Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πιτσιλιά: σύμπλεγμα 47 κοινοτήτων στην ορεινή περιοχή του Τροόδους, από τις οποίες 20 ανήκουν στην επαρχία Λευκωσίας, 22 στην επαρχία Λεμεσού και 5 στην επαρχία Λάρνακας].

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από δημοσίευμα σε κυπριακή εφημερίδα του Μαρτίου 1928:

“Σε κανένα μέρος του νησιού μας δεν θα βρει κανείς τόσο εργατικούς ανθρώπους όπως στην Πιτσιλιά. Κατοικούν στα πιο φτωχά και πιο άγονα μέρη της Κύπρου. Κατοικούν σε γη που τα ¾ της είναι σχεδόν εντελώς άγονη, πυριγενή πετρώματα απάνω στα οποία δεν μπορεί να βλαστήσει και να ζήσει το πιο ταπεινό χορτάρι. Κι όμως! Ο εργατικος Πίτσιλος που ’ναι υποχρεωμένος να ζήσει πάνω σε μια τέτοια γη, τόσο σκληρή μητέρα γη, με το σκληρό και δυνατό του χέρι, με τον αγιασμένον ιδρώτα του σπάζει τους βράχους αυτούς, συγκρατεί με δόμες βασανιστικές το χώμα που πολλές φορές κουβαλά στη ράχη του, και μεταβάλλει την άγονην αυτή γη σε γόνιμο περιβολάκι για να φυτέψει σ’ αυτό τα φυντούκια του, την καρυδιά του, τη μηλιά του, τις κληματαριές του, τις πατάτες του, το φασούλι του, για να φυτέψει το αμπέλι του, την αμυγδαλιά του, το δένδρο του. Είναι υποχρεωμένος να ζήσει έτσι. Η γη που έλαχε στα χέρια του τον αναγκάζει να δουλεύει πολύ και να πληρώνεται λίγο.

Εργατικοί

Σκυλί στη δουλειά ο Πίτσιλος αλλά και σκυλί στην οικονομία, την οικονομία που σχεδόν δεν έχει όρια, που είναι αφάνταστη. Και ο πιο πλούσιος να πούμε ―αν ταιριάζει η λέξη για Πίτσιλο― περιορίζει τις ανάγκες της ζωής του στο τελευταίο δυνατόν όριο για να περισσέψει κάτι, για να αγοράσει κανένα κομμάτι κτήμα στα παιδιά του.

Οι καφενόβιοι και οκνηροί, οι άσωτοι αυτοί του χρόνου, μετρούνται στο κάθε χωριό, στα δάκτυλα του ενός χεριού.

Διατροφή

Χειμώνα-καλοκαίρι, μέσα στις βροχές και τις παγωνιές του χειμώνα και μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού, πεθαίνει, ξεθεώνεται στη δουλειά άνδρας και γυναίκα, μικρός και μεγάλος, με τροφή το μαύρο κριθαρένιο ψωμί, τις ελιές που δεν τις έχει κι αυτές πάντα, το κρεμμύδι και το κρασί, τακτικό μόνον τον χειμώνα. εις την μαγειρική τους το κρέας είναι μια μεγάλη πολυτέλεια και το τρώνε μόνο κάθε Σήκωση και Πάσχα κι όχι όλες οι οικογένειες. Τρώνε χοιρινό κρέας! Η κάθε οικογένεια θα αναγιώσει ένα χοίρο 40-60 οκάδες κι αφού πωλήσει απ’ αυτόν τα λουκάνικα και χοιρομέρια θα τραφεί με το υπόλοιπο ένα ολόκληρο χρόνο! Γάλα, εκτός από περίπτωση αρρώστιας, δεν χρησιμοποιούν και στην αρρώστια ακόμα πρέπει να το επιβάλει ο γιατρός με βλαστημιές και τις φωνές. Είναι αρκετά λίγο ξινόγαλο που ξινίζει μονάχο του, αφού κάθε οικογένεια κατασκευάσει για το σπίτι 6-8 οκάδες χαλούμια και αναράδες και 5-6 οκάδες τραχανά για όλο το χρόνο. Σπουδαίο ρόλο στη μαγειρική παίζει η πατάτα και τα όσπρια. Λιτότητα απίστευτη κι όμως αληθινή.

Οικία

Τα σπίτια τους; Τρώγλες σωστές τα περισσότερα και τα ρούχα τους ράκη με τόσα κομμάτια πολλές φορές που δύσκολα διακρίνεις το αρχικό φόρεμα, όλα της εγχωρίου βοπμηχανίας. Ζωή βάσανο, ζωή μαρτύριο, ζωή που δεν μπορεί να τη ζήσει ανθρώπινον ον κι όμως την ζει ο Πίτσιλος χωρίς να μουρμουρά και πολύ-πολύ γι’ αυτήν”. (Πιτσιλιά 27.2.1928)

Πηγή:

1. Η Αλλη Κύπρος - Αγροτική ζωή