Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τπογράφος- μηχανικός. Σημαντικός παράγoντας της Αμμοχώστου, των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, με αξιόλογη προσφορά ιδίως στη διάσωση και συντήρηση των μεσαιωνικών μνημείων της πόλης.

Ο Θεόφιλος Μογάπγαπ (Theophilus Amin Halil Mogabgab) γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1886 από πατέρα Σύριο τον γιατρό Amin Halil. Διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στην Αμμόχωστο και στη συνέχεια φοίτησε σε σχολείο μέσης εκπαίδευσης της Βηρυτού.

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, τοπογράφος μηχανικός. Με την επιστροφή του στην Αμμόχωστο, από το 1913 μέχρι το 1935, διορίστηκε στην κυβερνητική υπηρεσία σχεδιαστής και γραμματέας της σιδηροδρομικής γραμμής Λευκωσίας - Αμμοχώστου. 

Βλέπε λήμμα: Κυπριακός σιδηρόδρομος

Επέδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τα μεσαιωνικά μνημεία της Αμμοχώστου κι έτσι, όταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ. Σωτηρίου, ήρθε στην Κύπρο για να μελετήσει τα βυζαντινά μνημεία της Αμμοχώστου, ανάθεσε στο Mogabgab την προπαρασκευή των αρχιτεκτονικών σχεδίων των βυζαντινών ναών της Κύπρου. Μερικά από αυτά στην έκδοση του Σωτηρίου «Βυζαντινά Μνημεία της Κύπρου».

Βλέπε λήμμα: Αμμόχωστος- Μνημεία και αξιοθέατα

Με την ίδρυση του Τμήματος Αρχαιοτήτων το 1935 ο Mogabgab πήρε απόσπαση από το Κτηματολόγιο και διορίστηκε λειτουργός αρχαιοτήτων Αμμοχώστου.  Ακολούθως, διορίστηκε έφορος μνημείων Αμμοχώστου και από τη θέση αυτήν συνέβαλε στον καθαρισμό, τη συντήρηση και την αναστήλωση των γοτθικών ναών της Αμμοχώστου. Χωρίς επαρκείς οικονομικούς πόρους, αφιερώθηκε στον καθαρισμό, στη συντήρηση και στην αποκατάσταση ναών και άλλων μνημείων της πόλης, χρησιμοποιώντας ως εργάτες ακόμη και κατάδικους. Έγραψε αρκετές σχετικές μελέτες, που δημοσιεύθηκαν στις εκδόσεις του Τμήματος Αρχαιοτήτων (1935-1939). Εξέδωσε επίσης σε τρεις τόμους (το 1941,1943 και 1945) τα Supplementary Excerpts on Cyprus που, κατά κάποιον τρόπο, συμπληρώνουν το Excerpta Cypria του Cobham.

Μέχρι το 1956 που υπηρέτησε στο Τμήμα Αρχαιοτήτων, συνέβαλε ώστε να συντηρηθούν δεκάδες μνημεία της πόλης, εντάσσοντας έτσι τα μνημεία στην προώθηση του τουρισμού. Αυτό ώθησε τον  διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων John Hill να ανοίξει Τουριστικό Γραφείο  στην παλιά πόλη.

Βλέπε λήμμα: Τμήμα Αρχαιοτήτων

Hill και ο Mogabgab οργάνωναν  επισκέψεις- προσκυνήματα στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα στην Καρπασία και στη διαδρομή έκαναν επισκέψεις  σε μνημεία της Αμμοχώστου. Εκείνη την περίοδο ο Μογάπκαπ δημιούργησε τους «Φίλους της Αμμοχώστου» και καθώς η Κύπρος ήταν μέλος του Hellenic Travellers Club, προσκαλούσε συγγραφείς ταξιδιωτικών κειμένων να επισκεφτούν την Κύπρο, μεταξύ αυτών και τον H.V. Morton . Ο Henry Canova Vollam Morton ( 1892 – 1979) γεννημένος στο Lancashire της Αγγλίας ήταν ο γνωστότερος συγγραφέας ταξιδιωτικών κειμένων, περιζήτητος καθώς ήταν ο δημοσιογράφος που κάλυψε για την εφημερίδα Daily Express, το άνοιγμα του τάφου του Τουταγκχαμόν στην Κοιλάδα των Βασιλέων στην Αίγυπτο από τον Howard Carter.

Έκανε διάφορες μελέτες  για τα μνημεία της Κύπρου που δημοσιεύτηκαν στο Report of the Department of Antiquities. Το 1947 έγινε Εταίρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Διετέλεσε πρόεδρος του Τάγματος Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ και έκανε μεγάλες δωρεές σπάνιων βιβλίων στη βιβλιοθήκη της Αμμοχώστου και Φανερωμένης. Δώρισε επίσης και 35 υδατογραφίες στη Βιβλιοθήκη- Πινακοθήκη Αμμοχώστου, που έκανε κατά τη διάρκεια της μελέτης των αρχαίων μνημείων της Κύπρου.

Πηγή

1. Η Αμμόχωστος της εικαστικής δημιουργίας, Μαρίνα Σχίζα, Σύλλογος Αποφοίτων Ελληνικών Γυμνασίων Αμμοχώστου, Λευκωσία 2007
2. Theophilus Mogabgab of Famagusta: a “saracen architect” in British colonial Cyprus, Nicholaw Stanley- Price, Centre,d’ Etudes Chypriotes, Ecole francaise d’ Athenes, 2021
3. www.polignosi.com