Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Με την ονομασία αυτή είναι γνωστά τρία ωραιότατα αγριολούλουδα της κυπριακής χλωρίδας, που είναι:

1. Crocus cyprius.

2. Crocus hartmannianus.

3. Crocus veneris.

Πρόκειται για βολβόριζα αγριολούλουδα που απαντώνται μόνο στην Κύπρο. Είναι γηγενή είδη και δεν εμφανίζονται πουθενά αλλού στον κόσμο. Τα τρία πιο πάνω είδη περιλαμβάνονται μεταξύ των 90 περίπου ειδών της οικογένειας των Ιριδωδών που φύονται κυρίως στη νότια Ευρώπη, στην περιοχή της Μεσογείου και ανατολικά μέχρι και την κεντρική Ασία.

Οι τρεις κρόκοι της Κύπρου είναι μικρά αγριολούλουδα από 6 έως 10 εκατοστόμετρα. Το μέγεθος των λουλουδιών τους φθάνει τα 4 εκατοστόμετρα. Τα δυο από τα τρία είδη, το Crocus cyprius και το Crocus hartmannianus, δίνουν σχεδόν παρόμοια λουλούδια, η δε διαφορά τους, από την οποία μπορεί κάποιος να τα ξεχωρίσει με βεβαιότητα, είναι στη μορφή των βολβών τους. Τα χρώματα των λουλουδιών τους ποικίλλουν, από το άσπρο μέχρι διάφορες αποχρώσεις του λιλά, η εξωτερική δε επιφάνεια των πετάλων και σεπάλων τους έχει κοκκινωπές ραβδώσεις. Οι στήμονες των λουλουδιών έχουν πορτοκαλί χρώμα. Απαντώνται στην οροσειρά του Τροόδους, σε ύψος πάνω από 700 μέτρα (2.300 πόδια), από την περιοχή του χωριού Λιθροδόντας μέχρι και τα βουνά του Κύκκου, ακόμη και σ΄ αυτή τη Χιονίστρα όπου φυτρώνουν μόλις λιώσουν τα χιόνια. Απαντώνται επίσης και στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου. Ωστόσο τα φυτά του είδους Crocus hartmannianus που βρίσκονται στη βόρεια οροσειρά του νησιού δίνουν διαφορετικά λουλούδια από εκείνα του ιδίου είδους που φύονται στην οροσειρά του Τροόδους. Και τα δυο είδη ανθίζουν από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάρτιο, ανάλογα με τη βροχόπτωση.

Το τρίτο είδος, το Crocus veneris, ανθίζει περί τα μέσα Οκτωβρίου. Το χρώμα των λουλουδιών του είναι άσπρο προς το ροζ, οι δε στήμονές του έχουν χρώμα κίτρινο. Απαντάται σχεδόν σ' όλη την Κύπρο, από την περιοχή του Προφήτη Ηλία στον Λιθροδόντα, την περιοχή Πάφου μέχρι και κοντά στη θάλασσα, μέχρι το Στρουμπί, στον Άγιο Νεόφυτο και τον Στατό, στη δε οροσειρά του Πενταδάκτυλου από τη δυτική κορφή Κόρνος μέχρι και την περιοχή του Δαυλού.

Οι κρόκοι, ενδημικοί της Κύπρου και γι΄ αυτό σπάνιοι, περιλαμβάνονται στον Πίνακα Ι της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Διατήρηση της Άγριας Ζωής και των φυσικών Οικοτόπων, ως αυστηρά προστατευόμενα είδη.