Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κονιά- Konia. Xωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 4 χμ. βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου.

Mε την μεταρρύθμιση του 2022 ενσωματώθηκε στον ευρύτερο Δήμο Ανατολικής Πάφου ο οποίος με έδρα τη Γεροσκήπου, αποτελείται από τον δήμο Γεροσκήπου και τις κοινότητες Αγίας Μαρινούδας, Αχέλειας, Κονιών και Τίμης.

Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022

Γεωγραφία

Τα Κονιά είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 190 μέτρων. Το ανάγλυφο έχει μια κλίση από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Το υψόμετρο στα ανατολικά φθάνει τα 320 μέτρα, πέφτει στα 190 μέτρα κοντά στον οικισμό και στα 100 μέτρα στα ανατολικά. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τα ρυάκια Λιμνάρκα, Μαρμαράες και Κακορκάκα.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι υφαλογενείς ασβεστόλιθοι, οι άμμοι, τα χαλίκια, οι ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, οι άργιλλοι και οι σερπεντινίτες. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα, ασβεστούχα και ξερορεντζίνες.

Τα Κονιά δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 480 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του χωριού καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια και λεμόνια), οι χαρουπιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι αμυγδαλιές, οι ροδιές, οι καρυδιές και λίγα λαχανικά.

Στα Kovιά, όπως και στην πόλη της Πάφου και στα πολύ γειτονικά χωριά, έχουν εκπονηθεί τοπικά πολεοδομικά σχέδια. Εξάλλου στα νοτιοδυτικά του χωριού δημιουργήθηκε η βιομηχανική ζώνη Πάφου - Κονιών.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Κονιά βρίσκονται πολύ κοντά στον κύριο δρόμο Πάφου - Επισκοπής (Πάφου). Στα βορειοανατολικά συνδέονται με το χωριό Μαραθούντα (περί τα 3 χμ.) και στα νοτιοδυτικά με την πόλη της Πάφου.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ονομασία

Μερικοί γράφουν το χωριό ως Κωνιά, θεωρώντας ότι η ονομασία του προέρχεται από τη λέξη κώννος (=άργιλλος) επειδή υπάρχουν στην περιοχή αργιλλώδη εδάφη. Ή ακόμη ότι προέρχεται από τη λέξη κώνος επειδή στην περιοχή υπάρχουν και λόφοι που έχουν κωνικό σχήμα. Ετυμολογώντας την ονομασία του χωριού, και θεωρώντας ότι προέρχεται από τη λέξη κώννος, ο Σίμος Μενάρδος γράφει: Κωννιά.

Αντίθετα, ο Ν.Γ. Κυριαζής γράφει: Κόνια. Επίσης στον επίσημο κατάλογο των ονομασιών των κυπριακών τοπωνυμίων που εξεδόθη από το κράτος το 1982, το χωριό αναγράφεται ως Κονιά. Πιθανώς η ονομασία με την επίσημη αυτή γραφή να προέρχεται από το αρχ. ρήμα κονίω ή κονιώ, που σημαίνει επιχρίζω, σουβαντίζω, ή από τη λέξη κονίαμα που σημαίνει επίχρισμα. Εξάλλου σε παλαιούς χάρτες το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Coni.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο τουλάχιστον από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, αν και δεν φαίνεται να σχετίζεται προς το αναφερόμενο από τον Λεόντιο Μαχαιρά (Χρονικόν, παρ. 194) Κονίος (το). Γράφει ο Μαχαιράς:... ἐφέραν γραφές τοῦ ρηγός [Πέτρου Α' ]  ἀπέ τόν καπετάνον τοῦ   Κούρικος [=της Κωρύκου στη Μικρά Ασία] καί ἀπέ τό Κονίος, λαλῶντα πῶς ὁ   μέγας Καραμάνος ἐμήνυσεν... κλπ. Ο R.M. Dawkins, στην έκδοση του Μαχαιρά (Οξφόρδη, 1932, Α', σ. 175) μεταφράζει το Κονίος ως Κονιά, αλλά είναι φανερό ότι εδώ ο μεσαιωνικός χρονογράφος εννοεί το Ικόνιο της Μικράς Ασίας.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιάκωβο τον Αδελφόθεο. Στην περιοχή του χωριού, ένα ξωκλήσι είναι αφιερωμένο στους αγίους Πέντε (=άγιοι Αυξέντιος, Ευγένιος, Ευστράτιος, Μαρδάριος και Ορέστης).

Κατά τον Ιερώνυμο Περιστιάνη πριν από την αγγλική κατοχή λειτουργούσε ιδιωτικό σχολείο «κοινών γραμμάτων» στο οποίο δίδασκε «παιδαγωγίαν» από το 1868 ως το 1872 ο παπά Αλέξης από τη Μαραθάσα. Δεύτερος γνωστός δάσκαλος από το 1872 ως το 1874 ήταν ο Κυριάκος Διάκος από την Τάλα, που ήταν λαϊκός αλλά γνώριζε βυζαντινή μουσική κι έψαλλε στην εκκλησία, γι' αυτό και τον ονόμασαν Διάκο.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια