Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κρίδεια- Krideia. Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στη γεωγραφική περιφέρεια της Καρπασίας, περί τα 35 χμ. βόρεια της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. Γειτονεύει με μερικά άλλα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά, όπως ο  Άγιος Ευστάθιος, τα Λειβάδια, η Αυγολίδα, το Όβγορος και η Γαλάτεια.

Τα Κρείδια είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 100 μέτρων. Στο βόρειο τμήμα του χωριού το ανάγλυφο είναι βουνίσιο και το υψόμετρο φθάνει τα 500 μέτρα, μειώνεται στα 100 μέτρα κοντά στον οικισμό και στα 40 μέτρα κοντά στα νότιά του σύνορα. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν βορειότερα από τον Πενταδάκτυλο.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του φλύσχη του σχηματισμού Καλογραίας - Αρδάνων (γραουβάκες, πηλίτες, ασβεστολιθικές μάργες και λατυποπαγή), ο φλύσχης της Κυθρέας, και οι αποθέσεις των αναβαθμίδων (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, άμμοι και χαλίκια). Σε μικρότερη έκταση απαντώνται επίσης, στο βόρειο τμήμα του χωριού, οι συμπαγείς ασβεστόλιθοι της Καντάρας και οι αποθέσεις του σχηματισμού Λαπήθου (πελαγικοί ασβεστόλιθοι, κιμωλίες και μάργες με παρεμβολές «ζωνών» λαβών). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ρεντζίνες και ξερορεντζίνες.

Τα Κρίδια δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 475 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του χωριού καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι ελιές και οι χαρουπιές. Υπάρχουν επίσης αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις που καταλαμβάνονται από άγρια βλάστηση κυρίως πεύκα, σχινιές και ξισταρκές. Μέρος του δάσους της Καντάρας, στα βορειοδυτικά του χωριού, εμπίπτει στα διοικητικά του όρια.

Σχετικά ανεπτυγμένη, πριν από την τουρκική εισβολή, ήταν η κτηνοτροφία του χωριού. Το 1973 υπήρχαν στα Κρίδια 71 κτηνοτρόφοι που ασχολούνταν με την εκτροφή 963 προβάτων, 899 κατοίκων, 56 αγελάδων, 21 ντόπιων βοδιών και 1.410 πουλερικών.

Η οδική σύνδεση των Κριδιών με τα γύρω χωριά γίνεται με σκυρόστρωτους δρόμους. Στα βορειοανατολικά συνδέονται με το χωριό Κώμη Κεπίρ (περί τα 3 χμ.), στα νοτιοδυτικά με το χωριό Όβγορος (περί τα 5 χμ.) και στα νότια με το χωριό Αυγολίδα (περί τα 4,5 χμ.) και μέσω του με τον κύριο δρόμο Αμμοχώστου - Γιαλούσας.

Τα Κρίδια γνώρισαν συνεχή σχεδόν πληθυσμιακή ανάπτυξη από το 1891 μέχρι το 1973.   Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και βρίσκεται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Critia. Ωστόσο η ονομασία του χωριού, που προέρχεται από την αρχική Αγρίδια, φανερώνει ότι τούτο υφίστατο και πιο πριν, από τα Βυζαντινά χρόνια.

Χωρίς επαρκή αιτιολόγηση, στην επίσημη κρατική έκδοση για τα κυπριακά τοπωνύμια (A Concise Gazetteer of Cyprus, 1982, p. 34), η ονομασία του χωριού δίνεται ως Κρίδεια (η). Ωστόσο οι διάφοροι ερευνητές συμφωνούν ότι η ονομασία του χωριού προέρχεται από τα Αγρίδια, δηλαδή κτήματα (αγροί -αγρίδια), απ' όπου και αρκετές άλλες ονομασίες χωριών όπως το Αγριδάκι, τα Αγρίδια της Πιτσιλιάς, το Αγρίδι (που παρεφθάρη από τους Τούρκους σε Αγίρτα).

Ο Αθ. Σακελλάριος αυθαίρετα είχε θεωρήσει ότι η ονομασία του χωριού ήταν Κνίδια, αναγνωρίζοντας σ' αυτήν τη διάσωση της ονομασίας της αναφερόμενης από μερικούς παλαιότερους μελετητές αρχαίας κυπριακής πόλης Κνίδου. Ωστόσο η νεότερη έρευνα δεν αποδέχεται την ύπαρξη τέτοιας πόλης στην αρχαία Κύπρο.

Βλέπε λήμμα: Κνίδος

Το χωριό εκτουρκίστηκε σταδιακά κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Μέχρι σήμερα οι Τούρκοι ονομάζουν το χωριό Kilitkaya, που σημαίνει ακρογωνιαίος λίθος.  Ότι όμως το χωριό ήταν πιο πριν καθαρά ελληνικό, μαρτυρείται και από τα διάφορα τοπωνύμια της περιοχής του που είναι ελληνικά: «Αμπέλι», «Κάψαλος», «Αροδάφνες», «Κοκκινοβούνια», «Σκάλα» κλπ.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια