Κόνων άγιος και επίσκοπος
Τοπικός άγιος και μάρτυρας του 1ου μ.Χ. αιώνα, που διετέλεσε και επίσκοπος μη κατονομαζόμενης επισκοπικής περιφέρειας της Κύπρου. Είναι διάφορος του αγίου Κόνωνος του Κηπουρού από τη Ναζαρέτ, που μαρτύρησε στην Παμφυλία κατά τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα επί Δεκίου, αν και η μνήμη και των δυο γιορτάζεται την ίδια μέρα (5 Μαρτίου).
Ελάχιστες μόνο πληροφορίες έχουμε για τον άγιο Κόνωνα, που περιέχονται στο έργο του αγίου Νεοφύτου Ἐγκώμιον εἰς τόν βίον καί τά θαύματα τοῦ θείου καί θεοφόρου πατρός ἡμῶν Θεοσεβίου τοῦ Ἀρσινοΐτου.
Όπως αναφέρει ο άγιος Νεόφυτος, ο Κόνων έζησε κατά την εποχή των αποστόλων (=β' μισό του 1ου μ.Χ. αιώνα) και αν και νυμφεύθηκε, διαφύλαξε ἀλώβητον την παρθενία του, πείθοντας και την σύζυγό του για το μέγα καί δυσκατόρθωτον αυτό ἔπαθλον, που πολύ λίγοι το κατόρθωσαν. Γι’ αυτό ο άγιος Νεόφυτος χαρακτηρίζει τον άγιο Κόνωνα μέγαν. Αφού ο Κόνων βαπτίστηκε (πιθανώς από τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα κατά τις περιοδείες τους στην Κύπρο), κι αφού συμφώνησε με τη σύζυγό του να παραμείνουν και οι δυο παρθένοι, προσποιούμενοι στον κόσμο ότι αιτία της ατεκνίας τους ήταν η στείρωση, τελικά έγινε και επίσκοπος: ...εἶτα καί ἐπισκοπικῆς προεδρείας θρόνον εἰληφώς καί πλείστων θαυμάτων ἀναφανεῖς αὐτουργός καί τῆς ἀληθείας ὑπερμαχῶν καί τοῦ σωτηρίου κηρύγματος ἀντεχόμενος καί διδάσκων, ὕστερον καί τῷ τῆς μαρτυρίας στέφει κατακοσμεῖται καί πρός Κύριον ἐκδημεῖ.
Πιθανώς ο άγιος Κόνωνας είχε ζήσει στην Πάφο και ίσως διετέλεσε επίσκοπος Πάφου. Τούτο ίσως μπορεί να υποστηριχθεί από μαρτυρία του αρχιμανδρίτη Κυπριανού (Ἱστορία Χρονολογική..., 1788, σ. 360) ότι εἰς Πάφον εὑρίσκεται τό κρανίον τοῦ ἁγίου Κόνωνα. Εξάλλου μια από τις παλαιότερες εκκλησίες του αγίου Κόνωνος βρισκόταν στον Ακάμα.
Βλέπε λήμμα: Κόνωνας άγιος
Ο ιστορικός Προκόπιος, στο Περί κτισμάτων έργο του, αναφέρεται στην ύπαρξη πτωχείου (=πτωχοκομείου) τοῦ ἁγίου Κόνωνος... ἐν Κύπρῳ, το οποίο είχε ενισχύσει ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός.
Ο άγιος Κόνωνας αγνοείται από τους Κυπρίους χρονογράφους και συναξαριστές.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια