Νικολαϊδης Αχιλλέας
Δάσκαλος, μουσικοδιδάσκαλος βυζαντινής μουσικής και ιεροψάλτης, ιδρυτής της Βασιώτικης Βυζαντινής Σχολής.
Γεννήθηκε το 1825 στο χωριό Πάνω Παναγιά Πάφου και πέθανε το 1918. Πατέρας του ήταν ο Χατζηνικολάκης Κοτσάπασης και η μητέρα του ήταν η ανηψιά του μητροπολίτης Πάφου Χαρίτωνα. Ο Χατζηνικόλας είχε ο διδαχθεί εκκλησιαστική μουσική από τον αρχιμανδρίτη Μελέτιο στη Λάρνακα. Ο Μελέτιος είχε σταλεί στην Κωνσταντινούπολη από τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό το 1818 για να μάθει τη νέα μέθοδο από τους τρεις μεταρρυθμιστές μουσικοδιδασκάλους της Βυζαντινής Μουσικής, Γρηγόριο Πρωτοψάλτη, Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα και Χρύσανθο εκ Μαδύτων. Επιτρέφοντας ο Αρχιμαδρίτης Μελέτιος, δίδαξε τη νέα μέθοδο σε μαθητές, μεταξύ αυτών και στον πατέρα του Αχιλλέα Νικολαΐδη. Ο Νικολαϊδης δίδαξε στη συνέχεια βυζαντινή μουσική στο γιό του, ενώ στη συνέχεια φοίτησε στη Σχολή της Χρυσοροϊάτισσας. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ελληνική Σχολή Λάρνακας όπου διδάχθηκε και βυζαντινή μουσική.
Ακολούθως ο Αχιλλέας Νικολαΐδης μετέβη στη Σμύρνη και μαθήτευσε στον πρωτοψάλτη Νικόλαο Σμύρνης (1790- 1887). Μετά τον επαρκή καταρτισμό του, επέστρεψε στην Κύπρο ως Δημοδιδάσκαλος στη Βάσα Κοιλανίου, όπου παντρεύτηκε την Χρυστάλλα Χατζητσαγγάρη με την οποία απέκτησαν μια κόρη και ένα γιο, τον Ανδρέα Νικολαΐδη (1876-1949).
Στη Βάσα όπου εγκαταστάθηκε ίδρυσε στο σπίτι του σχολή Βυζαντινής μουσικής διδασκαλίας όπου αρκετοί νέοι μαθήτευσαν μεταξύ αυτών και ο Στυλιανός Χουρμούζιος.
Βλέπε λήμμα: Χουρμούζιος Στυλιανός
Ο Αχιλλέας Νικολαϊδης πριν εγκατασταθεί στη Βάσα, δίδαξε στο Πατρίκι, Γιαλούσα, Βαρώσια και Λόφου.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Κοινοτικό συμβούλιο Βάσας Κοιλανίου
Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπριίων 1800- 1920, Αριστείδης Λ. Κουδουνάρης, τόμος Β΄, Λευκωσία 2018, σελ. 549.