθναρχία, παράλληλα δε εξελέγη και εθναρχικός σύμβουλος. Μετά τη λύση που δόθηκε με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, ο Νίκος Κρανιδιώτης διορίστηκε πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, τη θέση δε αυτή διατήρησε από το 1959 μέχρι και την αφυπηρέτησή του, το 1979. Λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτέρων σχέσεων μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, η θέση του πρέσβη της Δημοκρατίας στην ελληνική πρωτεύουσα ήταν ιδιαίτερα ζωτική, ιδίως δε σε περιόδους σοβαρών διαφωνιών, ακόμη και συγκρούσεων που ήσαν ιδιαίτερα τραγικές κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974). Από το 1968 ο Νίκος Κρανιδιώτης ήταν επίσης πρύτανης του διπλωματικού σώματος των Αθηνών, ως ο αρχαιότερος πρέσβης στην Ελλάδα. Εκτός από την υπηρεσία του στην Αθήνα, διαπιστεύθηκε επίσης και ως πρέσβης της Κύπρου στη Γιουγκοσλαβία (1963), στην Ιταλία (1964), στη Βουλγαρία (1970) και στη Ρουμανία (1970). Αντιπροσώπευσε την Κύπρο σε πολλές διεθνείς διασκέψεις και τιμήθηκε με διακρίσεις από διάφορες χώρες.

Στον τομέα του έντεχνου λόγου, ο Νίκος Κρανιδιώτης ανέπτυξε επίσης σημαντική δραστηριότητα, ήδη από τα εφηβικά του χρόνια. Το 1934 ήταν ένας από τους δημιουργούς (μαζί με τον Κώστα Προυσή και τον Α. Ιντιάνο) του σημαντικού φιλολογικού περιοδικού Κυπριακά Γράμματα. Διετέλεσε δε και διευθυντής του περιοδικού από το 1948 μέχρι το 1956 οπότε σταμάτησε η έκδοσή του. Το περιοδικό είχε βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών το 1946. Επίσης, από το 1949 μέχρι το 1956 εκδιδόταν από την Εθναρχία το περιοδικό Ἑλληνική Κύπρος, του οποίου ο Νίκος Κρανιδιώτης ήταν διευθυντής. Συνεργάστηκε επίσης με πολλά άλλα έντυπα, κυπριακά και ελλαδικά κι έγραψε λήμματα για ελληνικές εγκυκλοπαίδειες όπως ο Πυρσός και ο Ἥλιος. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Πνευματικού Ομίλου Κύπρου (ΕΠΟΚ), μέλος της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών, της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών, επίτιμος πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου και εταίρος άλλων επιστημονικών οργανώσεων. Εξελέγη επίσης, το 1977, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Το πρώτο εκδομένο βιβλίο του ήταν μια συλλογή διηγημάτων, που κυκλοφόρησε το 1945. Ακολούθησε μια σειρά έργων, πεζογραφικών, ποιητικών, καθώς και μελετών. Εκδομένα έργα του είναι:

1. Χρονικά   (διηγήματα,   Λευκωσία, 1945).
2. Τό  Νεοελληνικό  Θέατρο  (μελέτη, Λευκωσία, 1950).
3. Σπουδές (ποίηση, Λευκωσία, 1951).
4. Μορφές   τοῦ   Μύθου (διηγήματα,Λευκωσία, 1954).
5. Ὁ Ποιητής Γ. Σεφέρης (μελέτη, Λευκωσία, 1955).
6. Ὁ  ἐθνικός χαρακτήρ τῆς Κυπριακῆς Λογοτεχνίας (μελέτη, Αθήνα, 1958).
7. Ἡ Κύπρος εἰς τόν ἀγῶνα τῆς Ἐλευθερίας (μελέτη, Αθήνα, 1958).
8. Εἰσαγωγή στήν ποίηση τοῦ Γιώργου Σεφέρη (δοκίμιο, Αθήνα, 1964).
9. Κύπρος - Ἑλλάς (μελέτη, Θεσσαλονίκη, 1966).
10. Ή Κυπριακή Ποίηση (μελέτη, Αθήνα, 1969).
11. Τά Κυπριακά Γράμματα (μελέτη, Αθήνα, 1970).
12. Ἐπιστροφή (ποίηση, Αθήνα, 1974).
13. Poesie (ποίηση στην ελληνική και ιταλική, Αθήνα, 1974).
14. The Cyprus Problem (μελέτη, Αθήνα, 1975).
15. Oἱ προτεινόμενες λύσεις καί ἡ  ἔννοια τοῦ  ἀνεξαρτήτου καί κυριάρχου Κυπριακοῦ Κράτους (μελέτη, Αθήνα, 1975).
16. Anthologie Lyrica (έκδοση μεταφρασμένων ποιημάτων του, Βουκουρέστι, 1976).
17. Ἀκανθώδης Πορεία.  Ὁ  ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ' (μελέτη, Λευκωσία, 1978).
18. Δύσκολα Χρόνια - Κύπρος, 1950-1960 (Αθήνα, 1981).
19. Οἱ διεθνεῖς διαστάσεις τοῦ Κυπριακοῦ (μελέτη, Αθήνα, 1983).
20. Ταξίδι στό νησί τοῦ Νότου (ποίηση, Αθήνα, 1983).
21. Ανοχύρωτη Πολιτεία, Κύπρος, 1960-1974, τόμος Α' (Αθήνα, 1985).
22. Ανοχύρωτη Πολιτεία, Κύπρος 1960-1974, τόμος Β' (Αθήνα, 1985).

Τα τελευταία βιβλία του Νίκου Κρανιδιώτη αποτελούν σημαντική μαρτυρία -συμβολή στη νεότερη κυπριακή ιστορία, συγκλονιστικές πτυχές της οποίας ο ίδιος έζησε.

Ο Κρανιδιώτης κυκλοφόρησε μερικά νέα βιβλία. Αναφέρουμε ιδιαίτερα τον ογκώδη και συγκεντρωτικό τόμο με τίτλο Ποίηση, 1951-1986, που εξεδόθη το 1988 από το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου. Ο τόμος περιλαμβάνει τα ποιήματα των ακολούθων ποιητικών συλλογών: Σπουδές (1951), Επιστροφή (1974), Ταξίδι στο Νησί του Νότου (1983) και Ο Μικρός μας Κόσμος (1986). Το 1986 κυκλοφόρησε επίσης στην Αθήνα το βιβλίο του Νίκου Κρανιδιώτη Δυο Κρίσιμες φάσεις του Κυπριακού. Σ' αυτό πραγματεύεται γεγονότα της ιστορικής περιόδου 1931-1950, καθώς και το θέμα «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Κύπρος».

Άλλο βιβλίο του Νίκου Κρανιδιώτη σχετικό με το Κυπριακό ζήτημα κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1987. Τίτλος του: Οι διαπραγματεύσεις Μακαρίου – Χάρντιγκ (1955 - 1956). Τέλος, το 1988 κυκλοφόρησε στην Αθήνα μια ακόμη ποιητική συλλογή του Νίκου Κρανιδιώτη, με τίτλο Γενέθλια Γη και το 1989 η τελευταία του ποιητική συλλογή Η Μεγάλη Άνοιξη.

Εκπροσώπησε, μεταξύ άλλων, την Κύπρο στην 13η και 14η Γενική Συνέλευση της ΟΥΝΕΣΚΟ (το 1964 και το 1966). Το 1974 του απενεμήθη για το βιβλίο του Επιστροφή το βραβείο ποίησης «Κώστα και Ελένης Ουράνη» της Ακαδημίας Αθηνών. Τιμήθηκε επίσης με τον μεγαλόσταυρο του Τάγματος Γεωργίου Α' των Ελλήνων, τον μεγαλόσταυρο Λεοπόλδου Β' των Βέλγων, το χρυσό μετάλλιο του πάπα Παύλου Στ', τον χρυσό σταυρό του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα, τον ταξιάρχη του Τάγματος του Ιππέα της Μαδάρας (Βουλγαρίας) κ.α. Ποιήματά του μεταφράστηκαν σε διάφορες ξένες γλώσσες, μερικά δε μελοποιήθηκαν.

Το 1989 ο Νίκος Κρανιδιώτης τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο συνολικής προσφοράς στα κυπριακά γράμματα.

Το ποίημα του που έγινε τραγούδι:

Θα σταθούμε στη γη που μας γέννησε,
σαν δεντρά, που τα μάχεται ο άνεμος,
που τα δέρνουν οι μπόρες, μ’ ασάλευτα
τον καρπόν ετοιμάζουν στα κλώνια τους.
Θα σταθούμε στη γη που μας γέννησε,
με τη μνήμην εκείνων που διάβηκαν,
την αγάπη για κείνους που θα ‘ρθούνε
και τη θεία γαλήνη στα σπλάχνα μας.

Νίκος Κρανιδιώτης
“Σπουδές”, 1951

Το ποίημα μελοποιήθηκε από το Μιχάλη Χριστοδουλίδη και κυκλοφόρησε στο CD “Ες Γην Εναλίαν Κύπρον”, με τραγουδιστή το Γιώργο Νταλάρα και το φωνητικό σύνολο Διάσταση.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια