Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην αρχή η περσική κυριαρχία στην Κύπρο δεν ήταν καταπιεστική.  Αργότερα, για λόγους  πολιτικούς, ακόμα και οικονομικούς (λόγω του φόρου υποτέλειας) άρχισε να δημιουργείται ένα αντιπερσικό κλίμα στο νησί.  Έτσι τα κυπριακά βασίλεια χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα, το φιλελληνικό και το φιλοπερσικό.  Όταν το 499 π.Χ. οι πόλεις της Ιωνίας επαναστάτησαν εναντίον των Περσών, οι Έλληνες της Κύπρου ακολούθησαν το παράδειγμά τους.

Ο ιστορικός Ηρόδοτος μας περιγράφει λεπτομερώς τα δραματικά γεγονότα της Κυπριακής επανάστασης: Ο Ονήσιλος, αδελφός του φιλοπέρση βασιλιά της Σαλαμίνας Γόργου, αφού εκθρόνισε τον αδελφό του, κατάφερε να ενώσει εναντίον των Περσών όλες τις κυπριακές πόλεις εκτός από την Αμαθούντα, γι’ αυτό και την πολιόρκησε.  Κατά τη διάρκεια αυτής της πολιορκίας πληροφορήθηκε ότι ο Πέρσης στρατηγός Αρτύβιος ετοίμαζε στρατό στην Κιλικία και μαζί με φοινικικό στόλο ήταν έτοιμοι να επέμβουν στην Κύπρο.  Μπροστά στον κίνδυνο, ζήτησε τη βοήθεια των Ιώνων που του έστειλαν αμέσως μεγάλο αριθμό πλοίων.  Στο μεταξύ, οι περσικές δυνάμεις έφτασαν στην Κύπρο και κατευθύνονταν εναντίον της Σαλαμίνας, ενώ ο φοινικικός στόλος κατευθυνόταν κι αυτός στον κόλπο της Σαλαμίνας.  Οι Ίωνες προτίμησαν να πολεμήσουν στη θάλασσα και μάλιστα νίκησαν τους Φοίνικες.  Στην ξηρά η σύγκρουση έγινε στη πεδιάδα της Σαλαμίνας.  Στην αρχή οι Κύπριοι νικούσαν τους Πέρσες και ο Ονήσιλος κατάφερε να σκοτώσει τον Αρτύβιο.  Ξαφνικά όμως ο βασιλιάς του Κουρίου Στασάνωρ αυτομόλησε στο εχθρικό στρατόπεδο και τον ακολούθησαν τα πολεμικά άρματα της Σαλαμίνας.  Τότε οι Κύπριοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και ο Ονήσιλος μαζί με το βασιλιά των Σόλων Αριστόκυπρο βρήκαν τραγικό θάνατο.  Οι Ίωνες μετά την ήττα των Κυπρίων γύρισαν στην πατρίδα τους, ενώ οι Πέρσες επιτέθηκαν εναντίον των πόλεων που είχαν επαναστατήσει.  Οι Σόλοι υποτάχτηκαν μετά από πολιορκία πέντε μηνών.  Από ανασκαφικές μαρτυρίες μαθαίνουμε για την πολιορκία της Παλαιπάφου το 498 π.Χ.

Οι πολιορκητές έκτισαν βιαστικά έναν προμαχώνα από ακατέργαστες πέτρες, αρχιτεκτονικά μέλη και άλλα υλικά κτιρίων που είχαν καταστρέψει.  Οι πολιορκημένοι έσκαψαν τότε από το εσωτερικό της πόλης σήραγγες με σκοπό να καταστρέψουν τον προμαχώνα.  Τελικά η πόλη της Παλαιπαφου πυρπολήθηκε και κυριεύτηκε.

Οι συνέπειες της αποτυχίας της επανάστασης ήταν πολύ δυσμενείς για τους Κυπρίους.  Αναγκάστηκαν να πολεμούν στο πλευρό των Περσών, όποτε αυτοί εξεστράτευαν εναντίον των Ελλήνων και όλοι οι φιλέλληνες βασιλείς αντικαταστάθηκαν με περσόφιλους ή ακόμα και Φοίνικες.  Όπως γράφει ο Ηρόδοτος, «οι Κύπριοι, αφού παρέμειναν ελεύθεροι ένα χρόνο, υποδουλώθηκαν ξανά πάλι».

Διάλογος Κυπρίων -Ιώνων 

Ο Ηρόδοτος διασώζει ένα διάλογο Κυπρίων - Ιώνων πριν από τη σύγκρουση με τους Πέρσες και παρ’ όλο ότι μπορεί να μην είναι ακριβής, εντούτοις αντανακλά το πνεύμα σύμπνοιας και συνεργασίας των Ελλήνων τότε.  Ο Κύπριος αντιπρόσωπος, από λεπτότητα προσφέρει το δικαίωμα επιλογής χώρου δράσης στους Ίωνες (στη ξηρά ή τη θάλασσα) και καταλήγει ως εξής:

«Όπως και να ’χει ό,τι και αν επιλέξετε, χρέος σας είναι να πράξετε τα δέοντα, ώστε η Ιωνία και η Κύπρος να ελευθερωθούν.»

Ηρόδοτος V, 109.

Πηγές: 

1. Στυλιανού Παναγιώτης (1997): «Τα αρχαία βασίλεια» σ. 465-618 εις Ιστορία της Κύπρου, τόμος Β΄: Αρχαία Κύπρος, Επιμ. Παπαδόπουλλου Θ., Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ –  Γραφείο Κυπριακής Ιστορίας, Λευκωσία.
2. Καραγιώργης Β. (2002): Κύπρος, το σταυροδρόμι της Ανατολικής Μεσογείου, 1600-500 π.Χ., Εκδόσεις Καπόν, Αθήνα.