Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Για την περίοδο που έμελλε να χαράξει τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σημειώσεις στο ημερολόγιο του ηγέτη της TMT και αργότερα εκπροσώπου των Τουρκοκυπρίων, Ραούφ Ντενκτάς, όπως τις είχε καταγράψει ο Σπύρος Αθανασιάδης, στο ένθετο «Παράθυρο στα Κατεχόμενα».

Σημειώνει ο Ραούφ Ντενκτάς στο ημερολογιό του:

15 Ιουλίου 1974

«Πρωί ώρα 08.15. Πυροβολισμοί από τον ε/κ τομέα. Εμβατήρια από το ε/κ ραδιόφωνο. Έχω τηλεφώνημα από τον Κεμάλ Ασίκ και με πληροφορεί ότι δολοφονήθηκε ο Μακάριος. Η πρώτη μου αντίδραση. Βρέθηκε στο θώκο μετά από αιματοχυσίες, πλήρωσε με αίμα. Τελικά έγινε το αναμενόμενο και μάλιστα με το παραπάνω. Σημαντικό γεγονός. Πώς θα ξεμπερδέψουν; Μήνυμα προς Ετζεβίτ. «Τελευταίο βήμα για την ένωση. Ο μόνος τρόπος που υπάρχει είναι ο αγώνας. Φήμες για δολοφονία του Μακαρίου. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ζει. Είναι καταπληκτικό που στον προεδρικό θώκο βρίσκεται ο Σαμψών. Δεν θα μπορούσε να ήταν καλύτερο. Ο θεός βοήθησε και ο εχθρός τα έχει χαμένα. Πρόεδρος ο Σαμψών. Αν είναι δυνατόν. Όλη τη νύχτα παρακολουθώ το ραδιόφωνο της Άγκυρας. Δεν έκλεισα μάτι. Αντηλλάγησαν σύντομα μηνύματα. Όταν πληροφορήθηκα από τα τουρκικά χωριά ότι «είμαστε εντάξει», αποκοιμήθηκα για μερικές ώρες.

16 Ιουλίου 1974

Συγκρούσεις στην Πάφο. Η Λευκωσία είναι ήσυχη. Στην Τουρκία εργάζονται για την επέμβαση. Τελευταία είδηση: O Mακάριος, μέσω ΟΗΕ κατέφυγε στις αγγλικές Βάσεις και εγκατέλειψε το νησί. Φαίνεται ότι δεν θα λογοδοτήσει ενώπιον του θεού με τέτοια τιμωρία. Λέγεται ότι ο Νίκος Σαμψών εργάζεται για τον σχηματισμό της κυβέρνησής του. Φαίνεται ότι ο Θεός θα ζητήσει να λογοδοτήσουν όλοι οι κακοί, μέσω του χείριστου Σαμψών και μετά θα τιμωρήσει. Συνεχίζεται η ανταλλαγή μηνυμάτων με την Τουρκία.

17 Ιουλίου 1974

Ήρεμη μέρα. Από τους ξένους δημοσιογράφους που πηγαινοέρχονται πληροφορούμαστε ότι οι Ε/κ θα υποκύψουν στη μοίρα τους αν φυσικά δεν υπάρξει επέμβαση της Τουρκίας. Πολλοί είναι αυτοί που περιμένουν τουρκική επέμβαση. Κατέστη δυνατόν να επιστρέψουν στα χωριά τους όσοι βρίσκονται μακριά από αυτά. Τι θα κάνουμε αν μας επιτεθούν; Tι φοβερή αναμονή. Οι μακαριακοί έχασαν το παιχνίδι. Αυτή η εντύπωση επικρατεί και όλα λες και τελείωσαν. Μήπως νομίζουν ότι θα υποκύψουμε στη διοίκηση του Νίκου Σαμψών; Πρόκειται για ένα ξεκάθαρο πραξικόπημα που αποσκοπεί στην Ένωση. Πώς είναι δυνατό να το αποδεχτεί η Tουρκία; O Eτζεβίτ μετέβη στο Λονδίνο. Λέγεται ότι προς την περιοχή καταπλέουν πολεμικά σκάφη των ΗΠΑ/Αγγλίας, Ρωσίας,. Όλοι κοιτούν τα συμφέροντά τους. Είναι όμως; Yπάρχει η εντύπωση ότι οι Τ/κ βρίσκονται εκτός των γεγονότων αυτών και παραβλέπονται τα 11 χρόνια που πέρασαν. Στην πραγματικότητα στην επόμενη φάση εμείς θα είμαστε ο στόχος. Η προσοχή μας είναι στραμμένη στο Λονδίνο.

18 Ιουλίου 1974

Προβαίνω σε δηλώσεις στους ανταποκριτές των εφημερίδων New York Times και London Times. Διαβιβάζω ένα επείγον μήνυμα με νέα εκτίμηση της κατάστασης. Η επέμβαση είναι απαραίτητη κι όμως καθυστερεί. Οι ΗΠΑ εντός μερικών ημερών θα αναγνωρίσουν το καθεστώς Σαμψών και ο Κληρίδης κάνει ό,τι περνά από το χέρι του γι’ αυτό το σκοπό. Το ε/κ ραδιόφωνο μετέδωσε ταυτόχρονα ότι ο Κληρίδης κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για το σκοπό αυτό. Το ε/κ ραδιόφωνο μετέδωσε ταυτόχρονα ότι ο Κληρίδης θα αρχίσει τις συνομιλίες και ότι η ζωή θα βρει τον κανονικό ρυθμό της. Από την Άγκυρα παίρνω μήνυμα με το όποιο εγκρίνεται η στάση που ακολουθούμε χωρίς να θέσουμε σε κίνδυνο τον τουρκικό λαό και σημειώνεται ότι υπάρχει πρόθεση να εξαντληθούν όλοι οι ειρηνευτικοί τρόποι. Σημειώνεται επίσης ότι πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι δε θα υπάρξουν θυσίες από τα δικαιώματά μας.

19 Ιουλίου 1974

Ώρα 07:45. Με ζητεί να με συναντήσει ο κ. Ασάφ Ινχάν. Τι θα μου πει άραγε; Aν και η απόσταση που με χώριζε από το γραφείο του ήταν μερικές εκατοντάδες μέτρα, μου φάνηκαν αρκετά μιλιά. Ανέβηκα τα σκαλιά δυο δυο. Άνοιξα την πόρτα και μπήκα. Διέκοψε τη συνομιλία που είχε με τον Μπαυρακτάρ (στρατιωτικός διοικητής της ΤΜΤ) και γελώντας μου είπε: « Έλα κύριε Ντενκτάς. Ήλθε η μέρα που περίμενες». Μου έδωσε ένα μικρό σημείωμα. Μάλιστα, αύριο, το πρωί στις 05:00 θα έλθουν. Aισθάνθηκα το κεφάλι μου να βουίζει. Αγκαλιαστήκαμε, και κλαίγαμε. Έρχονται… Θα γλιτώναμε πλέον. Θα λυτρωνόμασταν, θα επέρχονταν η ειρήνη.

Όταν επέστρεψα στο γραφείο μου άρχισα τις προετοιμασίες. Για μερικές ώρες δούλεψα με άκρα μυστικότητα. Τη χαρμόσυνη είδηση την έδωσα πρώτα στο Οσμάν Ορέκ και στη συνέχεια κάλεσα τους άλλους συναδέλφους και τους ενημέρωσα. Μεγάλη η ευθύνη που επωμιζόμασταν αλλά η ελπίδα ότι θα αποκτήσουμε την ελευθερία μας έδινε δύναμη. Πρώτα απ΄όλα θα έπρεπε να στείλουμε νωρίς για ύπνο τον αξιωματικό σύνδεσμό των ειρηνευτικών δυνάμεων και τον βοηθό του και να μη δώσουμε ευκαιρία να αντιληφθούν το παραμικρό μέχρι το πρωί. Εν τω μεταξύ ετοίμασα το διάγγελμα που θα απηύθυνα την επόμενη το πρωί. Αναζήτησα τους μεταφραστές του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μπαυράκ.

Οι εργασίες πήραν τον δρόμο τους. Άφθονο κρασί και κεμπάπ στον αξιωματικό συνδεσμό και το βοηθό του. Είπαν ότι γύρω στις 23.00 θα πάνε για ύπνο. Το επιτελείο μας θα μπορούσαμε να το μεταφέρουμε στο υπόγειο του Συνεργατισμού. Αφού έγινε κι αυτό, πήγα στον πεθερό μου κ. Μουνίρ και του είπα ότι μεταφερόμαστε στον Συνεργατισμό.

Ο πεθερός μου έμενε μαζί μας και λόγω του προχωρημένου της ηλικίας του δεν ήθελε να μετακινείται. Όταν ζήτησε να πληροφορηθεί τον λόγο τον ενημέρωσα υπό τον όρο ότι θα έμενε μεταξύ μας. Όταν το άκουσε, λες και ξανάνιωσε. Γελούσαν ακόμη και τα μάτια του. Είπε: «Eπιτέλους, ω τα καλά, τι καλά. Τι θα κάνει τώρα ο παπάς, ειδικά εκείνος ο τρελός Σαμψών. Λοιπόν, εσείς, φύγετε, εγώ θα παραμείνω εδώ. Η υπόθεση αυτή θα παρατραβήξει. Μέχρι το μεσημέρι θα έχει τελειώσει. Πηγαίνετε στο καλό, ο θεός μαζί σας».

20 Ιουλίου 1974

«Ξαφνικά σκέφθηκα ότι αν από την περιοχή της Πύλης Πάφου υπάρξει επίθεση προς τον τουρκικό τομέα, μετά 20-30 μέτρα θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με αυτούς που επιτίθονταν και εμείς δεν είχαμε οπλισμό. Ζήτησα από το Σαντζακταρλικη (στρατιωτική διοίκηση Λευκωσίας) να μας εφοδιάσει με όπλα. Η απάντηση ήταν αρνητική. Δεν είχαν. Δεν μπορούσαν να μας δώσουν.

Έστειλα και πήρα από την κατοικία μου το κυνηγετικό μου όπλο και το περίστροφό μου. Πρωί, ώρα 05.00. Ο ραδιοσταθμός Μπαυρακ άρχισε να μεταδίδει το διάγγελμα. Λες και ζούσαμε ένα όνειρο. Το όνειρο πραγματοποιούνταν. Βγήκα μπροστά στο κτήριο του Συνεργατισμού και προσπαθούσα να ακούσω τον ήχο των αεροσκαφών. Τίποτα. Για μια ώρα περιμέναμε εναγωνίως τον ήχο αυτό. Και ξαφνικά από το βάθος ήχοι πυροβόλωνκαι στη συνέχεια αλεξιπτωτιστές άρχισαν να πέφτουν στον κάμπο του Κιόνελι. Κοίταξα γύρω μου. Πολλοί έκλαιγαν. Υπήρχαν αυτοί που έσκυβαν και φιλούσαν το χώμα…. Και εγώ έκλαιγα. Ο Αυστριακός αξιωματικός-σύνδεσμός μου έσφιξε το χέρι μου και μου είπε: «Σας συγχαίρω. Λυτρωθήκατε. Αυτό εξάλλου σκεπτόταν κάθε Τούρκος. Λυτρωθήκαμε. Η τυρρανία των 11 χρόνων πέρασε στο παρελθόν».

Πηγή:

1. Ο Φιλελεύθερος