Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κώστας Ε.  Λιασίδης (1907- 1977). Εκπαιδευτικός, ιδρυτής του Λιασίδειου Εμπορικού Λυκείου Πάφου. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του πρωτοποριακού για τα τότε δεδομένα της Κύπρου Λιασιδείου Εμπορικού Λυκείου Πάφου (1942 – 1948) και Διευθυντής του Κολλεγίου Πάφου (1948 – 1976). Συνέβαλε καθοριστικά στη μόρφωση εκατοντάδων νέων της επαρχίας Πάφου και άλλων περιοχών της Κύπρου.

 

Βλέπε λήμμα: Αγγλοκρατία- Εκπαίδευση

 

Γεννήθηκε το 1907 στο Πορτ Σάϊδ της Αιγύπτου, όπου ξενιτεύτηκαν οι φτωχοί γονείς του, Ευθύβουλος από τη Χλώρακα και Θεοδώρα από την Τάλα, για εργασία και επιβίωση.  Ήταν το δεύτερο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του. Ο μεγάλος του αδελφός Χριστάκης έγινε δάσκαλος, ο Κώστας έγινε θεολόγος, ο Χαραλάμπης και ο Ερατοσθένης έγιναν γιατροί και οι δύο αδελφές, Ελένη και Ισμήνη, έγιναν καθηγήτριες μουσικής.

 

Ο Κώστας Λιασίδης σπούδασε Θεολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με την αποπεράτωση των σπουδών του επέστεψε στην Πάφο και διορίστηκε το 1931 καθηγητής στο Ελληνικό Γυμνάσιο της πόλης.  Ταυτόχρονα ήταν και ιεροκήρυκας της Μητρόπολης Πάφου, διευθύνοντας και το Κατηχητικό Σχολείο της. 

 

Βλέπε λήμμα: Ελληνικόν Γυμνάσιον Πάφου

 

Σε πολλές εκδηλώσεις ήταν ο κύριος ομιλητής, όπως για παράδειγμα στη Γιορτή των Γραμμάτων το 1933, εν καιρώ Παλμεροκρατίας, όταν  οι Βρετανοί, επέβαλαν σκληρούς όρους τιμωρώντας τους Κυπρίους για την εξέγερσή τους τον Οκτώβριο του 1931. 

 

Βλέπε λήμμα: Οκτωβριανά και Παλμεροκρατία

 

Το 1938 συγκρούστηκε λόγω διαφωνιών με τη διεύθυνση του Γυμνασίου και τη Σχολική Εφορεία και απολύθηκε.  Στη συνέχεια διορίστηκε στο Γυμνάσιο Λαπήθου. Παντρεύτηκε ύστερα από προξενιό την Ελένη Πρωτοπαπά από την Πάνω Ζώδια με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά: την Ισμήνη, τον Ευθύβουλο (Λάκη) και τη Δήμητρα.

 

Βλέπε λήμμα: Λάπηθος

 

Η ίδρυση του Εμπορικού Λυκείου Πάφου

Το 1941, μαζί με τον αδελφό του Χριστάκη, που ήταν επίσης εκπαιδευτικός, υπέβαλε αίτηση στις αρμόδιες Αρχές για την ίδρυση νέου σχολείου Μέσης Εκπαίδευσης, το οποίο ονόμασαν Εμπορικό Λύκειο Πάφου.  Ως ιδιωτικό σχολείο δεν υπαγόταν στη Σχολική Εφορεία Πάφου και ως  εκ τούτου δεν τύγχανε επιχορήγησης. Το οικονομικό κόστος επωμίστηκε ο ίδιος με τη συμπαράσταση των αδελφιών του και συνεργατών του.Μέλη της πρώτης Σχολικής Επιτροπείας του Εμπορικού Λυκείου Πάφου ήταν οι Χαραλάμπης Λιασίδης, πρόεδρος, Ερατοσθένης Λιασίδης, αντιπρόεδρος, Μιχάλης Μιχαηλίδης, Λάζαρος Φιλίππου, Ιωάννης Μαραθεύτης, Μιχάλης Δημητρίου και Χαράλαμπος Θρασυβούλου μέλη.

Το Εμπορικό Λύκειο Πάφου αναγνωρίστηκε από την αποικιοκρατική Κυβέρνηση στις 11 Απριλίου 1942 ως εγκεκριμένη σχολή Μέσης Εκπαίδευσης.  Τα δίδακτρα ήταν πιο χαμηλά από εκείνα του Γυμνασίου Πάφου και ο Κώστας Λιασίδης αναδείχθηκε σε στήριγμα και ευεργέτης του φτωχόκοσμου της Πάφου που διψούσε για να μορφώσει τα παιδιά του αλλά αδυνατούσε να πληρώσει τα δίδακτρα στο δημόσιο Γυμνάσιο.  Ο Λιασίδης τους διευκόλυνε ώσπου να πουλήσουν τη σοδειά ή και τα ζώα τους για να πληρώσουν σιγά σιγά. Δεχόταν τους μαθητές που έδιωχναν ή απέβαλλαν από τα δημόσια σχολεία.  ΄΄Το σχολείο των φτωχών΄΄ είχε και την πρωτοτυπία, το τρίτο ,παιδί της οικογένειας από τα τρία που φοιτούσαν στο σχολείο φοιτούσε δωρεάν. 

 

Βλέπε λήμμα: Πάφος- Εκπαίδευση

 

Το Εμπορικό Λύκειο μετονομάζεται σε Κολλέγιον Πάφου

Για να δοθεί η αναγνώριση στο σχολείο ο Βρετανός Διευθυντής Παιδείας έθεσε τον όρο να δίνεται έμφαση στα Αγγλικά και στα Εμπορικά στο ωρολόγιο πρόγραμμά του.  Αυτό ανταποκρινόταν και στον προσανατολισμό του σχολείου, που λάμβανε υπόψη του την αγορά εργασίας.  Παράλληλα, βέβαια, είχε ως στόχο την παροχή ελληνοπρεπούς αγωγής και παιδείας στους μαθητές.

Ο Κώστας Λιασίδης, ως διευθυντής του σχολείου, υπέβαλε αίτηση στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας για αναγνώριση του Εμπορικού Λυκείου Πάφου, ώστε οι απόφοιτοί του να μπορούν να φοιτήσουν σε ελληνικά Πανεπιστήμια.  Λόγω της Κατοχής και των ανώμαλων συνθηκών που ακολούθησαν στην Ελλάδα, η έγκριση άργησε έξι χρόνια.  Αυτό έγινε το 1948.  Με την αναγνώρισή του το σχολείο μετονομάστηκε σε "Κολλέγιον Πάφου". Το 1950, ύστερα από καταγγελίες του Γυμνασιάρχη Παύλου Παυλίδη προς το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, οι οποίες είχαν διατυπωθεί και λίγα χρόνια προηγουμένως, ήρθη η αναγνώρισή του από την Ελλάδα. 

 

Αποκτά ιδιόκτητο οίκημα και αναγνωρίζεται από την Ελλάδα

Το 1951 ήταν χρονιά σταθμός για το σχολείο.  Μέχρι τότε στεγαζόταν σε ενοικιαζόμενα κτήρια. Τότε κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος για το νέο ιδιόκτητο κτήριο στον απέναντι χώρο.  Μιλώντας κατά την τελετή, ο Κώστας Λιασίδης περιέγραψε το όραμά του για την Εκπαίδευση.  Παρών στην εκδήλωση ήταν και ο Δήμαρχος Πάφου Χριστόδουλος Γαλατόπουλος, με τον οποίο ο Κώστας Λιασίδης συνεργαζόταν στενά, καθώς και τα μέλη της Σχολικής Επιτροπείας και πλήθος κόσμου.

Ο Κώστας Λιασίδης φρόντισε να εξασφαλίσει τις υπηρεσίες προσοντούχων και εγνωσμένης αξίας εκπαιδευτικών, κυρίως από την Ελλάδα.  Το 1953 πέτυχε την εκ νέου αναγνώριση του Κολλεγίου Πάφου ως εξατάξιας σχολής Μέσης Εκπαίδευσης, εξέλιξη που έδωσε νέα ώθηση και ακμή στο σχολείο με σημαντική αύξηση των μαθητών του.

 

Βλέπε λήμμα: Γαλατόπουλος Χριστόδουλος

 

Το Κολλέγιο Πάφου, όντας ιδιωτικό μη επιχορηγούμενο από την Κυβέρνηση σχολείο, ενισχυόταν οικονομικά με ετήσια εισφορά, όπως και το Γυμνάσιο Πάφου, από τη Μητρόπολη Πάφου.  Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ χορήγησε στην Εφορεία του Κολλεγίου £500 από το ΄΄Ταμείο Ενισχύσεως των Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης΄΄.  Στα επεισόδια της Στέψης της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ τον Ιούνιο του 1953, οι μαθητές του Κολλεγίου Πάφου συμμετείχαν ομαδικά και η αποικιοκρατική Κυβέρνηση αφαίρεσε την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος από τον διευθυντή και έπαυσε τα μέλη της Σχολικής Επιτροπείας του σχολείου.  Τα σκληρά μέτρα της Κυβέρνησης ήρθησαν τον Οκτώβριο του ιδίου χρόνου. 

 

Βλέπε λήμμα: Ελισάβετ βασίλισσα

 

Με την έναρξη του Απελευθερωτικού Αγώνα του 1955-59, ο Κώστας Λιασίδης είχε να διαχειριστεί και πάλι δύσκολες καταστάσεις γιατί τόσο οι μαθητές και οι μαθήτριες, όσο και καθηγητές του σχολείου συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα.  Πολλοί βρέθηκαν στις φυλακές και τα κρατητήρια, άλλοι βγήκαν αντάρτες στο βουνό, άλλοι έπεσαν ηρωϊκά όπως οι Γεώργιος Παπαβερκίου, Μιλτιάδης Στυλιανού, Γεώργιος Κωνσταντινίδης και Τάκης Σοφοκλέους. 

Το 1956, η αποικιοκρατική Κυβέρνηση απαγόρευσε και πάλι τη λειτουργία του σχολείου.  Ο ίδιος ο Κώστας Λιασίδης συνελήφθη και οδηγήθηκε στα κρατητήρια επειδή μαθητές και μαθήτριες του ήταν στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων κατά της αποικιοκρατίας. Παράλληλα, οι Βρεττανοί αφαίρεσαν για ένα διάστημα την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος από τους ελλαδίτες καθηγητές του Κολλεγίου Πάφου, που αποτελούσαν και την πλειοψηφία του εκπαιδευτικού προσωπικού και ως εκ τούτου, το Κολλέγιο δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Οι Βρετανοί, εκμεταλλευόμενοι τις οικονομικές δυσκολίες που προκαλούσαν με την αναστολή λειτουργίας του σχολείου, υπέβαλαν στον Κώστα Λιασίδη πρόταση για εξαγορά του Κολλεγίου.  Ο Κώστας Λιασίδης, φλογερός  πατριώτης, απέρριψε την πρόταση.  Στο ανθρωπομάζωμα του 1958 συνελήφθη και πάλι και οδηγήθηκε στα Κρατητήρια της Πύλας, όπου κρατήθηκε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1958.

 

Βλέπε λήμμα: Πύλα

 

Το Κολλέγιο Πάφου αναστέλνει τη λειτουργία του

Με την ανεξαρτησία της Κύπρου, το Κολλέγιο Πάφου ακολούθησε ανοδική πορεία.  Έφτασε να έχει και μέχρι 900 μαθητές.  Μαθητής της Α΄ τάξης το 1959, ο Θράσος Παπαναστασίου, πρώην Λυκειάρχης, μαθητής του Κώστα Λιασίδη, θυμάται τους μαθητές, τους αντάρτες μαθητές και τους κρατουμένους που απολύθηκαν και επέστρεψαν στα θρανία για να τελειώσουν το σχολείο.  Παρά τις αντίξοες κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις που επικρατούσαν στην Κύπρο, ο Κώστας Λιασίδης συνέχισε να αποτελεί τον επιδέξιο καραβοκύρη και τον στυλοβάτη του Κολλεγίου Πάφου μέχρι το 1976, οπότε όταν παρέδωσε τη σκυτάλη στο γιο του Ευθύβουλο Λιασίδη.  Τον επόμενο χρόνο, στις 27 Μαΐου 1977, σε ηλικία 70 χρονών, έφυγε από τη ζωή μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.  Το Κολλέγιο Πάφου συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι το 1980, οπότε ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω οικονομικών προβλημάτων και της καθιέρωσης της δωρεάν Παιδείας στα δημόσια εκπαιδευτήρια.

 

Μνήμες από τον Θράσο Παπαπαναστασίου

"Την περίοδο 1959-65 ήμουν μαθητής του Κολλεγίου Πάφου.  Με το πέρας των σπουδών μου το 1971, είχα την τύχη να εργαστώ ως καθηγητής Αγγλικών στο σχολείο μου και έζησα από κοντά τον αείμνηστο Κώστα Λιασίδη, τον ανιδιοτελή, τον μεθοδικό, τον υπομονετικό, τον ακάματο παιδαγωγό και άριστο οικογενειάρχη, πρότυπο ανθρώπου και εκπαιδευτικού.  Ο Κώστας Λιασίδης υπήρξε θαυμάσιος παιδαγωγός.  Οι χιλιάδες μαθητές και μαθήτριές του μπορούν να βεβαιώσουν πως στα κρίσιμα χρόνια της εφηβείας τους, στην καίρια καμπή της ψυχικής και πνευματικής τους εξέλιξης, κατάφερε να γεμίσει με παλμό και ενθουσιασμό τη ζωή τους.  Προσπάθειά του ήταν η δημιουργία ελεύθερων και δημιουργικών ανθρώπων.  Υπήρξε δημοκρατικός δάσκαλος και δίκαιος γυμνασιάρχης, προικισμένος με ιώβειο υπομονή.  Οι καθηγητές και οι καθηγήτριες του σχολείου δεν αισθάνθηκαν ποτέ μόνοι και αβοήθητοι. Τους συμβούλευε, τους καθοδηγούσε, τους προστάτευε και τους βοηθούσε. Δεν θα ακούσεις άνθρωπο να πει κακή κουβέντα για τον Κώστα Λιασίδη.  Όλοι έχουν να πουν τα καλύτερα λόγια γι’ αυτόν και τον μακαρίζουν.  Χαρακτηριστικά, όταν κάποιος καθηγητής  διαμαρτυρόταν για κάποιο ατίθασο ή παραπτωματία   μαθητή, συνήθιζε να λέει: ΄΄Ο Χριστός που ήταν Θεός είχε δώδεκα μαθητές. Ο Ιούδας τον πρόδωσε, ο Πέτρος τον αρνήθηκε, κάποιοι δείλιασαν, εμείς που έχουμε εκατοντάδες τι να περιμένουμε από κάποιους;΄.΄

Οι μαθητές και οι μαθήτριές του και οι καθηγητές που συνεργάζονταν μαζί του, τον αγαπούσαν γιατί αντιλαμβάνονταν πως αυτό που έκαμνε ήταν το αποτέλεσμα του μεγάλου ενδιαφέροντος και της βαθιάς στοργής που έτρεφε γι’αυτούς.  Μέχρι και σε ποιες οικογένειες θα νοικιάζαμε δωμάτια για να διαμένουμε, φρόντιζε και έλεγχε προσωπικά.  Εκτιμούσε και αγαπούσε τους συνεργάτες του και ήταν καταδεκτικός και εξυπηρετικός.  Αγαπούσε αληθινά τη νέα γενιά που τάχθηκε να διαπαιδαγωγήσει.  Η μεγάλη του φιλοδοξία ήταν να δει τους μαθητές του να προκόβουν και να γίνονται ευτυχή, ενάρετα και χρήσιμα μέλη της κοινωνίας. Ευχή του ήταν να βλέπει τα πνευματικά του παιδιά να γίνονται καλύτερα από τον ίδιο.  Χιλιάδες είναι οι μαθητές του που τον ευγνωμονούν γιατί τους βοήθησε, τους καθοδήγησε, διέπρεψαν και έγιναν χρηστά μέλη της κοινωνίας."

 

Εγκαίνια προτομής

Η Πάφος τιμώντας την προσφορά του Κώστα Λιασίδη τοποθέτησε την προτομή του σε ειδική εκδήλωση που έγινε από τη δήμο Πάφο στην παρουσία του προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη στις

28 Φεβρουαρίου 2025. Η προτομή τοποθετηθηκε σε χώρο δίπλα από το κτήριο του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Πάφου επί της Λεωφόρου Ελλάδος, ακριβώς απέναντι όπου βρισκόταν το Ελληνικό Κολλέγιο Πάφου το οποίο ίδρυσε ο Κώστας Λιασίδης. Η δημιουργία της προτομής υπήρξε αποτέλεσμα πρωτοβουλίας του Πετρίδειου Ιδρύματος σε συνεργασία με την Επιτροπή Ανέγερσης Μνημείου Κώστα Λιασίδη. Το έργο ανατέθηκε στους καλλιτέχνες Κατερίνα Φουκαρά και Arsenty Lysenkov. Κατά τη διάρκεια της τελετής ο λυκειάρχης Θράσος Παναστασίου μίλησε για τη ζωή και το έργο του Κώστα Λιασίδη.

Σημειώνεται ότι το 2000 ο Δήμος Πάφου τίμησε μετά θάνατον τον Κώστα Λιασίδη με το Βραβείο Αφροδίτη

 

Πηγή

Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα του λυκειάρχη Θράσου Παπαναστασίου, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Κώστα Ε. Λιασίδη.