Μοδινός Αλέκος

Ηγέτης του γκέι ακτιβισμού στην Κύπρο

Ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Ο Αλέκος Μοδινός γεννήθηκε στη Λευκωσία την 31η Αυγούστου 1933 και είναι ο πρώτος άνθρωπος που ασχολήθηκε με τον γκέι ακτιβισμό στην Κύπρο και που συνέβαλε σημαντικά στην αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στην Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του 90’

» Βλέπε βίντεο: Ο Αλέκος Μοδινός για την Παγκόσμια μέρα ηλικιωμένων

Ιστορικό

Στις 25 Μαΐου 1989, ο αρχιτέκτονας Αλέκος Μοδινός χρησιμοποιώντας το δικαίωμα της ατομικής αναφοράς που παρέχει το άρθρο 25 της προ-1998 εκδοχής της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), υπέβαλε αίτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υποστηρίζοντας ότι η διατήρηση σε ισχύ διατάξεων του Ποινικού Κώδικα της Κυπριακής Δημοκρατίας που ποινικοποιούσαν ιδιωτικές ομοφυλοφιλικές σχέσεις συνιστούσε μια αδικαιολόγητη παρέμβαση στο δικαίωμά του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής σύμφωνα με το άρθρο 8 της Σύμβασης. Στη συνέχεια, η Επιτροπή παρέπεμψε το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), το οποίο οδήγησε στην έκδοση απόφασης στις 22 Απριλίου 1993 υπέρ του ενάγοντος (υπόθεση Modinos v . Cyprus, 1993)

Νομοθεσία στην Κύπρο

Η αποποινικοποίηση της σεξουαλικής επαφής μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου δεν θα μπορούσε πλέον να αποφευχθεί, δεδομένου ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣτΕ) προειδοποίησε την Κυπριακή Δημοκρατία ότι η μη συμμόρφωση με την απόφαση του ΕΔΑΔ θα σήμαινε αποπομπή και θα έθετε σε κίνδυνο την εκτέλεση απόφασης του 1996 σχετικά με το ζήτημα της τουρκικής παρέμβασης και κατοχής. Συνεπώς, στις 21 Μαΐου 1998, το κοινοβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας αναγκάστηκε να αποποινικοποιήσει τη σεξουαλική επαφή μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου εν μέσω έντονης αντιπολίτευσης από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου, λίγες μόνο ημέρες πριν την προθεσμία της 29ης Μαΐου 1998 που έδωσε το Συμβούλιο της Ευρώπης στην ΚΔ για να συμμορφωθεί με την ενέργεια που διέταξε το ΕΔΑΔ (PlanetOut, 1998) . Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι 11 από τα 56 μέλη του κοινοβουλίου προέβησαν σε διαμαρτυρία για την ψηφοφορία, με μερικούς να συμμετέχουν μαζί με τους διαδηλωτές έξω από τη Βουλή . Ο νόμος εγκρίθηκε τελικά με 36 ψήφους υπέρ και 8 ψήφους κατά. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι χρειάστηκαν άλλα δυο χρόνια για να αφαιρεθούν σκόπιμα προσβλητικοί όροι που περιέγραφαν τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις - «αφύσικη ακολασία» - από τη νέα νομοθεσία, και μόνο μετά από περαιτέρω απειλές από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το 2002, το κοινοβούλιο απέσυρε ένα άλλο επίμαχο σημείο, εξισώνοντας την ηλικία συναίνεσης για ετεροφυλόφιλους και ομοφυλόφιλους στα 17 έτη. Πριν από αυτό, τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια ηλικίας 16 ετών και άνω θεωρούνταν συναινούντες ενήλικες, ενώ οι ομοφυλόφιλοι έπρεπε να περιμένουν έως ότου ήταν 18 για να παραμείνουν εντός του νόμου (Ευριπίδου, 2013, Καμένου, 2011, Καμένου, 2012, Καμένου, 2016)

Στο βορά

Στο κατεχόμενο κομμάτι υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση στο βορρά, η αλλαγή πήρε ακόμη περισσότερο χρόνο να έρθει . Η σεξουαλική επαφή μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου δεν αποποινικοποιήθηκε μέχρι το 2014, καθιστώντας το βόρειο τμήμα της Κύπρου το τελευταίο κομμάτι ευρωπαϊκού εδάφους, όπου η ομοφυλοφιλία ήταν ορισμένη ως «αφύσικη ακολασία» και ο «σοδομισμός» τιμωρείτο με φυλάκιση.

Τιμητική εκδήλωση

Δυο δεκατίες μετά και συγκεκριμένα στις 16 Δεκεμβρίου 2013 ο Αλέκος Μοδινός τιμήθηκε για τον αγώνα του και την κληρονομιά που αφήνει πίσω του όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κύπρο. Μάλιστα είχε την χαρά να ακούσει επίσημα από την κυβέρνηση της Κύπρου ότι προωθούνται νομοσχέδια για το σύμφωνο συμβίωσης και την ποινικοποίηση των ομοφοβικών ρητορειών.

Η εκδήλωση διοργανώθηκε στην Πύλη Αμμοχώστου από το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, την Οργάνωση Accept-ΛΟΑΤ Κύπρου και το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως.

Η εκδήλωση άνοιξε με προβολή οπτικογραφημένου μηνύματος του Michael Cashman, Ευρωβουλευτή και Συμπροέδρου της Διακομματικής Ομάδας για τα Δικαιώματα των ΛΟΑΤ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

» Βλέπε βίντεο: Η Κυπριακή κοινωνία αγνοούσε το θέμα

Σε χαιρετισμό της η Αλεξάνδρα Ατταλίδου, Αν. Επικεφαλής του Γραφείο του ΕΚ, υπέδειξε ότι το ΕΚ διαισθανόμενο ότι σε αρκετές κοινωνίες της Ευρώπης υπάρχει μεγάλο πρόβλημα προκατάληψης έναντι των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ ατόμων προχώρησε στην έγκριση των σχετικών ψηφισμάτων το 2007 όσο και το 2012. Παράλληλα θέλοντας να καταδείξει στους νεότερους το μέγεθος του εγχειρήματος και του επιτεύγματος του Αλέκου Μοδινού, ανέφερε ότι το νομικό κατάλοιπο της βρετανικής αποικιοκρατίας σε σχέση με την ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας παραμένει ακόμα εφιάλτης για Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας.

Σε δική του παρέμβαση ο Κώστας Γαβριηλίδης, Πρόεδρος της Accept-ΛΟΑΤ Κύπρου, υπενθύμισε ότι όταν θα ψηφιζόταν η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας κληρικοί και πλήθος κόσμου διαμαρτυρόταν έξω από τη Βουλή και πρόσθεσε ότι είδε ανθρώπους να διαμαρτύρονται σε κάτι το οποίο δεν τους επηρέαζε πραγματικά.

Στο πλαίσιο της ομιλίας του ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης που υπερασπίστηκε τον Αλέκο Μοδινό στο ΕΔΑΔ είπε πως η λέξη Μοδινός για τον ίδιο αντικατοπτρίζει το θάρρος την αγωνιστικότητα, την πραότητα, και την αποτελεσματικότητα της δικαστικής διεκδίκησης στην Ευρώπη λέγοντας ότι ο Μοδινός έγινε το σύμβολο της διεκδίκησης των ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον του καταπιεστικού κράτους.

Πηγές:

Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης