Κοκκαλάρης
Με το όνομα κοκκαλάρης ή κοκκαλίας ή ακανθίας, είναι γνωστά στην Κύπρο 3 είδη σκυλόψαρων της ομοταξίας των Χονδριχθύων (Chondrichthyes), που περιλαμβάνει ψάρια με χόνδρινο σκελετό. Ανήκουν στην οικογένεια των Σκουαλιδών (Squalidae), χαρακτηρίζονται δε από τα δυο μυτερά και χοντρά αγκάθια που βρίσκονται στο εμπρόσθιο μέρος των ραχιαίων πτερυγίων τους, στα οποία οφείλουν και το όνομά τους, κοκκαλάρης. Τα 3 είδη είναι:
α) Squalus acanthias, (Linnaeus, 1758). Στην Ελλάδα είναι γνωστός με τα ονόματα κεντρώνι ή ακανθίας. Αγγλικά: Spur dog. Εμφανίζεται μάλλον σποραδικά στις κυπριακές θάλασσες, κυρίως σε βαθιά νερά. Το συνηθισμένο μήκος τους είναι 80 εκ., φθάνει όμως και τα 2 μέτρα. Έχει μακρουλό κυλινδρικό σώμα, αμυγδαλωτά μάτια, 5 μικρές βραγχιακές σχισμές σε κάθε πλευρά της κεφαλής και μικρά, σχετικά ακίνδυνα, δόντια με λεία επιφάνεια. Το πρώτο από τα δυο ραχιαία πτερύγιά του είναι λίγο μεγαλύτερο από το δεύτερο. Μπροστά από κάθε ραχιαίο πτερύγιο, έχει από ένα χοντρό και μυτερό αγκάθι. Η ουρά του είναι μεγάλη και ισχυρή. Η ράχη και τα πλευρά του είναι γκριζωπά με στρογγυλά άσπρα σημάδια. Η κοιλιά του είναι ασπριδερή. Ζει κυρίως σε βαθιά νερά, όπου τρέφεται με ψάρια, μαλάκια και μαλακόστρακα. Το κρέας του είναι σχετικά νόστιμο και τρώγεται βραστό, τηγανητό ή σκορδαλιά. Ψαρεύεται με σκυλόδιχτα, χοντρά παραγάδια και με τις τράτες.
β) Squalus ferndinus, (Molina, 1782). Στην Ελλάδα είναι επίσης γνωστός με τα ονόματα κεντρώνι ή ακανθίας. Αγγλικά: Blainville's dog fish. Εμφανίζεται πολύ συχνά στις κυπριακές θάλασσες, κυρίως σε βαθιά νερά. Το συνηθισμένο μήκος του είναι 70 εκ., φθάνει όμως και το ένα μέτρο περίπου. Έχει μακρουλό κυλινδρικό σώμα, αμυγδαλωτά μάτια, 5 μικρές βραγχιακές σχισμές σε κάθε πλευρά της κεφαλής και μικρά, σχετικά ακίνδυνα δόντια, με λεία επιφάνεια. Το πρώτο από τα δυο ραχιαία πτερύγιά του είναι λίγο μεγαλύτερο από το δεύτερο. Μπροστά από κάθε ραχιαίο πτερύγιο έχει από ένα χοντρό και μυτερό αγκάθι. Η ουρά του είναι μεγάλη και ισχυρή. Η ράχη και τα πλευρά του είναι γκρίζα σκούρα προς το γκριζοκαφέ, και η κοιλιά του ασπριδερή. Ζει κυρίως σε βαθιά νερά, όπου τρέφεται με ψάρια, μαλάκια και μαλακόστρακα. Τα κρέας του είναι σχετικά νόστιμο και τρώγεται βραστό, τηγανητό ή σκορδαλιά. Ψαρεύεται με σκυλόδιχτα, χοντρά παραγάδια και τράτες.
γ) Oxynotus centrina, (Linnaeus, 1758). Στην Ελλάδα είναι γνωστός με το όνομα γουρουνόψαρο. Αγγλικά: Angular rough shark. Εξαιρετικά σπάνιο είδος στα κυπριακά νερά. Τον Μάιο του 1985 πιάστηκε ένας στον κόλπο της Λάρνακας σε βάθος 50 οργιών περίπου, και ήταν μήκους 50 εκ. Το συνηθισμένο μήκος του είναι ένα μέτρο, φθάνει όμως και το 1,50 μέτρο περίπου. Έχει κοντόχοντρο σώμα που θυμίζει το σχήμα των καρχαριών, μικρό πλακωτό κεφάλι τια, 5 μικρές βραγχιακές σχισμές σε κάθε πλευρά της κεφαλής και πολύ μικρό στόμα με μικρά μυτερά δόντια. Η όψη του θυμίζει επίσης κάπως τον χοίρο. Τα δυο ραχιαία πτερύγιά του έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος. Από κάθε πτερύγιο ξεπηδά και ένα μικρό αλλά σχετικά χοντρό αγκάθι. Η ουρά του είναι πλατιά, χονδρή και ισχυρή. Το δέρμα του είναι εξαιρετικά χοντρό και μοιάζει με «γούνα» από σκληρό γυαλόχαρτο. Το χρώμα του είναι σκούρο καφέ στη ράχη και πιο ανοικτό στην κοιλιά. Ψαρεύεται με σκυλόδιχτα, χοντρά παραγάδια και με τις τράτες.
Και τα 3 είδη που αναφέρθηκαν είναι επικίνδυνα μόνον εξαιτίας των δυο χονδρών ραχιαίων αγκαθιών τους, τα οποία έχουν δηλητηριώδεις αδένες. Συγκεκριμένη αναφορά γίνεται στο είδος Squalus acanthias. Ο κίνδυνος συνίσταται στις κινήσεις που κάνουν για να απελευθερωθούν όταν πιαστούν, οπότε μπορεί να προξενήσουν σοβαρά τραύματα με τα αγκάθια τους. Πολλές φορές, απρόσεκτοι έχουν τραυματισθεί αρκετά σοβαρά. Υπό άλλες συνθήκες είναι εντελώς ακίνδυνοι. (Βλέπε επίσης το λήμμα σσ‘υλλόψαρον).
Φώτο Γκάλερι
