Χασάπης Ντέμης
Βρετανός, κυπριακής καταγωγής νομπελίστας
Ο σερ Ντέμης Χασάπης (Demis Hassabis, πλήρες βαπτιστικό όνομα Demosthenes / Δημοσθένης) γεννήθηκε στις 27 Ιουλίου 1976. Είναι Βρετανός νομπελίστας κυπριακής καταγωγής. Βραβεύθηκε με το Νόμπελ Χημείας στις 9 Οκτωβρίου 2024. Ο Χασάπης πήρε το Νόμπελ Χημείας που απονέμει η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία μαζί με τους Ντέιβιντ Μπέικερ και Τζον Τζάμπερ για τις έρευνές τους πάνω στις δομές των πρωτεϊνών. Ο Ντέιβιντ Μπέικερ τιμήθηκε «για τον υπολογιστικό σχεδιασμό πρωτεϊνών», ενώ ο Ντέμης Χασάπης και ο Τζον Μ. Τζάμπερ για τις εργασίες τους στην «πρόβλεψη πρωτεϊνικής δομής» μέσω της τεχνητής νοημοσύνης.
Βλέπε βίντεο: Ανακοίνωση Βραβείων Νόμπελ 2024
Ο Χασάπης είναι ερευνητής τεχνητής νοημοσύνης, νευροεπιστήμονας, σχεδιαστής ηλεκτρονικών παιχνιδιών, επιχειρηματίας, και κορυφαίος παίκτης του σκακιού και του γκο σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι ευρύτερα γνωστός ως ένας από τους ιδρυτές της εταιρείας DeepMind, η οποία μετέπειτα αγοράστηκε από την Google, όπου πλέον ο Χασάπης εργάζεται.
Πατέρας Κύπριος μητέρα Κινέζα
Γεννήθηκε στο Λονδίνο από πατέρα Κύπριο και μητέρα κινεζικής καταγωγής με προέλευση από τη Σιγκαπούρη. Μεγάλωσε στην περιοχή του Ηστ Φίντσλεϋ στο βόρειο Λονδίνο. Από την παιδική ηλικία ήταν εξαιρετικός σκακιστής, και κατείχε τον βαθμό του μαιτρ στην ηλικία των 13 ετών και παράλληλα υπήρξε ο αρχηγός πολλών αποστολών της εθνικής παίδων Αγγλίας στο σκάκι. Ολοκλήρωσε το σχολείο στην ηλικία των 16 ετών, και εργάστηκε ως προγραμματιστής παιχνιδιών στην εταιρεία Bullfrog Productions, στα παιχνίδια Syndicate και Theme Park. Απέκτησε το πτυχίο του στην επιστήμη υπολογιστών από το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ με διάκριση, και για την επόμενη δεκαετία συνέχισε να εργάζεται ως προγραμματιστής ηλεκτρονικών παιχνιδιών, αρχικά στην εταιρεία Lionhead Studios στο παιχνίδι Black & White και από το 1998 και έπειτα στην εταιρεία Elixir Studios την οποία ίδρυσε ο ίδιος. Το 2009 συνέχισε τις σπουδές του για διδακτορικό δίπλωμα στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο Λονδίνου Queens' College στην γνωσιακή νευροεπιστήμη, με θέμα έρευνας τους αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να προκύψουν από τις διαδικασίες του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Βλέπε βίντεο: Lex Fridman plays chess with Demis Hassabis
Επαφή με την τεχνολογία από παιδί
Ο Δημοσθένης μεγάλωσε σ’ ένα σπίτι όπου πρακτικά κανείς δεν είχε ιδιαίτερη επαφή με την τεχνολογία. Οι γονείς του, που είχαν ένα μαγαζί με απλά παιχνίδια, ποτέ δεν τον καθοδήγησαν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, αλλά ο Χασάπης ξεκίνησε από παιδί-θαύμα στο σκάκι. Ήταν 4 ετών όταν είδε για πρώτη φορά σκακιέρα. «Από το σκάκι ξεκίνησαν όλα για μένα. Στα 12 ή στα 13 μου θεωρούσα πια τον εαυτό μου επαγγελματία σκακιστή» είχε πει σε παλαιότερη συνέντευξή του στους «Times του Λονδίνου». Πράγματι, όταν ο Χασάπης ήταν μόλις 12 χρονών έγινε ο Νο 2 σκακιστής στον κόσμο στην ηλικιακή του ομάδα. Το Νο 1 ήταν τότε ένα συνομήλικό του κοριτσάκι από την Ουγγαρία, η Γιούντιτ Πόλγκαρ, με την οποία ήταν φίλοι. Η Πόλγκαρ μεγάλωσε κι έγινε τελικά όχι μόνο grand master, αλλά η ισχυρότερη γυναίκα σκακίστρια όλων των εποχών. Αργότερα αποφάσισε να παρατήσει το σκάκι, σοκάροντας τους πάντες. Το σκάκι -είχε καταλήξει- δεν ήταν γι’ αυτόν. «Για να γίνεις παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι πρέπει να έχεις μια σοβαρή, βαθιά και μεγάλη εμμονή» έχει πει ο ίδιος: «Κι εγώ είμαι εμμονικός, αλλά με μια πιο γενική έννοια. Υπάρχουν τόσο πολλά συναρπαστικά πράγματα στον κόσμο για να σου προκαλέσουν εμμονή».
Ο πρώτος του υπολογιστής
Ο Χασάπης άρχισε να ξοδεύει ό,τι είχε σε μια νέα ασχολία, τον προγραμματισμό στους υπολογιστές. «Αγόρασα τον πρώτο μου υπολογιστή όταν ήμουν 8 ετών με τα κέρδη από ένα τουρνουά σκακιού» έχει πει στους «Times». «Οι γονείς μου δεν είχαν ιδέα από υπολογιστές – ακόμα δεν έχουν. Έτσι ξεκίνησα τον προγραμματισμό. Συνειδητοποίησα ότι οι υπολογιστές ήταν μια καταπληκτική, σχεδόν μαγική συσκευή, που μπορούσαν να επεκτείνουν τη δύναμη του μυαλού».
Η πορεία του συνεχίστηκε ανεμπόδιστη. Πριν πάει καν στο κολέγιο ο Χασάπης άρχισε να σχεδιάζει βιντεοπαιχνίδια επαγγελματικά. Αφού πήρε πτυχίο Πληροφορικής στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, ίδρυσε τη δική του εταιρία βιντεοπαιχνιδιών. Στη συνέχεια έκανε διδακτορικό στη Νευροεπιστήμη, «για να κατανοήσω πώς λειτουργεί ο δικός μας εγκέφαλος και πώς μπορούμε να λύσουμε κάποια προβλήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης».
Το 2010 ίδρυσε την εταιρία Τεχνητής Νοημοσύνης Deep Mind, την οποία αγόρασε η Google τέσσερα χρόνια αργότερα. Με την εξαγορά, ο Χασάπης δεν κέρδισε μόνο εκατομμύρια, απέκτησε και την ελευθερία να ασχολείται αποκλειστικά με τις έρευνές του: «Ένα πράγμα μού βάραινε πάντα το μυαλό: ποτέ δεν μου φάνηκε ελκυστικό να είμαι ένας CEO. Η ζωή σου πρέπει να είναι βασικά μετρήσεις κερδών και τριμηνιαίοι στόχοι, όχι καθαρά θεμελιώδης έρευνα. Εγώ προτιμώ την επιστήμη». Το 2020 ο Χασάπης και ο Τζον Τζάμπερ ανέπτυξαν στην Deep Mind μια τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης που ονομάζεται AlphaFold. Με αυτό το εργαλείο μπόρεσαν να προβλέπουν αξιόπιστα το φυσικό σχήμα των πρωτεϊνών και των ενζύμων, δηλαδή τους μικροσκοπικούς μηχανισμούς που οδηγούν τη συμπεριφορά των ιών, των βακτηρίων, του ανθρώπινου σώματος και όλων των άλλων ζωντανών όντων.
Για τον Ίλον Μασκ ο Χασάπης είναι ο μόνος εν ζωή επιστήμονας της Τεχνητής Νοημοσύνης που θαυμάζει. Ο Αμερικανός μεγιστάνας είχε πει κάποτε στον Κύπριο ότι ήλπιζε πως, με τη βοήθειά του, η ανθρωπότητα θα μπορούσε να αποφύγει τις απειλές στη Γη αποικίζοντας τον Άρη. Ο Μασκ κουβέντιαζε με τον Χασάπη για ώρες, αφού του έκανε μια ξενάγηση στα κεντρικά γραφεία της SpaceX το 2012, ενώ επένδυσε και στην εταιρία του, ώστε να μάθει περισσότερα για την τεχνολογία της Deep Mind.
Ο Χασάπης «χαρτογράφησε τη δομή και των 200 εκατομμυρίων πρωτεϊνών που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής στη Γη» είπε η επιτροπή που του απέμεινε το Βραβείο Νόμπελ. Κάτι τέτοιο θα έπαιρνε δεκαετίες, αλλά ο Χασάπης το κατάφερε μέσα σε λίγες ώρες. Στο εξής, η τεχνολογία που του χάρισε την ανώτατη διάκριση μπορεί να οδηγήσει σε καινούργια φάρμακα για εκατομμύρια ανθρώπους.
Σταδιοδρομία
Μετά την απόκτηση του διδακτορικού του, συνέχισε την έρευνα σχετικά με τη νευροεπιστήμη και τεχνητή νοημοσύνη ως επισκέπτης ακαδημαϊκός στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης και στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Μια από τις πλέον σημαντικές δημοσιεύσεις που έκανε κατά το διάστημα αυτό ήταν η μελέτη στην οποία έδειξε πως οι ασθενείς με βλάβη στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου, που προκαλεί αμνησία, δεν έχουν τη δυνατότητα να φαντασθούν τον εαυτό τους σε νέες εμπειρίες, κάτι που συνέδεσε τη δημιουργική διαδικασία της φαντασίας με την αναδημιουργική διαδικασία της επαναφοράς της επεισοδιακής μνήμης. Βάσει της μελέτης αυτής, καθώς και της συνεχίσεώς της σε σχέση με τη λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού ο Χασάπης ανέπτυξε ένα νέο θεωρητικό μοντέλο της επεισοδιακής μνήμης ταυτοποιώντας την «κατασκευή σκηνικών» (παραγωγή και διατήρηση στη μνήμη μιας σύνθετης και συμπαγούς καταστάσεως) ως κεντρική διαδικασία η οποία βρίσκεται πίσω και από τη μνήμη και από τη φαντασία. Το έργο του αυτό έλαβε ευρεία κάλυψη από τα διεθνή ΜΜΕ και κατατάχθηκε ως μια από τις 10 πιο σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις από το περιοδικό Science.
Το 2010 ο Χασάπης μαζί με τους Σέιν Λεγκ και τον Μουσταφά Σουλεϊμάν συνίδρυσαν την εταιρεία DeepMind στο Λονδίνο. Το αντικείμενο της DeepMind ήταν η «επίλυση της νοημοσύνης» και κατόπιν η χρήση της νοημοσύνης για να «επιλύσει ότιδηποτε άλλο».Για τον σκοπό αυτό, η εταιρεία χρησιμοποιεί γνώσεις από τα πεδία της νευροεπιστήμης και της μηχανικής μαθήσεως μαζί με τις τελευταίες εξελίξεις στην υπολογιστή ισχύ, για την κατασκευή εξαιρετικά ισχυρών αλγορίθμων γενικού σκοπού, οι οποίοι θα οδηγήσουν στη δημιουργία τεχνητής γενικής νοημοσύνης.
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις Mullard Award (2014)
Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας Τεχνών (2018)
Fellow of the Royal Academy of Engineering (2017)
Nature's 10 (2016)
Διοικητής του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας
επίτιμος διδάκτορας (2018)
Time 100 (2017)
Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για την Τεχνική και Επιστημονική Έρευνα (2022)
βραβείο Άλμπερτ Λάσκερ για βασική ιατρική έρευνα (2023)
BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award (2022)
Διεθνές βραβείο Γκάιρντνερ (2023)
Knight Bachelor (2024)
Βραβείο Νόμπελ Χημείας (2024)
Πηγή
Wikipedia
Demis Hassabis- Linkedin
Ο Κύπριος Ίλον Μασκ πήρε το Νόμπελ Χημείας, newsbreak.gr
Φώτο Γκάλερι
