Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι δήμος της επαρχίας Λεμεσού. Mε την μεταρρύθμιση του 2022 ο Άγιος Αθανάσιος ενσωματώθηκε στον ευρύτερο Δήμο της Ανατολικής Λεμεσού μαζί με το Δήμο Γερμασόγειας, και τις κοινότητες Αγίου Τύχωνα, Ακρούντας, Μαθικολώνης, Μουτταγιάκας και Φοινικαριών και Αρμενοχωρίου.

 

Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022

 

 

 

Γεωγραφία

Ο Άγιος Αθανάσιος πριν γίνει δήμοςτο 1986  ήταν χωριό, περί τα 4 χμ. βόρεια της πόλης της πόλης. Καταλαμβάνει διοικητική έκταση 1.450 περίπου εκταρίων.

Ο    Άγιος Αθανάσιος είναι κτισμένος σε μέσο υψόμετρο 80 μέτρων. Το τοπίο του χωριού έχει μια κλίση προς τη θάλασσα. Κοντά στα βόρειά του σύνορα το υψόμετρο φθάνει τα 450 μέτρα.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική του έκταση κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (ψαμμίτες, μάργες και κρητίδες), οι προσχώσεις αναβαθμίδων και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν κοκκινοχώματα (τέρρα ρόζα), ξερορεντζίνες, ασβεστούχα και προσχωσιγενή εδάφη.

 

Ο Άγιος Αθανάσιος δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 450 χιλιοστόμετρα. Παλαιότερα οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία, καλλιεργούσαν σιτηρά και παρήγαν πολλά χαρούπια . Η περιοχή προσφερόταν επίσης για κτηνοτροφία, ενώ αρκετοί κάτοικοι ασχολούνταν με τη λατόμευση γυψόπετρας και τη γνωστή πέτρα ματσαγγάνα, που εχρησιμοποιείτο για το κτίσιμο κατοικιών και εκκλησιών. Μια άλλη ομάδα κατοίκων ασχολείτο με κατασκευή ασβέστη,ενώ στην περιοχή υπήρχαν πολλά λατομεία (βίνες) και πολλά καμίνια ασβεστοποιίας. Παράλληλα πολλοί κάτοικοι ήταν ξυλοκόποι και τροφοδοτούσαν την πόλη της Λεμεσού με καυσόξυλα.

 

Βιομηχανική ανάπτυξη

Σήμερα η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα του Αγίου Αθανασίου είναι η βιομηχανική. Είναι πολύ λίγα τα χωριά της Κύπρου που είχαν ανεπτυγμένα τόσα είδη βιομηχανίας και τόσες πολλές βιομηχανικές μονάδες. Στην περιοχή του δημιουργήθηκαν και λειτουργούν μια βιομηχανική περιοχή και μια βιομηχανική ζώνη, στην οποία λειτουργούν πέραν των 110 βιομηχανικών μονάδων με εργατικό δυναμικό που ξεπερνά τις 2500. Τα κυριότερα είδη βιομηχανίας που αναπτύχθηκαν είναι η ζαχαροπλαστική, η μακαρονοποιία, τα είδη διατροφής, η ποτοποιία, τα κεντήματα, η υποκαμισοποιία, τα ξυλουργεία, η ραπτική εσωρούχων, η βαλιτσοποιία, οι χημικές βιομηχανίες, τα μωσαϊκά, τα μεταλλικά έπιπλα και σκεύη, η κατασκευή σκαφών και λέμβων, οι φωτεινές επιγραφές, τα ηλεκτρικά είδη, η κατασκευή κουμπιών κ.α.

 

Στη νοτιοανατολική παραλιακή περιοχή του Αγίου Αθανασίου, γνωστή ως «Αγιο Γιωρκούδι-Φραγκούδι» βρίσκονται ξενοδοχεία, τουριστικά διαμερίσματα και πολλές τουριστικές και άλλες επιχειρήσεις, υπηρεσίες, εμπορικά κέντρα. Παράλληλα παρατηρείται μια σημαντική ανάπτυξη στις υπηρεσίες , κέντρα αναψυχής , εστιατόρια , τράπεζες και καταστήματα.

 

Ένα σημαντικό μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Αγίου Αθανασίου απασχολείται στις τοπικές βιομηχανίες, τη γεωργία, τη κτηνοτροφία, τις κατασκευές, τις μεταφορές, τα εστιατόρια και τις μονάδες μικροεμπορίου που λειτουργούν στην περιοχή του. Το υπόλοιπο μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, διακινείται καθημερινά για εργοδότηση στην πόλη της Λεμεσού.

 

Συγκοινωνίες

Από συγκοινωνιακής απόψεως, ο Άγιος Αθανάσιος συνδέεται στα νότια με το γειτονικό προάστιο της Μέσα Γειτονιάς (περί το 1 χμ.) και μέσω του με την πόλη της Λεμεσού. Ο νέος δρόμος Λευκωσίας - Λεμεσού περνά από τα νότιά του και το χωρίζει από τη Μέσα Γειτονιά.

 

Η πολύ μικρή απόσταση του χωριού από το αστικό κέντρο της Λεμεσού, η μεγάλη βιομηχανική του ανάπτυξη και οι προσοδοφόρες γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, υπήρξαν παράγοντες που συνέβαλαν αποφασιστικά και στην πληθυσμιακή του αύξηση. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

 

1881	172	κάτοικοι
1891	249	κάτοικοι
1901	280	κάτοικοι
1911	372	κάτοικοι
1921	467	κάτοικοι
1931	529	κάτοικοι
1946	759	κάτοικοι
1960	1.183	κάτοικοι
1973	1.408	κάτοικοι
1976	2.279	κάτοικοι
1982	5.899	κάτοικοι
1992	6.930	κάτοικοι
2001	5.083	κάτοικοι
2011	14.347
2021	16.563

 

Οι πληθυσμιακές αυξήσεις μετά το 1974 οφείλονται επίσης, σε μεγάλο βαθμό, στην εγκατάσταση μεγάλου αριθμού Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Στην περιοχή του χωριού δημιουργήθηκαν δυο κυβερνητικοί οικισμοί στέγασης προσφύγων. Οι οικισμοί αυτοί είναι εκείνοι της Λινόπετρας και του Αγίου Αθανασίου. Σήμερα (2009) ο πληθυσμός του Αγίου Αθανασίου υπολογίζεται ότι ξεπερνά τις 13.000.

 

Βλέπε λήμμα: Πρόσφυγες

 

Ονομασία

Το χωριό πήρε το όνομά του από τον μεγάλο ιεράρχη της Αλεξανδρείας Αθανάσιο, τον νικητή του Αρείου στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.) σε συνεργασία, κατά την κυπριακή εκκλησιαστική παράδοση, με τον Κύπριο επίσκοπο Τρεμιθούντος Σπυρίδωνα. Προφανώς η δόξα του αγίου Αθανασίου και η συντηρητικότητα των Κυπρίων στα θρησκευτικά θέματα υπήρξαν οι λόγοι της ονομασίας του χωριού με το όνομα του μεγάλου ιεράρχη ο οποίος από νωρίς μπήκε στο εορτολόγιο της Ορθοδοξίας. Εξάλλου η γειτνίαση και οι στενές σχέσεις Αλεξανδρείας και Λεμεσού, στις οποίες περιλαμβάνεται και η ανάρρηση του Αμαθουσίου («Λεμεσιανού») αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος στον πατριαρχικό θρόνο Αλεξανδρείας στις αρχές του 7ου μ.Χ. αιώνα, πιθανόν να συνέβαλαν στην ονομασία του χωριού, που δεν είναι γνωστό από πότε ακριβώς είναι ιδρυμένο.

 

Βλέπε λήμμα: Ιωάννης ο Ελεήμων

 

Ιστορικά στοιχεία

Μπορούμε όμως να θεωρήσουμε βέβαιη την υπόθεση ότι το χωριό είχε ιδρυθεί κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Σήμερα το χωριό έχει άκομψη μεγάλη εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και κοντά άλλη, αγροτικού ρυθμού, εκκλησία του 18ου αιώνα, αφιερωμένη στον άγιο Μηνά. Περί τα 5 χμ. στα βόρεια βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας Σφαλαγγιώτισσας.

 

Σύμφωνα προς τοπική παράδοση, κατά τον 17ο αιώνα ζούσαν ή είχαν εγκατασταθεί στο χωριό και Τούρκοι, που όμως ο προστάτης του άγιος Αθανάσιος δεν τους ήθελε και τους ανάγκασε να φύγουν. Ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είχαν κατοικήσει ποτέ Τούρκοι στο χωριό, το οποίο φαίνεται ότι είχε παραμείνει, καθ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αμιγώς ελληνικό.

 

Στην περιοχή του χωριού βρέθηκαν αρχαία ασβεστολιθική επιγραφή και μερικά άλλα αρχαία αντικείμενα. Οι ασβεστολιθικές πέτρες για οικοδομικούς σκοπούς λατομεύονταν από την περιοχή του Αγίου Αθανασίου και της γειτονικής Αγίας Φύλας από το 1880 και εξής. Μεταξύ των δυο χωριών ρέει το ρυάκι Βαθυάς. Σε σημεία της κοίτης του είναι ακόμη ορατά μερικά ερείπια που πιθανόν να είναι των Μεσαιωνικών χρόνων.

 

Ο G. Jeffery, που επισκέφθηκε τον Άγιο Αθανάσιο στις αρχές του 20ού αιώνα, γράφει ότι τόσο ο οικισμός αυτός όσο κι εκείνος της Μέσα Γειτονιάς ήσαν χωρίς ενδιαφέρον.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια