Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τραχώνι- Trachoni. Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μεσαορίας, περί τα 13 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Λευκωσίας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Το Τραχώνι είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 105 μέτρων, το δε τοπίο του είναι καμπίσιο με μια μικρή κλίση από τα βόρεια προς τα νότια. Το υψόμετρο από τα 120 μέτρα στα βόρειά του σύνορα, μειώνεται στα 105 μέτρα στον οικισμό και στα 90 μέτρα στα νότιά του σύνορα.

Γεωολογία

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου που αποτελούνται από άμμους, χαλίκια και αργίλλους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη.

Το Τραχώνι δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 360 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι ελιές και λίγα εσπεριδοειδή.

Όσον αφορά τη κτηνοτροφία, το 1973 εκτρέφονταν 198 πρόβατα, 165 κατσίκες, 78 αγελάδες, 16 βόδια και 1.950 πουλερικά.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Τραχώνι βρίσκεται δίπλα στον καινούργιο δρόμο Λευκωσίας-Αμμοχώστου που το συνδέει με τα δυο μεγάλα αστικά κέντρα. Συνδέεται επίσης στα βόρεια με το Νέο Χωριό (περί το 1 χμ.) και στα νοτιοανατολικά με το χωριό Παλαίκυθρον (περί τα 2 χμ.).

Πληθυσμός

Το χωριό, λόγω κυρίως της μικρής του απόστασης από το αστικό κέντρο της Λευκωσίας, γνώρισε σχεδόν συνεχή πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι το 1973. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Όλοι οι κάτοικοί του προσφυγοποιήθηκαν μετά την τουρκική εισβολή του 1974.

Βλέπε λήμμα: Πρόσφυγες

Η ονομασία του χωριού έχει αρχαία ελληνική προέλευση. Δες Τραχώνι Λεμεσού και φανερώνει ότι τούτο πιθανότατα ήταν ιδρυμένο κατά τα Βυζαντινά χρόνια.

Ιστορικά στοιχεία

Σε παλαιούς χάρτες το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Traconi αλλά και ως Tracani. Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να τουρκοποιήσουν όλα τα ελληνικά τοπωνύμια των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου, μετονόμασαν το χωριό σε Demirhan.

Το Τραχώνι ήταν φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εγκαταλειμμένο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, κτίσμα του 15ου αιώνα, αρχικά λατινικό που αργότερα μετετράπη σε τζαμί και τελικά εγκαταλείφθηκε. Ο R. Gunnis (1936) γράφει πως επί ημερών του εχρησιμοποιείτο ακόμη ως στάβλος, όμως τότε διασώθηκε.  Άλλη εκκλησία, αφιερωμένη στην Παναγία, είναι αρκετά ωραίο κτίσμα του 17ου αιώνα.

Βλέπε λήμμα: Κυπριακός σιδηρόδρομος

Από την περιοχή του χωριού περνούσε ο κυπριακός σιδηρόδρομος (γραμμή Λευκωσίας-Αμμοχώστου) κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Μετά την προσφυγοποίηση των κατοίκων του Τραχωνιού το καλοκαίρι του 1974, λόγω της τουρκικής εισβολής, σ' αυτό εγκαταστάθηκαν Τουρκοκύπριοι και έποικοι από την Τουρκία. Είκοσι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι του χωριού παραμένουν αγνοούμενοι από το καλοκαίρι του 1974.

Βλέπε λήμμα: Αγνοούμενοι

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια