Κουτσοπετεινός ή πετεινός ή κοτσινοκουρούκλα ή κουτσοπετεινάριν
Κοινότατο στην Κύπρο αυτοφυές ζιζάνιο με ωραιότατο κόκκινο λουλούδι. Μήκων η ροιάς, κοινώς παπαρούνα. Επιστημονική ονομασία: Papaver rhoeas. Οικογένεια: Παπαβεριδών (Papaveraceae). Αγγλική ονομασία: Corn poppy.
Χαρακτηριστικός και ιδιαίτερα ευδιάκριτος από το έντονο κόκκινο χρώμα των τεσσάρων μεγάλων πετάλων του άνθους του, ο κουτσοπετεινός απαντάται παντού στα πεδινά και ημιορεινά μέρη της Κύπρου κι αποτελεί ένα από τα πιο ωραία αγριολούλουδα που διακοσμούν από νωρίς το κυπριακό τοπίο. Η περίοδος κατά την οποία ανθίζει είναι από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Μάιο. Φυτρώνει τόσο σε καλλιεργημένους αγρούς (κυρίως σιταγρούς) όσο και σε κήπους αλλά και σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, σε μεγάλους αριθμούς. Πολλές φορές μάλιστα, σε χέρσους αγρούς, ολόκληρες εκτάσεις γίνονται ολοκόκκινες από τα λουλούδια του φυτού αυτού. Αποτελεί, ωστόσο, ενοχλητικό ζιζάνιο των σιταγρών και καταπολεμάται.
Το φυτό έχει πράσινο κορμό γαλακτώδη, μικρά πράσινα φύλλα και αναπτύσσεται σε ύψος μέχρι και 50 εκατοστόμετρα, συνηθέστερα όμως μέχρι 25-30. Το άνθος του είναι μεγάλο, περί τα 10 εκατοστόμετρα, αποτελείται δε από 4 πέταλα και 2 σέπαλα. Εκτός από το έντονο κόκκινο ή πορφυρούν χρώμα του, απαντάται και σε χρωματικές παραλλαγές. Στο κέντρο φέρει μαύρου χρώματος στήμονες, ο δε καρπός του είναι κάψουλα μήκους 1-2 εκατοστομέτρων. Όλα τα μέρη του φυτού έχουν αλκαλοειδή ουσία (ροιαδίνη), γι’ αυτό κι όταν τρώγεται από ζώα προκαλεί εντερικές διαταραχές, που μπορεί να είναι και θανατηφόρες. Ωστόσο τα πέταλά του είναι φαρμακευτικά.
Βλέπε λήμμα: Βότανον
Γνωστό από την Αρχαιότητα, το φυτό αυτό, περιγράφεται από τον Διοσκουρίδη που λέγει ότι μήκων ροιάς ὠνόμασται διά τό ταχέως τό ἄνθος ἀποβάλλειν. Ο Θεόφραστος επίσης γράφει ότι συνηθέστερα φύεται ἐν ταῖς κριθαῖς και ότι ομοιάζει κιχωρίῳ τῷ ἀγρίῳ, διό καί ἐσθίεσθαι. Καταστροφικό αποδεικνύεται στις φυτείες κυρίως του κριθαριού, που το αποπνίγει επειδή βλαστά νωρίς κι αναπτύσσεται γρήγορα.
Στην Κύπρο παλαιότερα οι βοσκοί συνήθιζαν να κατασκευάζουν σταγόνες για τα μάτια των ζώων τους από τον καρπό του κουτσοπετεινού, ενώ οι χωρικοί τον έδιναν και ως τροφή στα γαϊδούρια και τις φοράδες επειδή τον θεωρούσαν ως τονωτικό.
Στην ίδια οικογένεια με το φυτό αυτό ανήκουν και μερικά άλλα είδη που επίσης απαντώνται αυτοφυόμενα στην Κύπρο, όπως η μήκων η υπνοφόρος (γνωστή ως χασκάσιν), η μήκων η νόθος (Papaver hybridum) κλπ. Κοινό είδος της οικογένειας που απαντάται παντού στην Κύπρο είναι και η μικρή παπαρούνα (Papaver minus) που έχει ροζ άνθος με 4 μικρά πέταλα.
Όσο βλαβερός κι αν είναι σε μερικές καλλιέργειες ο κουτσοπετεινός, δεν παύει ωστόσο ν' αποτελεί ένα από τα ωραιότερα αγριολούλουδα που χαρακτηρίζουν την ανοιξιάτικη κυπριακή ύπαιθρο. Το λουλούδι του αποτελεί σύμβολο που προσφέρεται, κατασκευασμένο από ρούχο ή πλαστικό, κατά τη διάρκεια εράνων, οπότε καρφιτσώνεται στο στήθος όσων συνεισφέρουν.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Φώτο Γκάλερι
