Εσπεράντο
Διεθνής Τεχνητή γλώσσα
Η Εσπεράντο είναι μια Διεθνής τεχνητή γλώσσα που κατασκευάστηκε το 1887 από τον πολωνοεβραίο γιατρό Λουδοβίκο Λάζαρο Ζάμενχοφ, (Doktoro Esperanto) από στοιχεία ευρωπαϊκών γλωσσών. Σχεδιάστηκε με τρόπο τέτοιο ώστε να είναι εύκολη στην εκμάθηση από τους Ευρωπαίους για να διευκολύνει την ενδοευρωπαϊκή επικοινωνία.
Η Εσπεράντο είχε συνεχόμενη χρήση από μια κοινότητα που υπολογίζεται μεταξύ 100.000 και 2 εκατομμυρίων ομιλητών για παραπάνω από έναν αιώνα και, κατά προσέγγιση, χιλίων ανθρώπων που την έχουν ως μητρική γλώσσα. Αν και καμία χώρα δεν την έχει υιοθετήσει ως επίσημη γλώσσα, τουλάχιστον μία μεγάλη μηχανή αναζήτησης, η Google, προσφέρει αναζήτηση για σχετικές ιστοσελίδες μέσω πύλης στην Εσπεράντο. Η Βικιπαίδεια στην Εσπεράντο περιείχε πάνω από 304.000 λήμματα τον Οκτώβριο του 2021.
Συντακτικό
Η Εσπεράντο βασίζεται κυρίως στο συντακτικό υλικό των λατινογενών γλωσσών. Χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο και έχει φωνητική προφορά ενώ όλες οι λέξεις τονίζονται στην παραλήγουσα. Είναι εύκολη, με γραμματική που περιλαμβάνει 16 κύριους κανόνες. Η εκμάθησή της είναι δυνατή μετά από σπουδή 12-18 μηνών, σε εβδομαδιαία μαθήματα της μιάμισης ώρας. θεωρείται απλή, προσιτή σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας και μόρφωσης, πλήρης και εκφραστική, όσο όλες οι γλώσσες του κόσμου, με πλούσια πρωτότυπη και μεταφρασμένη λογοτεχνία.
Ο δημιουργός της Λουδοβίκος Ζάμενχοφ
Η Εσπεράντο αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1870 και στις αρχές της δεκαετίας του 1880 από τον Λουδοβίκο Ζάμενχοφ, έναν Εβραίο οφθαλμίατρο από το Μπιαλίστοκ, που ήταν την εποχή εκείνη τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με δικά του λόγια, ο Ζάμενχοφ δημιούργησε αυτή τη γλώσσα για να προαγάγει την αρμονία μεταξύ ανθρώπων από όλες τις χώρες. Τα αισθήματά του για την επικρατούσα κατάσταση στο Μπιαλίστοκ μπορούν να σταχυολογηθούν από ένα απόσπασμα από το περίφημο γράμμα του στον Νικολάι Μπορόβκο:
Το μέρος που γεννήθηκα και πέρασα την παιδική μου ηλικία κατεύθυνε όλους τους μελλοντικούς μου αγώνες. Στο Μπιαλίστοκ οι κάτοικοι ήταν χωρισμένοι σε τέσσερις ξεχωριστές εθνότητες: Ρώσοι, Πολωνοί, Γερμανοί και Εβραίοι. Κάθε μία από αυτές μιλούσε τη δική της γλώσσα και έβλεπε όλες τις άλλες ως εχθρούς. Σε μια τέτοια πόλη μια ευαίσθητη φύση αισθάνεται πιο έντονα απ΄ οπουδήποτε τη μιζέρια που προκαλείται από τον γλωσσικό διαχωρισμό και βλέπει σε κάθε βήμα ότι η πολλαπλότητα των γλωσσών είναι η πρώτη, ή τουλάχιστον η πιο καθοριστική βάση για τον διαχωρισμό της ανθρώπινης οικογένειας σε ομάδες εχθρών. Ανατράφηκα ως ένας ιδεαλιστής και διδάχτηκα από μικρός ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια, ενώ έξω στο δρόμο σε κάθε μου βήμα αισθανόμουνα ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι, μόνο Ρώσοι, Πολωνοί, Γερμανοί, Εβραίοι και ούτω καθεξής. Αυτό υπήρξε πάντα ένα μεγάλο βάσανο στο παιδικό μου μυαλό, αν και πολλοί άνθρωποι μπορεί να χαμογελούν με μια τέτοια «ανησυχία για τον κόσμο» από ένα παιδί. Μέχρι εκείνη τη στιγμή θεωρούσα ότι οι «ενήλικοι» ήταν παντοδύναμοι, έτσι συχνά έλεγα στον εαυτό μου ότι όταν μεγαλώσω με βεβαιότητα θα εξαφανίσω αυτό το κακό. (Λ.Λ. Ζάμενχοφ σε ένα γράμμα προς κάποιον Ν. Μπορόβκο, το 1895)
Μετά από δέκα χρόνια ανάπτυξης, τα οποία ο Ζάμενχοφ πέρασε μεταφράζοντας λογοτεχνία στην Εσπεράντο αλλά και γράφοντας πρωτότυπη πρόζα και ποίηση, δημοσιεύθηκε το το πρώτο βιβλίο για τη γραμματική της Εσπεράντο (Unua Libro/Ουνούα Λίμπρο: Πρώτο Βιβλίο) στη Βαρσοβία το Ιούλιο του 1887. Ο αριθμός των ομιλητών αυξήθηκε ραγδαία τις αμέσως επόμενες δεκαετίες, κατ΄ αρχάς κυρίως στη Ρωσική Αυτοκρατορία και στην Ανατολική Ευρώπη, μετά στη Δυτική Ευρώπη, στην Αμερική, την Κίνα, και την Ιαπωνία. Στα πρώτα χρόνια, οι ομιλητές της Εσπεράντο διατηρούσαν επαφή κυρίως μέσω αλληλογραφίας και διαφόρων περιοδικών, αλλά το 1905 το πρώτο Παγκόσμιο συνέδριο για την Εσπεράντο πραγματοποιήθηκε στη Βουλώνη, στη Γαλλία. Από τότε τα παγκόσμια συνέδρια πραγματοποιούνται σε διαφορετικές χώρες κάθε χρόνο, εκτός της περιόδου που διήρκεσαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, τα συνέδρια αυτά παρακολουθεί ένας αριθμός ανθρώπων κατά μέσον όρο από 2.000 έως 6.000.
Σύστημα γραφής
Η Εσπεράντο γράφεται με παραλλαγή του λατινικού αλφαβήτου και περιλαμβάνει έξι γράμματα με διακριτικά: ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ (με περισπωμένη/οξυβαρεία) και ŭ (με βραχεία). Το αλφάβητό της δεν περιλαμβάνει τα γράμματα q, w, x, ή y, εκτός από τις περιπτώσεις που έχουμε μη ενσωματωμένα ξενικά ονόματα. Στα ενσωματωμένα ονόματα, αυτά τα γράμματα αντικαθιστούνται με άλλα, που παράγουν παρόμοιους ήχους (π.χ. (αγγλικά) Mexico > (εσπεράντο) Meksiko).
Το 28-γράμματο αλφάβητο είναι:
a b c ĉ d e f g ĝ h ĥ i j ĵ k l m n o p r s ŝ t u ŭ v z
Η Εσπεράντο έχει 22 σύμφωνα, 5 φωνήεντα και 2 ημίφωνα που συνδυάζονται με τα φωνήεντα για να σχηματίσουν 6 διφθόγγους.
Αριθμός ομιλητών- Χρήση
Παρ' ότι δεν έχει αναγνωριστεί από διεθνείς οργανισμούς, χρησιμοποιείται στο εμπόριο, την αλληλογραφία, τις πολιτιστικές ανταλλαγές, σε συνέδρια, τη λογοτεχνία, την τηλεόραση και σε ραδιοφωνικές εκπομπές.Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι η εκμάθηση της Εσπεράντο μπορεί να προσφέρει καλή βάση για την εκμάθηση γλωσσών γενικότερα. Η Εσπεράντο είναι επίσης γλώσσα διδασκαλίας σε ένα πανεπιστήμιο, τη Διεθνή Ακαδημία Επιστημών του Αγίου Μαρίνου.
Το 2017, ο υποψήφιος για διδακτορικό Svend Nielsen υπολόγισε πως υπήρχαν 63.000 ομιλιτές της Εσπεράντο παγκοσμίως, λαμβάνοντας δεδομένα από διάφορες οργανώσεις, ιστοσελίδες με την Εσπεράντο και στατιστικά εθνικών απογραφών. Όμως, ο Sten Johansson διαφωνεί με τα δεδομένα και πως έχουν μεγάλο περιθώριο λάθους, κάτι το οποίο ο Nielsen συμφωνεί. Και οι δύο δήλωσαν, όμως, ότι αυτός ο νέος αριθμός είναι πιθανώς πιο ρεαλιστικός από νωρίτερες προβλέψεις.
Η εσπεράντο μπορεί να είναι τεχνητή, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι μια «ζωντανή» γλώσσα. Ενδεικτικό της εξάπλωσής της είναι ότι διδάσκεται σε 125 πανεπιστήμια 28 χωρών. Εχει τη δική της κουλτούρα και τη δική της ιστορία. Στην εσπεράντο έχει μεταφραστεί τεράστιος αριθμός λογοτεχνικών και άλλων έργων, από τον Ομηρο και τον Πλάτωνα ως τον Σαίξπηρ και τον Τολστόι. Το πιο ενδιαφέρον ωστόσο είναι ότι υπάρχει πρωτογενής πολιτισμική παραγωγή στην ίδια την εσπεράντο: ποίηση και πεζά, θεατρικά έργα, στίχοι ροκ και ποπ μουσικής, ραδιοφωνικές εκπομπές.
Σήμερα, η UEA (Universal Esperanto Association – Παγκόσμια Ένωση Εσπεράντο) έχει περισσότερα από 15.000 μέλη σε 121 χώρες και διοργανώνει ετήσια παγκόσμια συνέδρια. Το διαδίκτυο συνδέει νέους Εσπεραντιστές μέσω φόρουμ, κοινωνικών μέσων, ομάδων WhatsApp και ηλεκτρονικών λεξικών. Αυτή η κοινότητα προσελκύει νέους ανθρώπους. Στον σύγχρονο ενσύρματο, ψηφιακό κόσμο, η Εσπεράντο δείχνει να αναβιώνει. Η E@I μια καινούργια οργανωμένη ομάδα νέων, χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να παρέχει δωρεάν και άμεση πρόσβαση στην Εσπεράντο. Αρκετές εκατοντάδες ιστολόγια προωθούν τα Εσπεραντικά βιβλία, τα παιχνίδια, τη μουσική. Στο διαδίκτυο βρίσκει κανείς χιλιάδες σελίδες. Περισσότεροι από 100.000 μαθητές χρησιμοποιούν το lernu!, τον δωρεάν ιστότοπο Esperanto που έχει δημιουργήσει η E@I και 750.000 χρησιμοποιούν το Duolingo. Σήμερα, περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν την Εσπεράντο από ποτέ.
Πηγή
Βικιπαίδεια- Εσπεράντο
Φώτο Γκάλερι
