Κηφεύς
Αρχηγός αποίκων από την Αχαΐα της Πελοποννήσου που μετείχε, μαζί με τον Πράξανδρο από τη Λακωνία, στον αποικισμό της Κύπρου από τους Αχαιούς μετά τα Τρωικά. Σε αρχαίες φιλολογικές πηγές ο Πράξανδρος αναφέρεται ως ο ιδρυτής της Λαπήθου, στη βόρεια ακτή της Κύπρου. Οι πηγές όμως δεν διασώζουν ποια πόλη ίδρυσε στην Κύπρο ο Κηφεύς. Πιθανώς σχετίζεται με τη γειτονική προς τη Λάπηθο πόλη της Κερύνειας, της οποίας η ονομασία διασώζει την ονομασία αρχαίας μικρής πόλης της Αχαΐας, απ' όπου δηλαδή καταγόταν ο Κηφεύς.
Από τους αρχαίους συγγραφείς, αναφορά στον Κηφέα και στον Πράξανδρο κάνει ο Λυκόφρων (Ἀλεξάνδρα, 586 -591), γράφοντας:
...Κηφεὺς δὲ καὶ Πράξανδρος, οὐ ναυκληρίας
λαῶν ἄνακτες, ἀλλ' ἀνώνυμοι σποραί,
πέμπτοι τέταρτοι γαῖαν ἳξονται
θεᾶς Γόλγων ἀνάσσης۬ ὦν ὁ μεν Λάκων ὂχλον
ἄγων Θεράπνης, θάτερος δ' ἀπ' Ὠλένου
Δύμης τε Βουραίοισιν ἡγεμών στρατοῦ...
Σε μετάφραση (κατά Κ. Χατζηιωάννου, ΑΚΕΠ , Α', αρ. 24):
...Μα ο Κηφεύς κι ο Πράξανδρος αρχόντοι όχι λαών θαλασσινών, παρ' άσημες γενιές θα φθάσουν πέμπτοι, τέταρτοι, στη γη της Αφροδίτης της άνασσας των Γόλγων κι ο ένας τους θα σέρνει όχλο Λακωνικό απ' τη Θεράπνη, κι ο άλλος, από την Ώλενο και Δύμη, στρατηλάτης στους Βουραίους...
Για την άφιξη στην Κύπρο ως αποίκων από την Πελοπόννησο του Πραξάνδρου και του Κηφέως, κάνει λόγο κι ο Τζέτζης (Σχόλια εἰς Λυκόφρονα, 586). Ο δε Στράβων (14.682.3) αναφέρει τη Λάπηθο (όχι και την Κερύνεια), ως πόλη Λακώνων κτίσμα καί Πραξάνδρου.
Όπως διασώζει λοιπόν ο Λυκόφρων, τόσο ο Κηφεύς όσο κι ο Πράξανδρος δεν κυβερνούσαν θαλασσινούς λαούς αλλά «άσημες γενιές», δηλαδή κυρίως γεωργούς κι αγρότες από πόλεις της Αχαΐας. Γι’ αυτό φαίνεται ότι αναγκαστικά έφυγαν από την πατρίδα τους κι εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο, μετά την κάθοδο στην Πελοπόννησο των Δωριέων που εκτόπισαν τους Αχαιούς.
Ο Κηφεύς αναφέρεται ως «στρατηλάτης στους Βουραίους», αρχηγός δηλαδή των κατοίκων της Βούρας, που όπως και η Ώλενος και η Δύμη και η Κερύνεια ήσαν πόλεις της Αχαΐας. Κάτοικοι της Δύμης, που ήλθαν στην Κύπρο μαζί με τον Κηφέα, ίδρυσαν πιθανώς και οικισμό με την ονομασία της πατρίδας τους στην Πελοπόννησο. Η ονομασία της πελοποννησιακής Δύμης επιζεί στην ονομασία του κυπριακού χωριού Δύμες της Πιτσιλιάς. Ότι το χωριό Δύμες βρίσκεται στο Τρόοδος κι όχι κοντά στη θάλασσα, ίσως ενισχύει τη μαρτυρία του Λυκόφρονος ότι ο λαός που έφθασε στην Κύπρο με αρχηγό τον Κηφέα δεν ήταν θαλασσινός. Βέβαια η Κερύνεια είναι πόλη παραθαλάσσια, αλλά η θαυμάσια περιοχή της ήταν κατάλληλη και για γεωργικές και άλλες συναφείς δραστηριότητες.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια