Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κούκλια- Kouklia (Ammochostou). Κατεχόμενο χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στη γεωγραφική περιφέρεια των Κοκκινοχωριών, περί τα 22 χμ. δυτικά της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Τα Κούκλια είναι κτισμένα σε πεδινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 30 μέτρων. Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι ασβεστολιθικοί ψαμμίτες και οι άμμοι του σχηματισμού Αθαλάσσας και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν κυρίως προσχωσιγενή εδάφη και σε μικρότερη έκταση καφκάλλες και τέρρα ρόζα.

Τα Κούκλια δέχονται μια πολύ χαμηλή μέση ετήσια βροχόπτωση, που κυμαίνεται περί τα 320 χιλιοστόμετρα. Ωστόσο το χωριό βρίσκεται στην περιοχή του μεγαλύτερου και σημαντικότερου υδροφόρου στρώματος της Κύπρου, εκείνου της νοτιοανατολικής Μεσαορίας ή των Κοκκινοχωριών. Στην περιοχή έχουν ανορυχθεί αρκετές διατρήσεις, η αξιοποίηση των οποίων συνέβαλε στην άρδευση αρκετών εκτάσεων γης. Εξάλλου η κατασκευή, στα βόρεια του χωριού, του ομώνυμου φράγματος βοήθησε στην επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων.

Πάνω στα εδάφη του χωριού καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ και λεμόνια), τα λαχανικά (καρπούζια, ντομάτες, αγγουράκια, αγκινάρες κλπ.), τα σιτηρά και τα νομευτικά φυτά. Από κτηνοτροφικής απόψεως, το 1973 εκτρέφονταν από 35 κτηνοτρόφους 911 πρόβατα και 255 κατσίκες.

Μετα τον Β Παγκόσμιο πόλεμο δημιουργήθηκε στα Κούκλια συνεταιρισμός γεωργικής εκμετάλλευσης, που αργότερα διαλύθηκε. Ο συνεταιρισμός αυτός αποτελείτο από 40 μέλη που καλλιεργούσαν έκταση γης 54 εκταρίων περίπου, η οποία εχρησιμοποιείτο σαν βοσκότοπος (μερράς).

Τα Κούκλια διαθέτουν ένα πολύ καλό συγκοινωνιακό δίκτυο. Βρίσκονται δίπλα στον παλαιό δρόμο Λευκωσίας - Αμμοχώστου. Στα νοτιοανατολικά συνδέονται με το χωριό Καλοψίδα (περί τα 4 χμ.), στα νότια με το χωριό Μακράσυκα (περί τα 4 χμ.) και στα δυτικά με το χωριό Κοντέα (περί τα 4 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο τουλάχιστον από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, οπότε αποτελούσε φέουδο που βρίσκεται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Covocha, αλλά αναφέρεται και ως Coucha. Ωστόσο φαίνεται ότι το χωριό είναι ακόμη παλαιότερο και μπορεί να τοποθετηθεί η ίδρυσή του στα Βυζαντινά χρόνια, κρίνοντας από την ονομασία του που προέρχεται από τη λέξη κουβούκλια.

Βλέπε λήμμα:  Κούκλια της Πάφου

Το χωριό, συνεπώς, ήταν ένα από εκείνα που εκτουρκίστηκαν αργότερα, μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Τούρκους (1570 -71). Την αρχική ελληνικότητα του χωριού αποδεικνύουν, εκτός από την ίδια την ονομασία του, και άλλα τοπωνύμια στην περιοχή του όπως Αγία Θέκλη, Πετράδες, Φοινίκη, κλπ.

Υπάρχει αδιερεύνητος αρχαιολογικός χώρος κοντά στα Κούκλια, που συνδέεται με το σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της γειτονικής Καλοψίδας και αποδεικνύει αρχαιότατη κατοίκηση της περιοχής. Επίσης τα ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου της Σίβουρης ή Σίγουρης που βρίσκονται στη βόρεια άκρη της μεγάλης υδατοδεξαμενής των Κουκλιών, φανερώνουν τη σπουδαιότητα του χώρου κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (ιδίως μετά το 1373 οπότε η Αμμόχωστος είχε καταληφθεί από τους Γενουάτες). Από τον οικισμό των Κουκλιών του Μεσαίωνα, που φαίνεται ότι ήταν αρκετά μεγάλος, μόνο ελάχιστα ίχνη σώζονται σήμερα, όπως λίγες ταφόπετρες, απομεινάρια ενός πέτρινου αυλακιού και κατάλοιπα μικρού γεφυριού.

Η γνωστή έπαυλη της Κοντέας κατελάμβανε και τμήμα της διοικητικής έκτασης των Κουκλιών. Κατά τον 19ο αιώνα η περιοχή των Κουκλιών παρήγε κυρίως βαμβάκι.

Κατά το 1898 -1899 αναφέρεται ότι στο χωριό αυτό είχαν διαμείνει μερικοί από τους 1.125 Ρώσους που είχαν απελαθεί από τη τσαρική Ρωσία κι είχαν φθάσει στην Κύπρο απ’ όπου, αργότερα, μεταφέρθηκαν από τους Βρετανούς σε άλλες αποικίες τους και στον Καναδά. Άλλοι από τους Ρώσους αυτούς φυγάδες διέμεναν στην Αθαλάσσα, στο Πέργαμος και σε άλλα μέρη. Επίσης στα Κούκλια διέμεναν κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 και Εβραίοι, των οποίων ο αριθμός ήταν μικρός.

Το 1905 ιδρύθηκε στα Κούκλια αστυνομικός σταθμός. Ο Β. Stewart (1904) γράφει ότι βρήκε το χωριό πολύ ωραίο.

Στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για αλλοίωση των ελληνικών τοπωνυμίων στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, οι Τούρκοι μετονόμασαν τα Κούκλια κατά το τέλος του 1974 σε Koprulu που σημαίνει γεφύρι.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια