Άμαξα
Τροχοφόρο όχημα που σέρνεται από ζώο ή ζώα. Η εφεύρεσή της, που αποδίδεται στους Σουμέριους γύρω στα 3500 π.Χ., στάθηκε μια από τις σπουδαιότερες στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου. Η άμαξα χρησιμοποιήθηκε πλατιά για χιλιετηρίδες, σε διάφορες μορφές και για διάφορες χρήσεις, σαν όχημα μεταφοράς προϊόντων, σαν όχημα μεταφοράς ταξιδιωτών, σαν όργανο πολέμου (άρμα) κλπ.
Στην Κύπρο η ευρείας χρήσης και κυπριακής κατασκευής φορτάμαξα (για μεταφορά προϊόντων και φορτίων) λέγεται αμάξιν.
» Βλέπε λήμματα: Αμάξιν και άρμα
Με τη λέξη άμαξα είναι στην Κύπρο γνωστά μόνο τα διαφόρων τύπων οχήματα μεταφοράς επιβατών, που εχρησιμοποιούντο από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι σχεδόν τα μέσα του 20ου, αν και άμαξες θα πρέπει να βρίσκονταν σε χρήση τουλάχιστον από την εποχή της Φραγκοκρατίας (Μεσαίωνας) για εξυπηρέτηση των εστεμμένων, των ευγενών και των αστών.
Πιο συνηθισμένοι τύποι άμαξας που εισήχθηκαν από την Ευρώπη και χρησιμοποιήθηκαν στην Κύπρο κατά τους 19ο και 20ό αιώνες ήταν το γαλλικής προέλευσης καμπριολέ (cabriolet), τα αγγλικής προέλευσης χάνσομ καμπ (hansom cab) και γκιγκ (gig) κ.α. Τέτοιου είδους οχήματα διέθεταν μερικές πλούσιες οικογένειες του τόπου, κρατικοί αξιωματούχοι, ξένοι διπλωμάτες, αξιωματούχοι της Εκκλησίας (ο ηγούμενος του Κύκκου Χρυσόστομος χρησιμοποιούσε για τις μετακινήσεις του το καμπριολέ του μοναστηριού του και πολύ μετά την εισαγωγή κι εξέλιξη του αυτοκινήτου). Τέτοιες άμαξες στάθμευαν επίσης στις πόλεις του νησιού αρκετές, που προσφέρονταν προς ενοικίαση, μέχρι και τα χρόνια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, και συναγωνίζονταν μάλιστα τα πρώτα ταξί.
» Βλέπε λήμμα: Κυκκώτης Χρυσόστομος
Παλαιές γκραβούρες των πρώτων χρόνων της Αγγλοκρατίας δείχνουν ότι στην Κύπρο είχε χρησιμοποιηθεί και η ταχυδρομική άμαξα (post chaise) διαφόρων τύπων, τόσο για χρήση από τον ίδιο τον Άγγλο κυβερνήτη, όσο και για μεταφορά επιβατών (και φυσικά ταχυδρομείου) από τη μια πόλη στην άλλη με ενδιάμεσους, βέβαια, σταθμούς.
Το αυτοκίνητο, που εισήχθη στην Κύπρο κατά το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα, εκτόπισε σύντομα την άμαξα και την εξαφάνισε.
» Βλέπε λήμμα: Αυτοκίνητο
Πηγή:
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Φώτο Γκάλερι
